ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ-ΚΡΙΕΖΩΤΗ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΡΑΣΗ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ-ΚΡΙΕΖΩΤΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΡΙΕΖΩΤΗ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΡΙΕΖΩΤΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΑΦΕΙΕΣ ΣΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΕΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ - ΚΡΙΕΖΩΤΗ

Ο οπλαρχηγός Νικόλαος Κριεζώτης
σε ελαιογραφία στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Πολλά στοιχεία αυτής της έρευνας έχουν πηγή το βιβλίο: "Τριάδα Ευβοίας" των συγγραφέων Ν.Καρατζα, Ι. Λουπιδου , το οποίο υπάρχει και σε ηλεκτρονική μορφή:(http://www.triadaevias.gr/index.php).
ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ  Οπλαρχηγός (Αργυρό Καρυστία 1785 - Σμύρνη 1853). Τον Μάιο του 1821, μόλις επέστρεψε στην Εύβοια από τη Μικρά Ασία όπου ήταν τσοπάνος στην υπηρεσία πλούσιου κτηνοτρόφου, κατατάχτηκε από τον Αγγελή Γοβγίνα, γενικό αρχηγό Ευβοίας, στο σώμα του Θεσσαλού οπλαρχηγού Κωνσταντίνου Σούτα.
Από τότε επειδή δήλωνε ότι κατάγετε από τα Κριεζά, ονομαζόταν Κριεζώτης, ενώ το οικογενειακό του όνομα ήταν Χαραχλιάνης
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ    ΔΟΜΗ
Νικόλαος Κριεζώτης Ο ήρως ούτος της νεώτερης Ελλάδος εγγενήθη το 1785 εν Βήρα χωρίω της Καρύστου, πατρός μεν Ισιδώρου Χαραχλιάνου, ποιμένος, μητρός δε Χρυσής. Ανετράφη δε εν τω χωρίω Κριεζά, όπου ο πατήρ μετώκησε και τούτου φονεφθέντος, η δηλητηριασθέντος υπό του διοικητού Καρύστου Μουσταφά αγά, πατρός του Ομέρ πασά, ο εν Δύστω πάππος Νικόλαος Χαραχλιάνης επιμελήσατο του   παιδός. Τέκνα δε του Ισίδωρου ήσαν πέντε ο Κωνσταντίνος, ο Γρηγόριος, τρίτος ο Νικόλαος είτα Σοφία και Καλή.
Ωνομάσθη δε πρώτον Κριεζώτης εν τω στρατοπέδω των   Βρυσακίων, διότι ελθών εξ Ασίας, και ως Τούρκος εκ των ενδυμάτων φαινόμενος, απεκρίθει ανακρινόμενος, ότι τυγχάνει Χριστιανός και εκ του χωρίου Κριεζά, όπου κατώκει ο αδελφός αυτού Κωνσταντίνος, εκ τούτου έλαβε το επώνυμον Κριεζώτης, καίτοι γεννηθείς και ανατραφείς εν Βήρα.
ΙΣΤΟΡΙΑ    ΤΗΣ    ΝΗΣΟΥ    ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ



Ιδιόχειρη Διαθήκη Κριεζώτη στην Σμύρνη,
που πέθανε,και κηδεύτηκε ,
τιμώμενος, από τους Τούρκους.
«Αυτός ήν ο Κριεζωτης στρατηγένης του αγώνος.
Ήρως του Ανηφορίτου και φρουρός του Παρθενώνος.
Μεταξύ του Οδυσσέως και του Γκούρα έδραν έχει.
Και το όνομα του θέλει τους αιώνας διατρέχει.
Εις την Εύβοιαν πατάξας Όθωνος την τυραννίαν.
Επροτίμησε γενναίως την σκηράν αειφυγίαν».
Χρυσολόγης

«..αφήνω στην εκκλησία του χωριού Βήρα δραχμάς εκατό..»
Απο  την  διαθήκη  του  Νικ.  Κριεζώτη



 
Νικόλαος Χαραχλιάνης ή Κριεζώτης

Προτομή του Νικόλαου Κριεζιώτη
στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα.
Ο οπλαρχηγός από την Εύβοια, ο ανθρώπος ο οποίος από βοσκός έγινε ένας από τους ενδοξότερους πολέμαρχους, τάζοντας τη ζωή του στον αγώνα για τη λευτεριά από τους Τούρκους και βρίσκοντας προστασία από αυτούς, όταν το Παλάτι στράφηκε εναντίον του.
Η εκρηκτική ιδιοσυγκρασία του, οι παράτολμες ενέργειές και η αδιαφορία του στον κίνδυνο, τον οδήγησαν σε αξιοθαύμαστους ηρωισμούς και απίστευτες περιπέτειες.
Μια ζωή σαν μυθιστόρημα
Ο Ν. Κριεζώτης (το πραγματικό του επίθετο ήταν Χαραχλιάνης) γεννήθηκε το 1785 στο Αργυρό, ένα ορεινό και κακοτράχαλο χωριό της Καρυστίας.
Καταγόταν από φτωχή οικογένεια, ο πατέρας του Ισίδωρος Χαραχλιάνης κάτοικος Βύρας σημερινό Αργυρό, ήταν βοσκός και ο ίδιος δεν έτυχε καμιάς μορφώσεως.
Η μάννα του Χρυσή καταγόταν από τα Κριεζά.
Η οικογένεια είχε πέντε (5) παιδιά, κατά σειρά τους ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, ΓΡΗΓΟΡΙΟ, ΝΙΚΟΛΑΟ, ΣΟΦΙΑ και ΚΑΛΗ.
Κάποια χρονιά απροσδιόριστη αλλά στη παιδική ηλικία του Νικολάου η οικογένεια μετακόμισε στα Κριεζά.
Ο Νίκος από μικρός έγινε τσοπάνος, και αργότερα όταν πήγε στο παππού του ΝΙΚΟ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ εξακολούθησε να δουλεύει ως βοσκός.
Στη παιδική ηλικία στάλθηκε στη Μονή των Λευκών για να μάθει γράμματα.
Ως ατίθαση προσωπικότητα δεν ταίριαξε στο μοναστήρι.
"παίς έτι ών επέμφθη εις το μοναστήριον των Λευκών επί του μάθειν γράμματα. Αλλά τούτων μη ορεγόμενος, και άλλον έχων προορισμόν, ησχολείτο περί την κατασκευήν ξυλίνων μαχαιρίων και πυροβόλων Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ"
Για άγνωστους σήμερα λόγους ο διοικητής Καρύστου ΜΟΥΣΤΑΦΑΣ ΑΓΑΣ πατέρας του ΟΜΕΡ ΠΑΣΑ δολοφόνησε τον πατέρα του.
Φονευθέντος ή δηλητηριασθέντος αναφέρει ο ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μετά θάνατον δε του πατρός απελθών του μοναστηρίου, μετέβη εις το χωρίον ΛΑΤΑ παρά τη αδελφή της μητρός αυτού, συζύγω Αντωνιου Μπανου. Διατρίψας δ' εκεί χρόνον τινά, διετέλει ανήσυχος και τα παιδία του χωρίου έδερε, διό η θεία λαβούσα τον ατίθασσον παίδα έφερεν εις Χαλκιδα. Αλλά μετ' ολίγον σφοδρώς ραπίσας τον παίδα επισήμου Τουρκου, ευθύς απήλθε τής Χαλκιδος και δια νυκτος επεστρεψεν εις Λάτα. Τής θείας δε το αιτιον τής αναχωρήσεως
ερωτώσης, πρώτον μέν υπ' αιδούς ουδέν αποκρίνετο, είτα δέ τούτο ομολογήσας, επεπλήχθη, αλλ' ηδιαφόρει περί επιτιμήσεων καί παραινέσεων, καί ο θείος είτα ελθών, επέπληξεν. Νύν δ' εφάνησαν ερχόμενοι τρείς ιππείς στρατιώται, διό έκρυψαν τόν Νικόλαον, όν κατόπιν εζήτων ούτοι, επι τή αρνήσει δε, οτι ουκ ήλθεν, περιέμενον. Τήν αυτήν δέ νύκτα ο θείος Αντώνιος παραλαβών τόν παίδα, ήλθεν εις Κύμην παρά τινι πατρικώ φιλω Κωνσταντίνω Κυπαρισσούς. Πατ' αυτού δέ εφυγαδεύθει εις τήν Μικραν Ασιαν. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Το παιδί του τούρκου επισήμου φαίνεται ότι στη συνέχεια πέθανε σύμφωνα με:

ΛΟΓΟΣ
Εκφωνηθείς κατά την τελεσθείσαν εν Χαλκίδι
κηδείαν τού Στρατηγού
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΡΙΕΖΩΤΟΥ
Ύπό τού 'Ιεροδιάκος Νικολάου 'Αποστολίδου, Σχολάρχου.


Ευθύς άπο της παιδική αύτού έτι ηλικίας έφαίνετο, ότι τό εύρύ αυτού σπήθος επλάσθη, ίνα έγκολπωθή την μεγάλην τής έλευθερίας ιδέαν, καί ίνα υπερασπίση αύτήν, ώς τι φρούριον ίσχυρόν, έναντίον τών σφαιρών τής βαρβαρότητος. Νεώτατος έτι έρχεται εις σύγκρουσιν πρός τινα Τούρκον, καί φονεύσας αύτον, έπερασεν εις Πέργαμον της Μικράς Ασίας.

Εν Χαλκίδι, 13 Οκτωβρίου 1863

Το ανήσυχο πνεύμα του δεν χωρούσε στα στενά όρια της περιοχής και έφηβος φεύγει από εκεί με καΐκι, την Μικράν Ασίαν.
Κατά πρώτον δέ διέμεινεν έν Περγάμω, όπου έμισθώθη υπηρέτης ποιμνίου, καί μετ’ έτος ποιμήν, ύπηρετήσας τιμίως καί έπί τρία έτη. Ην δ’ έκεί συνήθεια, ίνα μοιράζωσι τήν νομήν έξ ου ούδείς ποιμήν έτόλμα πατήσαι τά όρια τού άλλου. Δύο όμως ποιμένες άλλου ποιμνίου ήγαγαν το ποίμνιον νύκτα τινά είς τήν νομήν τού Νικολάου, ώς ούτος έπληροφορήθη παρά τού συμποίμενος· ο δε ήμέτερος λέγει προς τούτον λάβε σύ τήν έμήν αγέλην, και έγώ τήν σήν· τούτο δέ έπραξεν, ίνα μή έκ των κωδώνων γνωρίσωσι τήν τού Νικολάου καί άποφύγωσιν, ώς φοβούμενοι αυτόν καί Δελή Νικόλαν άποκαλούντες. Μετά το τέχνασμα δέ τοΰτο, ο Νικόλαος έν σκότει είσέβη εις τόν τόπον των άλλων ούτοι νομίσαντες, ότι ήν ο συμποίμην, έφώναζον καί ήπείλουν· ο δέ έσιώπα, ίνα μή έκ της φωνής γνωρίσωσι καί άποφύγωσιν αυτόν.
Ούτοι δέ δύο όντες, έπλησίασαν έν άπειλαΐς, ίνα κακοποιήσωσιν τόν θεωρουμενον συμποίμενα, όν ούκ έφοβούντο. Αίφνης τότε ο ήμέτερος ορμήσας, κατετραυμάτισε διά τής σπάθης καί άπεδίωξεν αύτούς έκειθεν, οί δέ, τήν ποίμνην καταλιπόντες, ήλθον πρός τον έπιστάτην αυτών (κεχαγιάν) καί είπον ό,τι ύπό του Δελή Νικόλα έπαθον. Ο δέ, μεταβάς άνήνεγκε το γεγονός πρός τόν Καραοσμάνογλουν, τοπάρχην τής Μαγνησίας. Ούτος έπεμψε τέσσαρας στρατιώτάς έπί τό συλλαβεΐν τόν Νικόλαον, όστις μόλις έπείσθη υπό τού έπιστάτου, όπως παρακολούθηση. Τή συστάσει όμως Χριστιανού τινός, είχε θάρρος, καί ώμολόγησε μετά ζωηρότητος τό γεγονός πρός τόν τοπάρχην, όστις έδικαίωσε καί άπέλυσε αυτόν. Μετά τινας δ’ ήμέρας έπανελήφθη τό αυτό μεταξύ Νικολάου καί τρομερού τίνος Αίθίοπος, όν κατετραυμάτισεν ένεκα ποτισμού τού ποιμνίου· καί πάλιν προσήχθη ένώπιον τού Καραοσμάνογλου, όστις αύθις έδικαίωσε τόν άνδρα. Εκτοτε διήγε άεί ένοπλος καί έξήσκει τόν πολεμικόν προορισμόν αύτού. Άξιωσάμενος δ’ ούτω τής ευνοίας τού κυρίου ένεκα τόλμης καί τιμιότητος, κατέστη έκ ποιμένος έπιστάτης, καί βαθμηδόν έκτήσατο ποίμνιον καί χρήματα.
Ούτος δ’ έκειτο άσθενής έν Περγάμω κατά τήν έναρξιν τής έπαναστάσεως, καθ’ ήν έκεί, έν Μαγνησία, Κυδωνίαις καί άλλαχοΰ έγίνοντο σφαγαί των Χριστιανών, δι’ ας ούτοι άπήρχοντο χάριν σωτηρίας. Ενεκα τών άνωμαλιών τούτων ο άδελφός τού Νικολάου Γρηγόριος, ών έφημέριος έν Κυδωνίαις, ήλθεν είς Πέργαμον, όπως λάβη αύτόν καί έπιστρέψη είς Εύβοιαν. Έκείθεν μετέβη παρά τινα νησίδα Χηλήν τής Κύμης, όπου κατέφυγον τότε οί ύπό τού Όμέρ καταδιωχθέντες Κυμαϊοι, καί μετά είς Κόμην. Έκεί δ Γρηγόριος προέτρεψεν αύτόν, όπως συναπέλθωσιν είς τό μοναστήριον Μάντζαρη· ό Νικόλαος είπεν, ότι άπελεύσεται είς τό έλληνικόν στρατόπεδον τών Βρυσακίων, καί άσπασάμενος τόν άδελφόν, άπεχώρησεν. Καί ό μέν Γρηγόριος άπήλθεν είς τό μοναστήριον ό δέ, έτράπη πρός τό χωρίον Καστροβαλά του δήμου Κοτυλαιέων. Καθ' όδόν δέ άπαντήσας τινά, φέροντα πυροβόλον παλαιόν καί χορδαίς περιδεδεμένον, ζητεί αυτό έπί πληρωμή, ώς πάντη άοπλος· ούτος άπένευσε, καί ύβρισεν αυτόν. Τότε ό Κριιζώτης βία τό όπλον λαβών, πεντήκοντα γρόσια χαμαί ρίψας είς πληρωμήν, έρχεται είς τό στρατόπεδον, ύπό του θείου καλούμενος καί πολέμου όρεγόμενος.
Στις Κυδωνιές μυήθηκε στον αγώνα από τον μοναχό Κλεόβουλο, ενώ μετά από πολλές περιπέτειες έφθασε στην Εύβοια αρχές Μαίου του 1821, όπου και κατατάχθηκε στο επαναστατικό σώμα του οπλαρχηγού της Εύβοιας Αγγελή Γοβγίνα ή Γοβγιό, υπό τον Αθανάσιο Γιότση.
Ο Αθανάσιος Χρυσιλόγης στη διατριβή του για το ΚΡΙΕΖΩΤΗ την περίοδο που ήταν στη Μικρά Ασία αναφέρει:
......εύρίσκετο πλησίον του γνωστού έν τή μικρά Άσία Καρά Όσμάνογλου, ώς κεχαγιάς, ήτοι διευθυντής τοΰ μεγάλου ποιμνίου αύτοΰ, άπολάμβάνων μεγίστης ύπολήψεως παρά τώ κυρίω του διά την μεγάλην αύτοΰ ανδρείαν, καί διά τήν τέχνην τοΰ παλαίειν. Ό κύριός του έκαυχάτο πάντοτε εις τούς φίλους του ότι έχει ενα άνθρωπον τοΰ οποίου ή πλάτη ποτέ χώμα δεν έφαγεν.
Άλλ’ένω έκεΐ διέμεινεν ησυχάζων, άπροσδόκητος περίστασις ήτοι φόνος ενός ταχυδρόμου προελθών ένεκα ύβρεως προς αυτόν, τόν ήνάγκασε νά εγκατάλειψη τον τόπον εν ω διήλθε τάς εύτυχεστέρας ημέρας τοΰ βίου του, καί μετά πολλάς περιπετείας, περιπλανήσεις καί κόπους, νά κατέλθη εις την πατρίδα του κατά τά μέσα τοΰ 1821.
Η δράση αρχίζει
Ήδη από τον Μάρτιο έχει αρχίσει η Επανάσταση και τον Απρίλιο ο Αθανάσιος Διάκος είχε θυσιαστεί στην Αλαμάνα.
Ο Κριεζώτης μπαίνει αμέσως στον αγώνα και η παράδοση τον θέλει να είναι μεταξύ των 116 παλικαριών που μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο κλείστηκαν τον Μάιο στο Χάνι της Γραβιάς και χάρισαν στην πατρίδα μία από τις ενδοξότερες μάχες της ιστορίας της.
Γυρίζει στην Εύβοια και κάτω από τις διαταγές του οπλαρχηγού Γοβιού (ή Γοβγίνα) αγωνίζεται τον Ιούλιο στα Βρυσάκια, εντυπωσιάζοντας τον Γοβιό με την αφοβία και γενναιότητά του.
Χαρακτηριστική είναι η φράση του αρχηγού προς τον υπαρχηγό του Σιούτα, κατά τη διάρκεια της μάχης: "Να πεις στο παλικάρι που φορεί τα τσοπάνικα να προσέχει και να μην εκτίθεται τόσο πολύ."
Προς τιμή του
ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αργυρού
διοργανώνει κάθε χρόνο
πολιτιστικές εκδηλώσεις τα ΚΡΙΕΖΩΤΕΙΑ

Ο Αλέξανδρος Κριεζής τον έκανε οπλαρχηγό με 300 στρατιώτες, σύντομα έγινε πεντακοσίαρχος και αγωνίστηκε με τους άνδρες του σε όλες τις μάχες της Εύβοιας.
Την ίδια γενναιότητα επέδειξε και τον Αύγουστο στη μάχη της Στενής, αλλά και στις αψιμαχίες που ήταν σχεδόν καθημερινές.
Μαζί με τον οπλαρχηγό της Κύμης και στενό φίλο του Βάσο Μαυροβουνίωτη και με την βοήθεια του οπλαρχηγού Ηλία Μαυρομιχάλη, έδωσαν στις 11 Ιανουαρίου 1822 μεγάλη νικηφόρα μάχη στον μύλo των Στύρων, όπου αντιμετώπισαν τον Ομέρ Μπέη της Καρύστου και τον Γιουσούφ Αγά, που τους έτρεψαν σε φυγή.
Όταν ο Αγγελής Γοβγίνας αποφάσισε να στραφεί προς τη Χαλκίδα, με την ομόφωνη γνώμη των Καρυστινών, όρισε αρχηγό της Καρυστίας τον Κριεζώτη, ο οποίος αμέσως σχημάτισε σώμα με 1500 πολεμιστές και με τη βοήθεια το μοναχού αδελφού του Γρηγορίου, στις 22 Φεβρουαρίου έδωσε νέα μάχη στα Στύρα κατά του Ομέρ και τον ανάγκασε να υποχωρήσει.
Χάρις στην παλικαριά και τον ηρωισμό του αποκτά μεγάλη φήμη και αρχές του 1822 γίνεται αρχηγός της Ανατολικής Εύβοιας, ενώ μετά τον θάνατο του Γοβιού, γενικός αρχηγός του νησιού. Επικεφαλής των αγωνιστών διατρέχει ολόκληρη την Εύβοια και μάχεται τους Τούρκους όπου τους συναντάει.
Τον ίδιο πασά συναντάει και πάλι στις 5 Μαίου στην περιοχή της Καρύστου, τον νικάει κατά κράτος και τον αναγκάζει να κλειστεί στην Κάρυστο, για να σωθεί τελικά από τον τούρκικο στόλο που αποβίβασε εκεί νέες ισχυρές δυνάμεις.
Την ίδια τύχη είχε και ο αντικαταστάτης του Ομέρ, ο Αχμέτ Κεχαγιά, ο οποίος νικήθηκε και συνελήφθη σε μάχη κοντά στο Μαρμάρι.
Ο Κριεζώτης στη Συρία Το 1823 προσβάλλεται από χολέρα (ή πανούκλα), φεύγει από την Εύβοια και πηγαίνει σε άσχημη κατάσταση στη Τζια. Παραμένει εκεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αποθεραπεύεται και ξαναρίχνεται στη μάχη.
Τον Απρίλιο του 1825 πρωτοστάτησε υπό τον Γκούρα στη μάχη της Άμπλιανης και σε πολλές
Ν. Κριεζώτης, 1821
N. Criezotis, Hellenic Revolution of 1821
300x200cm
2001
πολεμικές επιχειρήσεις, επικρίθηκε όμως γιατί δεν δέχθηκε να πάρει μέρος το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου. Με τους άνδρες του καταλαμβάνει και λεηλατεί το τούρκικο στρατόπεδο στο Ρούσαλη της Ρούμελης (17 Οκτωβρίου 1825) και μαζί με τον Καραΐσκάκη πολιορκεί τα Σάλωνα και αναγκάζει την φρουρά να παραδοθεί.
Την περίοδο αυτή έρχεται στην Ελλάδα ο χριστιανός Επίσκοπος Συρίας απεσταλμένος τους Εμίρη Μπεσίρ, ο οποίος ζητάει ενίσχυση για να πολεμήσει και αυτός τους Τούρκους.
Ο Κριεζώτης, ο Μαυροβουνιώτης και ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης αποφασίζουν να πάνε στη Συρία για να βοηθήσουν τον εμίρη, πιστεύοντας ότι έτσι θα προκαλέσουν αντιπερισπασμό, αλλά και γενίκευση της αντίστασης εναντίον του σουλτάνου και σε άλλες χώρες.
Μυστικά και χωρίς την άδεια της κυβέρνησης που δίσταζε, συγκεντρώνουν ένοπλους στην Τζια και με δέκα καράβια ο ιδιωτικός αυτός στρατός πηγαίνει στην Συρία.
Εκεί ο Κριεζώτης παρέμεινε λίγο, γιατί δεν βρήκε την συμπαράσταση που περίμενε από τον πληθυσμό. Αναγκάζεται, λοιπόν, να επιστρέψει στην Ελλάδα μέσω Βηρυτού, αφού προηγουμένως λεηλατεί τούρκικες αποθήκες και περιουσίες.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα μόλις μαθαίνονται τα κατορθώματα του Κριεζώτη ξεσπάει σάλος και κατηγορείται ότι ο σκοπός της τυχοδιωκτικής αυτής εκστρατείας του ήταν η λεηλασία και η λαφυραγωγία.
Ο Κριεζώτης απτόητος συνεχίζει τον πόλεμο σε Ελληνικά και πάλι εδάφη.
Όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να δημιουργήσει ισχυρό στρατόπεδο στην Ανατολική Στερεά και ανέθεσαν την αρχιστρατηγία στον Γ. Καραΐσκάκη, παρά την πικρία του για την υποβάθμιση του, τάχθηκε αμέσως υπό την αρχηγία του και έπεισε και τον στρατό του να τον ακολουθήσει.
Σπεύδει σε βοήθεια του Φιλέλληνα Φαβιέρου που είχε αποκλειστεί στο Γαϊδουρονήσι και αναγκάζει τους Τούρκους του Ομέρ Βρυώνη να λύσουν την πολιορκία.
Τον Απρίλιο του 1826, πλάι στον Καραΐσκάκη συμμετέχει στη μάχη του Χαϊδαρίου και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου.
Μετά τον θάνατο του Γκούρα φρουράρχου της Ακρόπολης (5 Οκτωβρίου 1826), ο Καραϊσκάκης ανέθεσε στον Κριεζώτη την αρχηγία των πολιορκουμένων.
Οργάνωσε αμέσως σώμα από 300 άνδρες και μαζί με τους οπλαρχηγούς Μαρμούρη, Ντεληγιώργη, Τουρκαλέκο και Τσούρα, τη νύχτα της 11ης προς τη 12η Οκτωβρίου 1826, διέσπασαν το τουρκικό στρατόπεδο των πολιορκητών και μπήκαν στην Ακρόπολη.
Η αποτυχημένη όμως προσπάθεια του Φαβιέρου να λύσει την πολιορκία και ο θάνατος του Καραΐσκάκη είχαν ως αποτέλεσμα την αναγκαστική παράδοση του φρουρίου της Ακρόπολης.
Ακολουθεί η πανωλεθρία των Ελλήνων στο Φάληρο, ο θάνατος του Καραϊσκάκη και η παράδοση της Ακρόπολης στους Τούρκους τον Μάιο του 1827. Ο Κριεζώτης με κανένα τρόπο δεν ήθελε να παραδώσει το ένδοξο αυτό Μνημείο και οι σύντροφοί του αναγκάστηκαν να τον δέσουν για να τον βγάλουν από εκεί.
Το φθινόπωρο τον βρίσκει, μαζί με τον παλιό του φίλο Μαυροβουνιώτη, να πολεμάει στο Πήλιο, όπου δίνει και μία αποφασιστική μάχη στο Τρίκερι.
Μέχρι την άφιξη στην Ελλάδα του Καποδίστρια, συνεχίζει τη δράση του σε μικρομάχες στη Σκύρο, στο Τρίκερι, στην Άνδρο κ.α. Όταν ο Δημήτριος Υψηλάντης ανέλαβε την οργάνωση του στρατού σε χιλιαρχίες, ο Κριεζώτης διορίστηκε από τον Κυβερνήτη χιλίαρχος και πήρε μέρος σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ανατολική Ελλάδα, υπό τον Υψηλάντη και τον Γάλλο στρατηγό Μαίζωνα στην Πελοπόννησο.
Στη μάχη της Πέτρας (12.9.1829), που έδωσε τέλος στην Ελληνική Επανάσταση, πρωταγωνίστησε και ο Κριεζώτης.
Μετά την οργάνωση του στρατού σε τάγματα, ο Κυβερνήτης του ανέθεσε την αρχηγία τριών ταγμάτων στη Λοκρίδα.
Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια αναμίχθηκε στις διαμάχες των κυβερνητικών και των “συνταγματικών” και τάχθηκε με τον μέρος των δεύτερων.
Ο Όθωνας τον διορίζει Επιθεωρητή των στρατευμάτων της Εύβοιας με τον βαθμό του συνταγματάρχη, του απονέμει το παράσημο του Ταξιάρχη και τον χρήζει υπασπιστή του.
Κατά το επαναστατικό κίνημα του 1843 από τον Μακρυγιάννη και τον Αντώνιο Γεωργαντά, υποστήριξε τους επαναστάτες και κατέλαβε το φρούριο της Χαλκίδας (τοποθεσία Βασιλικά).
Λαϊκός ήρωας και ηγέτης
Σε μία περιοδεία του στην Εύβοια, ο Όθωνας διαπίστωσε ότι ο λαός ζητωκραύγαζε περισσότερο τον Κριεζώτη από τον ίδιο και πειράχτηκε.
Ο Κριεζώτης του έδωσε την εξήγηση, με τον δικό του τρόπο.
"Εάν έκαναν διαφορετικά θάταν για δέσιμο. Εγώ τους προστάτευσα από τους πασάδες που γύρευαν να τους ξεκληρίσουν."
Η εξήγηση αυτή προκάλεσε την δυσαρέσκεια του Όθωνα, ακολούθησε η δυσμένεια και σύντομα απομάκρυνε τον Κριεζώτη από το παλάτι.
Ο λαός της Εύβοιας, κατά τις πρώτες βουλευτικές εκλογές, τον ψήφισε βουλευτή Εύβοιας στις 17 Ιουλίου 1844, και συνέχισε την αντιβασιλική πολεμική του από το βήμα της Βουλής.
Ένδοξος πλέον ο Κριεζώτης, με καθολική την λαϊκή αναγνώριση, εγκαθίσταται στη Χαλκίδα και γίνεται ο άρχοντάς της.
Σε αυτόν προστρέχουν οι απλοί άνθρωποι για να λύσουν τις διαφορές τους και ο λόγος του είναι νόμος.
Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου
Η απόλυτη εξουσία του Όθωνα και ο παραμερισμός των αγωνιστών, άρχισε να δυσαρεστεί πολλούς μπαρουτοκαπνισμένους στρατιωτικούς. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, μία ομάδα δυσαρεστημένων, την οποία αποτελούσαν ο Μακρυγιάννης, ο Μπότσαρης, ο Κανάρης, ο Κριεζώτης, ο Καλλέργης, ο Λόντος και άλλοι.
Την 3η Σεπτεμβρίου 1843, ο Καλλέργης μπαίνει στα ανάκτορα και απαιτεί από τον Όθωνα Σύνταγμα, κάτι που ο βασιλιάς -μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά - αποδέχεται.
Το ίδιο βράδυ ο Κριεζώτης καταλαμβάνει το φρούριο του Καράμπαμπα και γίνεται ο απόλυτος κύριος της Χαλκίδας. Για όλες αυτές τις ενέργειές, λίγο αργότερα αμνηστεύεται και χωρίς να έχει πλέον κάποιο επίσημο αξίωμα, διοικεί την Εύβοια όπως αυτός νομίζει, χωρίς οι κρατικές αρχές να μπορούν να επέμβουν.
Στις εκλογές του 1847 ο Κριεζώτης, όχι μόνο εμποδίζει του κυβερνητικούς του Κωλλέτη να εκλέξουν τους εκπροσώπους που ήθελαν, αλλά αντίθετα έβγαλε αποτελέσματα της αρεσκείας του. Τότε ο Κωλλέτης εκδίδει ένταλμα σύλληψής του με την κατηγορία ότι μαζί με τον Γρίβα σχεδίαζε κίνημα ανατροπής του Όθωνα.
Ο Γρίβας για να σωθεί καταφεύγει στο εξωτερικό, ενώ ο Κριεζώτης πηγαίνει στην Αθήνα για να ζητήσει εξηγήσεις από τον Κωλλέτη.
Αμέσως συλλαμβάνεται και στέλνεται δέσμιος στις φυλακές Χαλκίδας, από όπου σε μερικές ημέρες δραπετεύει, κηρύσσει ανοιχτά πλέον αντιδυναστική επανάσταση και με 600 ενόπλους στρατοπεδεύει στη θέση Κοπανά στην Αγία Ελεούσα, δύο χιλιόμετρα από την Χαλκίδα.
Εμφύλιος πόλεμος και ακρωτηριασμός του Κριεζώτη
Εναντίον του επαναστατημένου Κριεζώτη στέλνονται ισχυρές στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις.
Μία τελευταία προσπάθεια συνεννόησης του αρχηγού των κυβερνητικών στρατευμάτων και του Κριεζώτη δεν αποδίδει και τα πλοία που είχαν παραταχθεί στον Βόρειο Ευβοϊκό αρχίζουν να κανονιοβολούν τις θέσεις των επαναστατών. Οι οβίδες πέφτουν σαν βροχή στο αρχηγείο του Κριεζώτη και μία του συντρίβει το αριστερό χέρι πάνω από τον καρπό, ο οποίος άχρηστος πλέον, κρέμεται από τις σάρκες. Παρόλα τα παρακάλια του Κριεζώτη, κανείς δεν βρίσκει την δύναμη για να του το αποκόψει. Έτσι το στερεώνει σε μία πέτρα και τραβώντας το γιαταγάνι του, το κόβει ο ίδιος. Η αιμορραγία είναι ακατάσχετη παρόλες τις προσπάθειες των συντρόφων του να τη σταματήσουν με κομμάτια από τις φουστανέλες τους. Μισοπεθαμένος ο Κριεζώτης βράζει κατράμι που το χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες για τις βάρκες τους και χώνει το χέρι του μέσα για να σταματήσει το αίμα και για να αποφύγει την μόλυνση. Και ενώ σταμάτησε την αιμορραγία, δεν κατάφερε αν συγκρατήσει τον πανικό των στρατιωτών του, που τρομοκρατημένοι από τον αδιάκοπο κανονιοβολισμό και τον τραυματισμό του αρχηγού τους, διαλύθηκαν.
…. άλλ’ ό αγαθός εκείνος άνήρ έκραξε- «μή δι’ ονομα Θεοΰ κτυπάτε τά αδέλφιά σας, δεν είναι αύτοί Τούρκοι, είναι "Ελληνες, δεν πταίουν αυτοί είναι όργανα άλλων» δέν είχε τελειώσει την ομιλίαν, ότε ηκούσθη συρίζουσα η δολοφόνος σφαίρα πυροβόλου κατ’ αύτού, ή σφαίρα διελθούσα προ αύτού, έπεσεν εις τον απέναντι βράχον, εκ τής αντιστασεως του βράχου ωπισθοδρόμησε καί έν τή δευτέρα αυτής πορεία, διαπερα την κοιλίαν του γενναίου ανδρός και εκείθεν εξελθούσα καταστρέφει τήν χείρα τήν τόσας δρέψασαν κατά τον επταετή αιματηρόν αγώνα. Τόσον βαρέως πληγείς ο Κριεζώτης, άνέκραξεν «όρε παιδιά όλα τώρα έτελείωσαν, προσκυνήσατε εις το βασιλέα καί θά έλθη καιρός νά έπιτύχη ό τοπος εκείνο το οποίον επιθυμεί, δεν ήτο λέγει της τύχης νά τό κάμω έγώ, αλλα δεν απελπίζομαι, θα το κάμωσιν άλλοι», ύψώσας δέ τήν τεθραυσμένην αύτοΰ χεϊρα «τό εργον έτελείωσες, λέγει, άνάπαυσις σοί χρειάζεται πλέον, εάν οτι έκαμες κάμη πάσα Ελληνος χειρ, ή Ελλάς θά κατασταθή κοσμοκράτωρ». Αμέσως προσκαλεί τον Γεροφλώκον (σημειοτέον ότι ό κατά τήν στιγμήν εκείνην στρατός του συνέκειτο έξ αγωνιστών άκολουθησάντων τον Κριεζώτην εις πασας τας υπέρ τής ανεξαρτησίας αυτου μάχας), όπως άποκόψη τήν άχρηστον πλέον καταστάσαν χείρα, εις τήν θέαν μόνον τής τεθραυσμένης χειρός ό Γεροφλώκος λιποθυμεί καί αποθνήσκει, τότε ό Κριεζώτης, διά νά απόδειξη μίαν έτι φοράν εις τούς θαυμαστάς του τό καρτερικόν καί γενναϊον του χαρακτήρος του, εναποθέτει τήν χείρα επί του βράχου, σύρει τό ξίφος δια τής ετερας και αποκόπτει αυτήν ο ίδιος, μή έχων δέ πρόσφατα θεραπευτικά μέσα διατάσσει αμέσως να β ρ ά σ ω σ ι ν άσφαλτον καί εντός τής ζεούσης ασφάλτου εισήγαγε τον βραχίονα όπως σταματήση τό ρέον αίμα. Όποιος ήρως, όποιος Αϊας! Χρυσολόγης
Η φυγή του Κριεζώτη και ο θάνατός του
.......Αναγκάστηκε, λοιπόν, να υποχωρήσει και δια μέσου της Κύμης, Ψαρρών και Χίου καταφεύγει στη Σμύρνη, όπου οι Τούρκοι διέθεταν γιατρούς και παράλληλα του παραχώρησαν πολιτικό άσυλο.
Εκεί έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ο Κριεζώτης, αφού η αμνηστία που δόθηκε σε όλους όσους έλαβαν μέρος στα επαναστατικά κινήματα, εξαιρούσε τον Κριεζώτη, τον Γρίβα και τον Βοζαίτη.
Πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου 1853, σε ηλικία 68 ετών και κηδεύτηκε στο Ναό της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης.
Μετά την ανατροπή του Όθωνα, τα οστά του μεγάλου αυτού πολέμαρχου διακομίστηκαν στη Χαλκίδα, στις 13 Οκτωβρίου 1863.
Σήμερα η προτομή του κοσμεί την πλατεία του Αγίου Νικολάου στη Χαλκίδα, ενώ ένας κεντρικός δρόμος της πόλης φέρει το όνομά του.
Την έπομένην της άφίξεώς του έδέχθη τάς επισκέψεις του υπουργου του πολέμου καί άλλων τινών υπουργών ώς καί τινων πρέσβεων, είδοποιήΟη δέ προσέτι τήν ήμέραν έκείνην ότι ή Α. Μ. Ο Σουλτάνος ηύδόκησε να προσφέρη εις αυτόν μέν 15 χιλ. γροσ. κατά μήνα, εις τούς οπαδούς δέ αύτού ανα 300 γροσ. καί ότι είναι ελεύθερος νά μεταβή όπου τής αυτοκρατορίας επεθύμει νά διαμείνη.
Ο Κριεζώτης εύχαριστήσας διά τά βασιλικά δώρα ειπεν, ότι μετά τίνας ήμέρας ήθελε καί έπεθύμη νά μεταβή, μετά την άνάρρωσίν του, διά τής Προύσσης εις Σμύρνην καί νά διαμείνη έκεί οριστικώς.
Έπί τή επιθυμία, του ταύτη, άμέσως έξεδόθησαν εγκύκλιοι εις τάς άρχάς Προύσσης καί
σελίδα 1η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ
προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2
Σμύρνης,ότι ή Τουρκία ξενίζει τον έπισημότερον ξένον, καί ότι όθεν διέρχεται, αί άρχαί ώφειλον νά προσφέρωσιν αύτώ τιμήν στρατηγού.
Καθ’ ον χρόνον διέμεινεν εις Κωνσταντινούπολή έδέχθη πολλάς επισκέψεις, μεταξύ των έπισκεφθέντων αύτόν ήτο καί τις πασάς, κατέχων κατά την εποχήν εκείνην μεγάλην θέσιν έν Κωνσταντινουπόλει, όστις εύρέθη εις τήν μάχην τής Πέτρας.
'Ο πασάς ούτος έφερε μεθ’ εαυτού καί τον υιόν του, καί άφού αύτός ήσπάσθη τούς πόδας τού Κριεζώτη, διέταξε καί εις τον υιόν του νά πράξη το αύτό, λέγουν «εις τον άνδρα αυτόν όφείλομεν καί ήμεΐς καί ολόκληρος ή οικογένεια ημών τήν τιμήν, άν άντ’ αυτού, ειπεν, ήτο άλλος τις εις τήν μάχην τής Πέτρας, οπούς ένικήθημεν, ήθέλαμεν άπολέσει καί τήν τιμήν καί τήν ζωήν μας».
Προς τιμήν αύτού έγένοντο καί έπιθεωρήσεις στρατού έκ πολλών χιλιάδων εις άς παρευρέθη, έρωτηθείς δέ παρά τού Σερασκέρη τί ιδέαν έχει περί τού στρατού ον επιθεωρεί, λίαν υπερήφανους ο Κριεζωτης ειπεν, «άν είχον όλον αυτόν τον στρατόν ύπό τήν διαταγήν μου, ήθελον κηρύξει τον πόλεμον μέ όλον τον κόσμον».
Θεραπευθείς εντελώς άπεφάσισε νά εγκατάλειψη τήν θορυβώδη Κωνσταντινούπολή, καί νά μεταβή εις Σμύρνην, έκεί δε υπό τον γλυκύν τής Ιωνίας ουρανόν, ένθα διήλθε τάς εύτυχεστέρας ήμέρας τού βίου του κατά τήν νεότητά του, νά διέλθη καί τάς πικράς τής εξορίας του ήμέρας. Άλλα πριν αναχωρήση, πεζοδρόμος μεταβάς εις Προύσσαν είδοποίησεν ότι έρχεται ο στρατηγός και ότι πρέπει νά τού προσφέρουν τιμάς άναλόγως τού βαθμού αυτού, ότε δέ έφθασεν εις Προύσσαν, παρά πάσαν προσδοκίαν είδε τήν προετοιμασθείσαν αυτώ στρατιωτικήν παράταξιν.
Ό διοικητής τής πόλεως εκείνης άμα είδε τον στρατηγόν κατέβη έκ τού ίππου του, καί ήσπάσθη τούς πόδας τού Κριεζώτου εις ένδειξιν μεγίστου σεβασμού, μετά
σελίδα 3η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ
προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2
διαμονήν εκεί ολίγων ημερών, καθ’ άς έλαβε χώραν καί ψυχρότης τις μεταξύ τού διοικητού και τού στρατηγού, ής το αποτέλεσμα ύπήρξεν ή άπόλυσις τού διοικητού αύθωρεί, μετέβη εις Σμύρνην.
Εις τήν μεγαλόπολιν Σμύρνην λοιπόν καί τά περίχωρα αυτής έζησε πέντε έτη καί εξ ολοκλήρους μήνας, άπολαμβάνων τά άδωρα δώρα και, τας τιμάς εκείνων, ών τον θρόνον έκ βάθρων έσάλευσεν, άς τιμάς, ού μονον τού ήρνήθη ή Ελλάς, άλλ’, ως μοί ώφειλε, τον ήνάγκασε νά άποθάνη μακράν τής πατρίδος του, μακράν των συμπολιτών καί φίλων του, εστερημένον πάσης οικιακής περιποιήσεως, νά άποθάνη δέ χωρίς νά ίδη τήν σύζυγόν του τα τέκνα του, ώσεί ήτο κακούργος, πλήν τοιαύτη ή τύχη έν γενει τών σωτήρων τής άνθρωπότητος, τοιαύτη ή έκδίκησις τών επί θρόνων καθημένων και των αυλοδούλων αυτών παρανόμων έζησεν έν τή εξορία ό γενναιότερος (καί δέν είναι υπερβολή) πάντων των οπλαρχηγών τής έπαναστάσεως, πίνων το άκένωτον τής θλίψεως ποτήριον, διότι ενώ υπήρξε, καί δικαίως, ό πρώτος πολίτης τής μεγαλυτέρας μερίδος τής πατρίδος του, ή Ελλάς τον κατέστησε τον έσχατον τών άνθρώπων, καί άντί να παραθέση αύτώ τράπεζαν ηγεμονικήν, τον ήνάγκασε νά φάγη τον ξηρόν τής ελεημοσύνης άρτον του μεγαλυτέρου τών έχθρών του.
Καθ’ όλον τό χρονικόν τής εξορίας του διάστημα, πολλαί έπιστολαί άντηλλάγησαν, πολλαί τής αύλής προσπάθειαι κατεβλήθησαν καί πρόσωπα διάφορα επίτηδες άπεστάλησαν, όπως καταπείσωσιν αύτόν νά ζητήση αμνηστίαν, ήτις άμέσως ήθελε τώ δοθή, έγένοντο δε ταύτα πάντα διότι ήτο επικίνδυνος καί έν τή εξορία ών προσεπάθουν νά συνδιαλλαχθώσι μετ’ αύτοϋ, αλλά τα πάντα έναυάγησαν άπέναντι τοϋ σίδηρου χαρακτήρος του, έλεγε δε προς τούς προτείνοντας ταύτα, «τί λέτε όρε βελιάκιμ ό Κριζώτης δεν προσκυνά τό Βαβαρό, αλλά θά πεθάνω εδώ στή ξενιτειά, τί μέ μέλλει, την τιμήν δεν θά τήν χάσω, καί μιά μέρα ή πατρίδα μου όταν βάλη γνώσι, τά κόκαλά μου θά τά πάρη από τήν ξενιτειάν καί θά τά τιμήση, θά μου δώση δέ καί τρεις πήχες τόπο γιατί έχω δίκαιον, καί ας φωνάζουν τώρα τά κοράκια, ό ’Όθωνας όρέ δεν θά μείνη, άργά ή γρήγορα θά φύγη, λέγουν πώς μιά φορά και ένας κάποιος Θεμιστοκλής έτζη σαν καί μένα έξωρίσθηκε, καί άπέθανε σέ τούτα τά χώματα, καί κατόπιν αφού πέθανε του έδωσαν δίκαιο, τού έκαμαν και ενα μεγάλο αγαλμα, οί ρωμνοί έτζι είναι, κατόπι τούς έρχεται γνώσι». Λέγεται καί διαδίδεται μετά θετικότητος, ότι ό Κριεζώτης δεν άπέθανεν άπό φυσικόν θάνατον, άλλ’ ότι έδόθη αύτό δηλητήριον υπο επιτήδειου χειρός, μάλιστα καί τό πρόσωπον τό ένεργήσαν εις τήν δηλητηρίασιν υποδεικνύεται. 'Ημείς έπειγόμεθα νά πιστεύσωμεν εις τήν διάδοσιν αυτήν, διότι δεν είναι καινοφανές τό έπίβουλον καί μοχθηρόν, προς δε και η καταχθόνιός επίνοια τών άνευ άξίας τίνος έπιδιωκόντων δόξας ή βασιλεία δεν ήτο στερεά ένόσω έζη ό Κριεζώτης ό θεοποιηθείς παρά τού λαού, τό κάρφος τούτο τών οφθαλμών τών αύλοδούλων έπρεπε νά λειψή άπό προσώπου τής γής, καί πιθανόν νά συνέβη τό τοιούτον, ότι προ καί άμέσως μετά τον θανατον αυτού εδόθησαν παράσημα καί συντάξεις, ούδείς αγνοεί. Το αληθες είναι οτι τα αίτια του θανάτου τούτου καλύπτει μυστηριώδης πέπλος.
σελίδα 4η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ
προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2
Ο Νικ. Κριεζωτης αναφέρετε
λεπτομερώς στη δίωξη του Οδυσσέα (Ανδρούτσου)
και τις συνομιλίας μαζί
και ζητά από τον Ιω. Κωλεττη
να του δώσει υπό τις διαταγές του
χιλίους στρατιώτες αντί 350
που έχει τώρα, για να μπορεί να δέχεται
αυτούς που φεύγουν από τον Οδυσσέα
Ούτω λοιπόν ό ήρως άπέθανεν, άφοΰ, κατά τήν έκφρασιν τού ποιητού, έδάκρυσεν εις Κύμην έστέναξεν εις τά Ψαρά, καί έγόγγυσεν εις Χίον, άπέθανεν έν τή εξορία ό τού Ελληνισμού αυτός ευεργέτης, όπως προστεθή και έτερον στίγμα άχαριστίας εις τήν Ελληνικήν ιστορίαν ή Τουρκική Κυβερνησις, πληροφορηθείσα τόν θάνατον τού επισήμου αυτής ξένου, άπέδωκεν εις τον νεκρόν αύτού όντως βασιλικάς τιμάς, χιλιάδες στρατού ήκολούθησαν τήν κηδείαν μέχρι τής τελευταίας κατοικίας, όλοι οί υπάλληλοι καί τά δημόσιακαταστήματα έκλείσθησαν επί τώ θανάτω αύτού.
Χρυσολόγης

Το αγγελτήριο του θανάτου του έλεγε: «Την νύκτα της Τετάρτης προς την Πέμπτην απεβίωσεν εις το χωρίον Γωνιά (Μπουτζά) ο γέρων στρατηγός Κριεζώτης μετά ολιγοήμερον νόσον.
Επιμέλεια δετινών συγγενών και φίλων του στρατηγού, κατεβιβάσθη ο νεκρός εκ του χωρίου εις την πόλιν δια να κηδευθή σήμερον (13-2-1853) μετά της ανηκούσης πομπής. Στη Σμύρνη και στο ναό της Αγίας Φωτεινής έγινε μεγαλόπρεπα η κηδεία του.
Την παρακολούθησε ο αδούλωτος ψυχικά ελληνικός πληθυσμός της Σμύρνης και απέδωσε τιμές στρατηγού στρατιωτικό τουρκικό απόσπασμα.
Η επίσημη Ελλάδα απουσίαζε.
Τον επικήδειο εκφώνησε ο Θωμάς Τιμαγένης.
Ήταν ένας εξαίσιος ύμνος κι ένα λογοτεχνικό αριστούργημα που συνόδεψε το νεκρό στην αθανασία.
Η αποκατάσταση της μνήμης του.
Η ξύλινη οστεοθήκη με χαραγμένα,
στο μέρος του ανοίγματος
τα αρχικά Ν.Δ.Κ.
Φυλάσσονται στο εκκλησάκι
της Αγίας Παρασκευής
στη θέση Ντερνέκι Μύτικα.
Ύστερα από την έξωση του ’Όθωνα ή κυβέρνηση Ρούφου μέ θέσπισμά της ένέκρινε τήν απόδοση τιμών στα οστά του Κριεζώτη του ενδόξου άγωνιστού και εν τή άλλοδαπή, ένεκα του πατριωτισμού και των φιλιλευθέρων αυτού φρονημάτων καταλύσαντος τον βίον. 'Η τελετή τής άνακομιδής έγινε στη Χαλκίδα στίς 13 Όκτωβρίου 1863 και οί δημοτικοί σύμβουλοι Α. Μάντζαρης, Δημήτριος Καφφετζόγλου, Απόστολος Γκορτζής άνέλαβαν να δημοσιεύσουν τούς εν Σμύρνη και εν Χαλκίδι έκφωνηθέντας λόγους έπι του τάφου και κατά το μνημόσυνον τον άοιδήμου στρατηγού.
Τα οστά του Κριεζώτη βρίσκονται, άγνωστα σ’ δλους, μέσα σε ξύλινη οστεοθήκη στο ιερό τού εξωκλησιού τής 'Αγίας Παρασκευής στην περιοχή Ντερνέκι τής κοινότητας Μύτικα. Το εκκλησάκι αυτό βρίσκεται στα παλιά χτήματα Κριεζώτη. Ο Ντεγιάννης, ό.π., τόμ. β', σ. 212 παρασύρθηκε από έγγραφο τού Δήμου Χαλκιδέων και τα τοποθετεί στο «παρεκκλήσιον Αγίου Ιωάννου τού Προδρόμου» πού βρίσκεται εντελώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Και ο Φωτιάδης, δ. π., σ. 69, μιλάει για τον τάφο τού Κριεζώτη στην Εύβοια πού είναι όμως ανύπαρχτος...
Η επανάσταση και η δίκη του Κριεζωτη στα 1847
ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΚΚΙΝΗ
Α.Ε.Μ.ΙΖ

 
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΡΑΣΗ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ-ΚΡΙΕΖΩΤΗ

προσεβλήθη παρά τής τότε επιδημίας. (Νοέμβρης 1823) Την εποχήν εκείνην έμάστιζε την επαρχίαν Καρυστίας έπιδημία, ή πανώλη καλουμένη αί οικογένειαν είχον διασκορπισθή εις τα πέριξ, ωφελούμενος έκ τής περιστάσεως ό Κριεζώτης, συνέλαβεν αιχμαλώτους πολλάς οικογένειας Τούρκων, καί διά πλοίων Ψαρριανών τάς διεύθυνεν εις τήν νήσον Πεταλιούς, εκεί διηύθυνε καί τον Άχμέτ Κεχαγιάν, πάντας δε τούς αιχμαλώτους έφύλαττον τα Ψαρριανά πλοιάρια. Δεν παρήλθον όμως πολλαί ήμέραι, καί τα πλοιάρια ταύτα λαβόντα τούς αιχμαλώτους άνεχώρησαν καί έγκατέλειψαν τον Κριεζώτην, εν μόνον έμεινε (καλούμενον μαρτίγο) τού Ντελή Σταμάτη.
Έκ των οχυρωμάτων αύτού άναχωρεί ό Κριεζώτης, διευθυνόμενος εις τον Πύργον τού Άλιβερίου, ένθα εύρίσκετο καί ό Όδυσσεύς. Έξελέξατο δε θέσιν τον Άγιον Ήλίαν, προτιθέμενος καί πάλιν να πολεμήση τον Όμέρ πασάν, όστις μετά τήν αιχμαλωσίαν τού ’Αχμέτ Κεχαγιά τά πάντα έθυσίαζεν, άπέναντι τής καταστροφής τού Κριεζώτου, δυστυχώς ό άτρόμητος ήρως μας προσεβλήθη παρά τής τότε έπιδημίας, καί ήναγκάσθη νά άναχωρήση έκ τού πεδίου τής μάχης, όπως εν άνέσει νοσηλευθή, μετέβη λοιπόν εις τό χωρίον Καλέντζα.
Πλήν Εφιάλτης τις ειδοποίησε τον Όμέρ περί τής άναχωρήσεως αύτού, τήν αιτίαν, καί τό μέρος εις ό νοσηλεύεται, αμέσως ό Όμέρ πασάς δίδει καί υπόσχεται πολύν πλούτον καί τιμάς εις όν τινα δυνηθή νά συλλάβη ή καί καταστρέψη τον πρόμαχον τής Εύβοιας. Αρκετός άριθμός Τούρκων άναλαμβάνει τήν καταστροφήν, άλλ’ ό Κριεζώτης πληροφορηθείς έγκαίρως, άναχωρει έκεΐθεν, εί καί βαρέως άσθενών, καί διά πλοιαρίου μεταβαίνει εις Κέαν πρός θεραπείαν.
....Ό Κριεζώτης θεραπευθείς, έφερε τήν οίκογένειάν του εκ τής Σκύρου εις Κέαν, μετά τινα καιρόν έρχεται πάλιν εις Εύβοιαν εις τήν θέσιν Πετριέςτής επαρχίας Καρυστίας ....
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ
τήν νεοφώτιστον σύζυγον Μαρίαν. Καί πάντες μεν άπηλθον της Εύβοιας ο Κριεζώτης όμως μη καταλιπών τήν προσφιλή αύτώ νήσον, στρατεύει διά ξηράς εις Κάρυστον μετά 800 περίπου άνδρών τον Μάρτιον τού 1824, καί στραπεδευει κατά το Λυκόρρευμα. Ερχονται δέ κατ’ αύτοΰ οι Τούρκοι ύπό τον Άχμέτ Κεχαγιάν καί τον φρούραρχον Άγαζαδέν άλλ’ ο Κριεζώτης νικά αύτούς, φονεύει 30 εν τη φυγή καί αιχμαλωτίζει τον Κεχαγιάν, ούτος προσκληθείς έν Λυκορρεύματι παρά του νικητού είς το γεΰμα, άπένευσε, καί μάλιστα ήθέλησεν αύτοκτονήσαι.
Κατόπιν άπήλθε διά ξηράς, καί πολεμήσας σώματι Τούρκων κατά το χωρίον Ζερμπίσια, διέβη αρχή Μαϊου είς Σκύρον. Παραλαβών δε τήν νεοφώτιστον σύζυγον Μαρίαν, καί άγων 80 περίπου στρατιώτας έπί δύο πλοίων, ών έν τού Σταματίου Αστέρη, ήλθεν είς Κέαν, ίνα αυτήν καταλίπη έκεί. 01 Κείοι είπον, όπως βληθή υπό κάθαρσιν εν ίδία οικία κατά το παράλιον, φόβω τής πανώλους νόσου, ής τα δεινά ύπέστησαν το παρελθόν έτος, μάλιστα λαβόντες τά όπλα, κατέβησαν εις άποδίωξιν αυτού, ειτα μεταμελησάμενοι, ήτούντο συγγνώμην καί τους πόδας ήσπάζοντο, άλλα δυσαρεστηθείς, ήλθεν εις Αίγιναν, οπού ετοποθέτησε τήν σύζυγον, καί κατόπιν μετέβη εις Αθήνας.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ. Κατά δε τό 1824 επί τής άνταρσίας τού Θεοδώρου Κωλοκοτρόνου, ό Κριεζώτης άνήκων τή μερίδι τής Κυβερνήσεως τού Ιωάννου Κολέτου,τή προσκλήσει αυτής μηνί Σεπτεμβρίω στρατεύει εις Πελοπόνησον κατά τών ανταρτών μετά τού Βάσου καί 800 στρατιωτών. Βαίνωνδέ διά ξηράς, κατά το χωοίον Κερασιά τής Κορινθίας συλλαμβάνει τον γέροντα Πανούτσον Νοταράν καί τον υιόν αυτού Ιωάννην, τόν κοινώς έπικαλούμενον Άρχοντόπουλον, ους αιχμαλώτους πέμπει προς την έν Ναυπλίω Κυβέρνησην.
Ό άτυχης Ιωάννης πρηνής έπεσε εξ αίδούς μετά τών χειρών επί τού προσώπου, μή τής οικίας εξελθών τή ήμερα εκείνη· καί τον ίππον αυτού ό Κριεζώτης έλαβεν ώς λάφυρον, καί ένίκησεν έτι έν Δελαμανάρα τού Άργους τον στρατηγόν Νικηταράν τόν Τουρκοφάγον. Διελθών δέ τότε τήν έπαρχίαν Καλαβρύτων μέχρι τής Ήλιδος καί Πύργου, έπέστρεψε διά Κορινθίας είς Ελευσίνα.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
είδον τον Κριεζώτην θερίζοντα ώς χόρτα τούς Τούρκους. (Μάχη στην Ιερουσαλήμ Άμφισσας 1825) έρχεται προς αύτόν αύτοπροσώπως ό Καραϊσκάκης, καί είς συνδιάσκεψιν άποκαλύπτει τό σχέδιον, όπερ είχεν εν νώ καί τήν πεποίθησίν του επί έπιτυχία αύτού αν τον συνδράμη, ήτο λοιπόν τό έξης: «πληροφορούμαι, λέγει, ότι οί Τούρκοι φέρουν τροφάς καί πολεμοφόδια κατ’ αύτάς εκ Λαμίας, είναι καλόν νά μεταβώμεν είς θέσιν Ρουσάλη, καί έκεϊ νά κάμωμεν ένέδραν, να λάβωμεν τάς τροφάς καί τά πολεμοφόδια, καί διά τής πείνης καί άπορίας των έπιτηδείων, νά άναγκάσωμεν τον εχθρόν νά άναχωρήση άπό τά Σάλωνα».
Ό Κριεζώτης ένέκρινε τό σχέδιον καί οΰτω άνεχώρησαν άμφότεροι, διευθυνόμενοι είς τήν θέσιν έκείνην, άμα ώς έφθασαν, έκρύβησαν είς τά δάση καί περιέμενον τήν λείαν. Τήν έπιούσαν φθάνουν αί τροφαί, συνοδευόμεναι υπό στρατού, τό σύνθημα δίδεται καί εξ άπροόπτου επιπίπτουν κατά των Τούρκων, άφαιροΰσι τάς τροφάς των, καί κυνηγούσιν αύτούς μέχρι τής πεδιάδος. Λέγουσιν ότι τότε είδον τον Κριεζώτην θερίζοντα ώς χόρτα τούς Τούρκους. Ό Καραϊσκάκης δεν έβλεπε μακρόθεν άλλο ή τήν σπάθην τού Κριεζώτου κινουμένην εκ των άνω προς τά κάτω, καί είς έκάστην κίνησιν πίπτουσαν μίαν κεφαλήν, πλήν τον θαυμασμόν αύτού ολίγον έλειψε νά πληρώση άκριβά, διότι κυνηγών τούς Τούρκους, δεν παρετήρει αν τον ήκολούθουν οί άλλοι, οί στρατιώταί του, άμα έτράπησαν είς φυγήν οί Τούρκοι, έπεσαν είς τά λάφυρα, διότι έπείνων και πολύ άργά παρετήρησαν ότι ό άρχηγός αύτών έλειπεν, οί Τούρκοι βλέποντες ότι εις μόνος τούς κυνηγεΐ, συναθροίζονται καί επιπίπτουν κατ’ αύτού, και τότε μόνον στρέψας τήν κεφαλήν προς τά όπίσω, παρετήρησεν ότι ήτο μόνος, προσπαθεί νά σωθή, άλλ’ είς μάτην, ή αιχμαλωσία του ήτο άφευκτος έσώθη μόνον διά τής συνδρομής τού Καραισκάκη, όστις δέν έβράδυνε νά πέμψη στρατιώτας πρός βοήθειαν του καί ίππον όπως σωθή διά τής φυγής.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ
ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ 1826 Τό έτος δε 1826 αξία διηγήσεως τυγχάνει καί άλλη τού άνδρδς τολμηρότατη πράξις. 'Ο ήγεμών του έν Συρία Λιβανιού ορούς Μπεσίρ, Χριστιανός Μαρωνίτης, θέλων, ΐνα έπαναστή κατά του σουλτάνου, έπεμψεν εις Ναύπλιον επίσκοπόν τινα προς τήν Κυβέρνησιν τοΰ Κολέτου, αίτούμενος συνδρομήν. Ό δε, δι’ άχρηματίαν τοΰ ταμείου, μήτε τούς μισθούς τοΰ Κριεζώτου καί Βάσου άποδους,παρέπεμψε τον έπίσκοπον προς αυτούς, έν Αττική διατρίβοντας.
Ουτοι διά τής πειθοΰς μόλις συντηρούντες τον στρατόν, παρεδέξαντο τήν πρότασιν, όπως καί τοΰτον έξοικονομήσωσι καί έπανάστασιν άμα διεγείρωσιν. Αρχή οθεν τοΰ 1826 έτους ό Κριεζώτης έχων μεθ’ εαυτού τόν Βάσον καί Χατζημιχάλην καί 1200 περίπου άνδρας, έπεβίβασεν έν Κέα επί ένδεκα Σπετσωτικών πλοίων, κατά τάς νήσους Πάρον καί Νάξον έτέλεσε τήν Άποκρέω, καί κατά τον πλοΰν παρεσκεύασε ξυλίνας κλίμακας είς κυρίευσιν τής Βηρυτοΰ δι’ έφόδου. Καί τά μέν πλοία ήγκυροβόλησαν ήμίωρον από τής πόλεως κατ’ άμμώόη τινά παραλίαν οπού ποταμός. Οί δέ στρατιώται άποβάντες, έκυρίευσαν προάστειον χριστιανικόν, καί πανδοχεΐον, έν ώ ήσαν πολύτιμα εμπορεύματα. Περί δέ τήν αυγήν 80 περίπου στρατιώται υπό τόν Τριαντάφυλλον Τσουράν, μεθ’ ού ό Λευκάδιος άξιωματικός Κωνσταντίνος Χρυσικός και ο Καρύστιος σημαιοφόρος Παρρήσιος Κορφιάτης, άνέβησαν διά κλιμάκων το τείχος παρά τον έτι ύπάρχοντα πύργον κατέλαβον προμαχώνας τινάς καί έκοψαν τάς σημαίας τών προξενείων, πλήν τό ήμισυ τών άνδρών τούτων έφονεύθη. Έν τή περιστάσει ταύτη, ό Χεχέβ, εικοσαετής υιός του έμίρου Μπεσίρ συνελήφθη έν τοΐς πέριξ τής Βηρυτοΰ υπό τών ήμετέρων, οίς ύπεσχέθη βοήθειαν, υπό τό όρον, ίνα τήν κατοχήν του φρουρίου δώσωσι τω πατρί, πρός ον έγραψεν. Οί Έλληνες μηδένα δόλον υποπτευόμενοι, ούκ έβλαπτον τούς κατοίκους, αίφνης όμως έπιφανέντος έκ τού Λιβανίου πολυαρίθμου πεζικού καί ιππικού στρατού, οί έν Βηρυτώ Μωαμεθανοί ένθαρρυθέντες, έτηλεβόλουν κατά τών Ελλήνων. Έκ τοΰ είρημένου δέ στρατοΰ είσήλθον πρώτον χάριν συνεννοήσεως δύο απεσταλμένοι καί κατόπιν αυτός ό έμίρης Μπεσίρ. Νυν δέ ήννόησαν τόν δόλον οί ήμέτεροι, διότι ούτος δι’ επιστολής ήπείλησεν, ίνα ταχέως άπέλθωσιν, άλλως πολεμήσει αυτούς. Διά τούτο έμβάντες τοις πλοίοις άπήλθον τής Βηρυτοΰ μετ’ οχθήμερον περίπου διαμονήν. Καί έκ μέν τών Μωαμεθανών έφονεύθησαν τεσσαράκοντα περίπου, Έλληνες δέ τοσούτοι, ως μή προλαβόντες ίνα έξίλθωσι τού φρουρίου, έν τούτοις ήν ό τολμηρός Χρυσικός, έγκαταλειφθείς υπό τών συστρατιωτών καί καείς ζών υπό τών βαρβάρων.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Η πρώτη του στρατηγού σύζυγός Μαρία θνήσκουσα Μετά ταύτα ό Κριεζώτης σύν τω Βάσω έξ Άνδρου τον στρατόν έπιβιβάσας πλοίοις Άνδρίοις, μετέβη είς Σκύρον. Επειδή δ’ εκεί χρόνον τινά διατρίψας, έπραξε τίνα όμοιά πως τοις των αρχαίων ηρώων, διηγήσομαι και ταύτα!
Η πρώτη του στρατηγού σύζυγός Μαρία θνήσκουσα, προέτρεψεν αύτόν, όπως λάβη τήν εκ Καστροβαλά φίλην αυτής Αμέρισαν, κόρην τού πρόκρτου Νικολάου Ζαχαροπούλου, μεμνηστευμένην μετ’ αλλου.
Ο Κριεζώτης λοιπόν μετά 700 περίπου στρατιωτών καί έπί 22 πλοίων άπέρχεται τη 2 Μαΐου 1826 έκ Σκύρου είς Κύμην, ίνα άρπάση τήν νεανίδα, ήν οί γονείς ούκ έδιδον. Οι Κυμαίοι υποταμένοι τοις Τούρκοις, καί τη διαταγή αύτών σκοπιάς έχοντες κατά τά παράλια, ήννόησαν τήν προσέλευσιν του στρατού, καί τις οικογενείας έπεμψαν έπί τά έγγΰς όρη. Άποτυχών δ’ ούτω ο Κρίεζώτης καί οργισθείς, συλλαμβάνει 20 πλοία τών Κυμαίων, ών 13 έναυάγησαν τότε έκεί έκ νότου πρό τής άναχωρήσεως μετά τοΰτο καί άλλα δέκα λαβών, έπλευσεν είς Σκύρον, καί ώς λέγεται,διότι έμαθεν, ότι ήρχετο κατ’ αύτοΰ, ο Ίσούφ Σιλιχτάρης μετά δισχιλίων άνδρών.
Έπιμένων δ’ έτι, πέμπει μετά τινας ήμέρας εις Κύμην τόν άξιωματικόν Τόλιαν Νικολάου καί Ίωάννην Κλίμακα μετά 70 στρατιωτών.
'Ο Τόλιας έν νυκτί σκοτεινή μεταβάς είς Καστροβαλά, έζήτει την νεάνιδα έν τη πατρική οίκίοι, άλλ’ αυτή έκρύφθη άλλαχού, ο δε Τόλιας μηδέν κατορθώσας, έπέστρεψεν είς Σκύρον, όπερ μάλλον παρώργισε τον Κριεζώτην. Οί δέ Κυμαϊοι έκεί μεταβάντες, μάτην έζήτησαν τά πλοία, άπώλεσαν δέ όλα τριάκοντα, ών τά μέν έναυάγησαν έν Κύμη, τά δέ έκάησαν μετ’ ολίγον έν Θορικώ παρά του Αγγλου μοιράρχου Άμιλτώνος. Η πράξις αυτή όμοία σχεδόν τη του Ήρακλέους ώς έκεΐνος ήρπασεν έξ Οίχαλίας, ού μακράν της Κύμης, τήν καλήν Ίόλην, υπηρέτην έχων τόν Λίχαν, ούτω και ούτος ήθέλησε, ίνα άρπάση διά του Τόλια τήν καλήν Κυμαΐδα.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ και ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ Μετά την αποτυχίαν της εισόδου του Μαμούρη, φθάνει καί ή λυπηρά άγγελία του θανάτου του Γκούρα, ενεκα του οποίου παρουσιάζεται ή άπόλυτος ανάγκη φρουράρχου Αθηνών. Ό Καραϊσκάκης δεν έβράδυνε να συγκαλέση πάντας τούς άρχηγούς έν συμβουλίω, είπεν αύτοΐς ότι άνάγκη εις έξ όλων να είσέλθη εις τό φρούριον, οδηγών τριακοσίους στρατιώτας, οί πάντες ώς δι’ ηλεκτρισμού ητένισαν προς τον Κριεζώτην, καθώς καί αύτός ό Καραϊσκάκης, καί τώ όντι λέγει συγγραφεύς τις, ότι «άνδρειότερον τούτου δεν ήθελε δυνηθώσι να εύρωσιν». Ό Καραϊσκάκης ίδών ότι ούδείς άπήντησεν ειςτην πρόσκλησιν, άπετάνθη διά τών έξης προς αύτόν «ορέ Καπετάν Νικόλα, από αυτούς όπου βλέπεις κανείς δεν θέλει νά ύπάγη, σένα καί μένανε παρατηρούν, λοιπόν ή έσύ θά ύπάγης ή εγώ». Τότε άναστάς ό Κριεζώτης είπε «Καπετάν Καραίσκο πρέπει εγώ να υπάγω, διότι και αν χαθώ εγώ, ολίγον είναι το κακόν, άλλ’ αν εσύ, χάνεται ή έπανάστασίς μας» τα πλήρη ειλικρινούς αισθήματος ταύτα λόγια αληθώς μας διδάσκουσι, θεωρούντες τα σήμερον λαμβάνοντα χώραν έν τη ελληνική πολιτεία, ότι τοιαύται άρεταί δεν διδάσκονται εν τοις Πανεπιστημίοις, άλλ’ ένυπάρχουσι έν αύτώ τω άτόμω. Εις ταύτα του Κριεζώτου άνταπαντά τα έξης «άιντε όρε λεοντάρι μου, πήγαινε και θά ίδής αν ό Καραϊσκος σε άγαπά, σε υπόσχομαι ότι θά έλθω νά κτυπήσω τήν πόρτα του φρουρίου κλωτζιά καί σου είπώ έβγα έξω, διότι κατεστρέψαμεν τον Κιουταχή μέ τήν καρατουρκιά του» έναγκαλισθέντες δε τότε, είπον τό «καλήν άντάμωσιν εις τό φρούριον».
Ή είσοδος του Κριεζώτου έν τω φρουρίω ώς καί ή έντιμος αύτοΰ έξοδος είναι μία έκ των περιφανεστέρων πράξεων του ιερού αγώνος, το τόλμημα και ή καρτερία είναι άληθώς υπεράνθρωπα, ούδείς ιστορικός, ούδείς χρονογράφος άπεσιώπησεν τήν πράξιν, αύτός ό de Rigy άναχωρών έντεΰθεν έφερε μεθ’ έαυτοΰ τον θαυμασμόν καί έκήρυττε άνά τήν Γαλλίαν πάσαν τό άκαμπτον τής άποφάσεως τής νίκης ή του θανάτου, τήν πρόοδον του ήρωος τούτου κατ’ ούδέν έκώλυσαν καί αί μάλλον άνυπέρβλητοι δυσκολίαι, τοιοΰτον είδος τόλμης, άποφάσεως καί έπιμονής ώς τό τής εισόδου, έπιφέρει τήν νίκην ού μόνον έν πολέμω αλλά καί έν οίωδήποτε άγώνι. Δύναται νά καυχηθή έν τη ιστορία άφόβως, ότι έκ των κατωτάτων τάξεων προαχθείς, άνυψώθη διά τής ίδιας αξίας καί των προσωπικών υπηρεσιών μέχρι τής άνωτάτης έν τη κοινωνία θέσεως.
Εξέλεξε λοιπόν έξ όλου τού στρατού 300, καί άφού προέτρεψεν τούς πάντας εις ομόνοιαν, άπεχωρίσθη μετά δακρύων συλλέξας καί συνδρομάς προς διατήρησιν τού στρατού αύτοπροαιρέτους, άπεφάσισε δέ ή νά είσέλθη έν τω φρουρίω, ή νά μείνη εις τήν πεδιάδα των Αθηνών, προς αιώνιον τού ήρωισμού του παράδειγμα μέ πλοίον λοιπόν Ψαρριανόν έξήλθεν εις Φάληρον έν καιρώ νυκτός, έξελθών προσκαλεΐ τον πλοίαρχον, καί τού λέγει άμέσως νά άναχωρήση, διότι έάν μετά ήμίσειαν ώραν εύρεθή εκεί θά τον άποκεφαλίση, ό πλοίαρχος έν τάχει άνεχώρησε, τότε λέγει προς τούς ύπ’ αύτόν: «Γιά λουγιάξετε ορέ τό πλοίον έφυγεν, άπό τήν θάλασσαν καμμίαν έλπίδα δεν έχομεν εν έκ τών δύο πρέπει νά προτιμήσωμεν, ή να πέσωμεν εις τήν θάλασσαν ή νά είσέλθωμεν εις τό φρούριον, έμπροσθέν μας έχομεν Τουρκιά, όπισθεν τήν θάλασσαν τήν Τουρκιά είναι εύκολώτερον να πολεμήσίομεν παρά τήν θάλασσαν έμπρός λοιπόν μή ντροπιασθώμεν», και ήρχισαν βαδίζοντες πρός τό φρούριον έν τω σκότει.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ
άπεφάσισε να στήση έκεί τρόπαιον έκ χιλίων κεφαλών ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΤΡΙΚΕΡΙ 1928 Ό Κριεζώτης ως αρχηγός άτάκτου σώματος, μή έχων δε καί σάλπιγκας όπως διευθύνη τούς εκ τριών χιλιάδων οπαδούς του, ήρξατο, ως είδε τούς έπερχομένους πολυαρίθμους εχθρούς, με όλην τήν δύναμιν των πνευμόνων καί έφώναζε: «πεντακόσιοι άμέσως νά πιάσουν τό χωριό, καί πεντακόσιοι τον τοίχον», ή φωνή αυτού ήκούσθη καί ήδιαταγή έξετελέσθη αύθωρεί, καί ότε οί εχθροί άπεπειράθησαν νά όχυρωθώσι πάλιν έφώναξε: «τι τούς φυλάττετε, κτυπάτε τους», τότε ώρμησαν οί ήμέτεροι καί έπέφερον τήν τρομερήν εκείνην φθοράν, επτακόσιοι Τούρκοι εύρον τον θάνατον τεσσαράκοντα εκ των εχθρών ώχυρώθησαν εις τήν Πλατανιά άλλά καί εκείνους τούς έκαυσαν ζώντας, εις ’Άραψ έπήδησεν εκ τού παραθύρου διά νά σωθή άλλά καί ουτος ευρε θάνατον τραγικώτατον, διότι τον κατεκρεούργησαν. Ο Νούρκα Σερβανή Πασσάς εκεί ύπέστη ήτταν δεινήν, μολονότι είχε συμμάχους πάντας τών Τρικέρων τούς κατοίκους και συμμάχους φανατικούς, έχάθη κατά κράτος.
Ό Κριεζώτης τήν ημέραν εκείνην έδιδεν εν χρυσοΰν νόμισμα είς έκείνον όστις του ήθελε φέρει μίαν κεφαλήν, έκαμε δε τούτο, διότι άπεφάσισε να στήση έκεί τρόπαιον έκ χιλίων κεφαλών, «φέρτε έλεγε καί ρωμιούς», διότι δεν ήννόει άνθρώπους χριστιανούς συμπολεμούντας μετά των Τούρκων. Έν τή μάχη αύτή ό Κριεζώτης έκυρίευσε πολλάς σημαίας καί πλούσια λάφυρα, έκ των σημαιών αύτών σώζονται τίνες είς τά ανάκτορα.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ
ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ Πλήν οί έργάται τού συνταγματικού χάρτου δεν ήδύνοντο καί δεν έτόλμων νά πράξωσί τι άνευ τής συγκαταθέσεως τού Κριεζώτου, διότι έγνώριζον ότι ό άνήρ καί θέλησιν είχε, καί ήδύνατο διά τής στιβαράς αύτού χειρός να έργασθή τελεσφόρος, έγνώριζον οί μεγάλοι "Έλληνες άνδρες Λόντος, Καλλέργης καί λοιποί τον άκάθεκτον προς τάς έλευθερίας καί την ισότητα χαρακτήρα αύτού, άνεκοίνωσαν λοιπόν αύτώ τούς σκοπούς αύτών, καί άπεφάσισαν τότε μόνον νά προβώσι, όταν διαβεβαίωσεν αύτοίς δτι ήτο σύμφωνος εις τό τόλμημα, ήθελεν είσθαι παραλογισμός εκ μέρους ήμών εάν ύπεστηρίζομεν ότι ό Κριεζώτης έγνώριζε τι έστί τό καλούμενον συνταγματικαί έλευθερίαι, άπεναντίας ύποστηρίζομεν έν πάση δυνάμειό ότι ό άνήρ ούτε τήν λέξιν σύνταγμα ήδύνατο νά προφέρη έπί πολύν καιρόν, έγνώριζεν όμως, καί τούτο είναι άμφισβήτητον, ότι πρόκειται περί ενός βήματος προς τήν έλευθερίαν τού έθνους.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ Α.Ε.Μ. ΙΖ
σύλληψη Κριεζώτη ΓΕΝΑΡΗΣ 1847 «Μεγαλειότατε, ούδέν σοί χρεωστώ, ή θέσις ήν κατέχω άνήκει εις την άτομικήν μου αξίαν», άλλά τήν τοιαύτην γλώσσαν δέν ήδύναντο νά άνεχθώσι οι περί τον θρόνον, έθεωρήθη βέβηλος γλώσσα, καί ώς τοιαύτη έπρεπε νά άποκοπή, έπρεπε νά έξευρεθή τρόπος τής καταστροφής, ή προμελέτη του αποκλεισμού του άνδρός εκ του εθνικού συνεδρίου άπέτυχεν οίκτρώς, διότι ό λαός κληθείς νά έξασκήση τό ύπέρτατον τών δικαιωμάτων του, έδωκε τό ράπισμα εις την βασιλείαν, έκλέγων αύτόν παμψηφεί, έστράφη λοιπόν ή ενέργεια τών αύλοκολάκων άλλαχού, εκεί ένθα του λαού ή ψήφος ήτο ανίσχυρος, έξηφάνθη όθεν δεινή ή κατηγορία, ότι δήθεν άπέβαλε τά πρόβατα εκ νομής τίνος των Θηβών πολίτου έχοντος δικαίωμα νομής. Αλλ’ ότε ήννόησαν ότι ή κατηγορία ήθελεν επισύρει τήν γενικήν άγανάκτησιν, καί ότι ήν άνεπαρκής εις τά σχέδια, προσέθεσαν καί άλλας κατηγορίας, ότι δήθεν Νομοεπιθεωρητής ών μετεχειρίσθη βασάνους, καί ότι έφόνευσεν άνθρώπους διά τής μαστιγώσεως, αί άόριστοι λοιπόν καί ψευδείς σχεδόν αύται κατηγορίαι, έθεωρήθησαν επαρκείς εις τήν οικοδομήν τής καταστροφής του άνδρός, επ’ αύτών ωκοδομήθη το κατηγορητήριον, καί οί άμείλικτοι αύτοΰ διώκται ήρξαντο τάς εργασίας αύτών, καί πρώτον κατώρθωσαν τήν έκδοσιν εντάλματος συλλήψεως, αί συνέπειαι αύτοΰ ήσαν ή σύλληψις τού άνδρός παρ’ ενός υπομοιράρχου όπισθεν του Μ ε δ ρ ε σ έ, εις τήν οικίαν Πετροπούλου εν ή κατώκει, μετά τήν σύλληψιν συνοδεία ύλης ίππικοΰ χωροφυλάκων ώδήγησεν αύτόν εις τάς φυλακάς Χαλκίδος, διότι αί φυλακαί έκεΐναι έθεωρήθησαν καί είναι αί ίσχυρότεραι τών φυλακών τής Ελλάδος, καί διότι πολλούς θά ευρισκον εκεί κατά τον υπολογισμόν των τούς ψευδομάρτυρας, ώδηγήθη δέ εις τάς φυλακάς έπί τώ σκοπώ νά έξέλθη μόνον διά νά άποθάνη, εκεί λοιπόν είδεν έκ τοΰ πλησίον τά αίσχη τών διεπόντων τότε τάς τύχας τής Ελλάδος, έκεΐ έν ιδιαιτέρα ειρκτή μεμονωμένος καί μονολογών ήσθάνθη τόν κίνδυνον καί τάς παγίδας άς κατ’ αύτοΰ έστησαν, έκεΐ έννόησεν, ότι οί προεξανιστάμενοι υπέρ τών τής πατρίδος ελευθεριών, ραπίζονται, καί ότι έξερράγησαν αί παραφοραί, αί βίαι και αί άνομίαι τών της αύλής κολάκων καί αύτών τών κυβερνητών.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΙΕΖΩΤΗ Η επί πεντήκοντα ήμέρας παράτασής τής φυλακίσεως του Κριεζώτου, όστις μετά Ιώβειου όντως ύπομονής ύπέφερε τον περιορισμόν, ό μηδέποτε περιορισθείς άτίθασσος λέων, ήρξατο άνησυχούσα τούς φίλους αύτού, κάθ’ όλον τό διάστημα τής φυλακίσεώς του έσκέπτοντο καί προέβλεπον, ότι ό πατήρ τής Εύβοιας προς αίσχος τού έθνους θά έδολοφονείτο, άπεφάσισαν λοιπόν να λυτρώσωσιν αύτόν εκ των χειρών των δημίων.
Δεν ήγνόουν τάς συνέπειας τής τοιαύτης άποφάσεώς των, ούδέ την κατόπιν αυτών τύχην, άλλ’ ή προς τον άρχηγόν εύγνωμοσύνη, ή συναίσθησις τής άδικου κατηγορίας καί ο φόβος τής δολοφονίας ήσαν πολύ ισχυρότερα ή ό φόβος τής τιμωρίας τού εγκλήματος. Έσκεμμένως λοιπόν προέβησαν εις την άπελευθέρωσιν καί έπέτυχον.
Τής άποφάσεώς ταύτης ούδείς κατώρθωσε νά λάβη γνώσιν, ούδ’ αύτόςπερί οδ έγένετο.
Περί τά τέλη λοιπόν Ιουλίου τού 1847 έννενήκοντα συνωμόται οδηγούμενοι παρά των Ζέρβα, Β. Κουρουπίτζου, Μητάκη καί Άργύρη έν νυκτί θυελλώδει μετ’ άστραπών καί βροντών, έν πλήρει αύταπαρνήσει και πεποιθήσει συγχρόνως, ότι έκπληρούσι χρέος εύγνωμοσύνης, ήρξαντο βαδίζοντες προς τό φρούριον ένθα αί φυλακαί τής Χαλκίδος, έγνώριζον καλώς, ότι φύλακες καί άρχιφύλαξ εύρίσκοντο έν βαθυτάτω υπνω, διότι άφ’ εσπέρας ό Δ. Κατζίκης, εις τον οίνον τον όποιον έμελλον νά πίωσιν οί φύλακες, έρριψεν οπιον, τό άποτέλεσμα δε αύτοΰ ήτο γνωστόν πριν οί συνωμόται έξοπλισθώσι καί βαδίσωσι προς τάς φυλακάς. ’Έφθασαν λοιπόν όπισθεν τού φρουρίου, εισέρχονται έντός τού γνωστού τέλματος όπερ διαχωρίζει τό φρούριον έκ τού εξωτερικού μέρους τής πόλεως, άνοίγουσιν οπήν, δι εργαλείων άπερ έφερον, καί εισέρχονται εντός των φυλακών, προχωροΰσι προς τδ μέρος ένθα έφυλάττετο ό Κριεζώτης μεμονωμένος καί δεν έπιτρέπετο αύτω ή συνομιλία μετ’ ούδενός, έγείρουσιν αύτόν έκ του ύπνου καί προτρέπουσιν εις φυγήν, ό Κριεζώτης έκπεπληγμένος διά την άπροσδόκητον αύτών έμφάνισιν εν μέση νυκτί, έρωτα πώς είσήλθον καί πόσοι είσίν, ό Β. Κουρουπίτζος, ό Μητάκης Δημητρίου καί Κ. Αργυρίου ειπον αύτω τα καθέκαστα, καί ότι εκτός τών τριών αύτών οιτινες είσήλθον, ό Ζέρβας μετά τών άλλων δεν έτόλμησαν νά είσέλθωσι, διότι φοβούνται μη λάβωσι γνώσιν έκ τού στρατώνος οι στρατιώται καί τους φονεύσωσιν έκ τού φρουρίου, τότε ό Κριεζώτης πληροφορηθείς τά καθέκαστα καί συνελθών έν έαυτώ ήννόησε τό κρίσιμον τής στιγμής, έπέμεινε λοιπόν άφ’ ένός αύτός όπως είσέλθη καί ό Ζέρβας μετά τών λοιπών εις τάς φυλακάς καί καταλάβωσι τό φρούριον, καί άφ’ έτέρου οί είσελθόντες τρεις όπως έξέλθη αύτός καί τά πάντα είσί προμελετημένα, καί ότι ή σωτηρία αύτοΰ είναι έξησφαλισμένη, άλλως οί πάντες τρέχουσι τον έσχατον κίνδυνον.
Πεισθείς ό Κριεζώτης εις τάς προτροπάς τών φίλων του, έξήλθεν άφού προηγουμένως διέταξεν εις ένα έξ αύτών, τό εν έκ τών δύο προσκεφαλαίων του νά θέση υπό τό έφάπλωμα, καί νά σχηματισθή τρόπον τινά ώς κοιμώμενος άνθρωπος, έξήλθε δε ύποστηριζόμενος ή μάλλον έπί τών ώμων τών τριών ειλικρινών αύτού φίλων, έκ τής οπής τον ήρπασαν αμέσως εις τάς χεΐρας οί έκτος καί τον έθεσαν έπί τού ίππου του τον όποιον έπίτηδες έφερον μεθ5 εαυτών, περί την τρίτην λοιπόν π.μ. ώραν τά πάντα εϊχον τελειώσει, ό δε Κριεζώτης παρακολουθούμενος παρά τών πιστών αύτού οπαδών, έβάδιζεν έφιππος την προς το χωρίον Βασιλικόν άγουσαν, ό ήλιος δέν ειχεν άνατείλει όταν έφθασεν έκεΐ, αμέσως μετέβη εις την οικίαν τού φίλου του Γεραμάνη φρουρούμενος υπό των φίλων του, έκοιμήθη τον ύπνον τού άνευ τύψεως συνειδότος άνθρώπου μέχρι τής 4 μ.μ., έγερθείς αμέσως άνεχώρησε δι’ Άφράτι.
Νικολαος Κριεζωτης
Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
Α.Ε.Μ. ΙΖ

 
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΡΙΕΖΩΤΗ

Η προσωπική ζωή του Κριεζώτη ήταν εξίσου πολυκύμαντη με την δημόσια δράση του.
Η πρώτη γυναίκα του οπλαρχηγού ήταν κάποια νεαρή μουσουλμάνα πιθανόν από την επαρχία Καρυστίας που αλλαξοπίστησε(νεοφώτιστη) και παντρεύτηκε τον οπλαρχηγό. Η Μαρία πέθανε τα 1826 σε μικρή ηλικία έπειτα από σύντομη αρρώστια, θάφτηκε στην μονή Πετράκη.
Στις 2 Μαΐου 1826 ο Κριεζώτης προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να απαγάγει και να παντρευτεί την όμορφη Αμέρισσα κόρη του Νικολάου Ζαχαρόπουλου, πρόκριτου του Καστροβαλά Κύμης. Μετά τον θάνατο της πρώτης γυναικάς τους ο Κριεζώτης λογοδόθηκε με την χήρα του Γκούρα και κόρη του πλούσιου προκρίτου Αναγνώστη Λιδορίκη, Ασήμω.
Ο οπλαρχηγός και η Ασήμω δεν πρόλαβαν όμως να παντρευτούν αφού αυτή σκοτώθηκε στις 12 Ιανουαρίου του 1827, όταν βόμβες γκρέμισαν τη σκέπη του Ερεχθείου που κατοικούσε, καταπλακώνοντας την.
Στις 18 Οκτωβρίου του 1830 ο Κριεζώτης παντρεύτηκε την Φώτω Στορνάρη, γόνο της ισχυρής αρματολικής οικογένειας των Στορνάρηδων. Μάλιστα τους στεφάνωσε ο αδελφός του Καποδίστρια, Βιάρος.
Μετά τον θάνατο και της δεύτερης γυναικάς του Φώτως Στορνάρη τον Αύγουστο του 1833, που του άφησε μια κόρη την Κυρατσούλα και ένα γιο το Δημήτριο, ο Κριεζώτης παντρεύτηκε την Σμυρνιά Μαριγώ, την οποία γνώριζε από την προεπαναστατική περίοδο, όταν και αυτός ζούσε στην Σμύρνη.
Η τρίτη γυναίκα του Κριεζώτη ήταν σχετικά μορφωμένη (ήξερε να γραφεί κα να διαβάζει) και έζησε τουλάχιστον μέχρι το 1871.
Γυναίκας δέ έλαβε τέσσαρας, έν αίς τήν Φώτω θυγατέρα του στρατηγού Στουρνάρου, έξ ής έσχε τήν Κ υ ρ α τ σ ο ϋ λ α ν, σύζυγον λαβούσαν τόν συνταγματάρχην Ίωάννην Κωνσταντινίδην Λέσβιον, καί τόν Δ η μ ή τ ρ ι ο ν, λαβόντα σύζυγον τήν θυγατέρα τού στρατηγού Κ ί τ σ ο υ Τ ζ α β έ λ α, Καλλιόπην, ένάρετον καί έν πολλοίς λόγου αξίαν.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

 
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΡΙΕΖΩΤΟΥ

ΠΡΑΞΙΣ ΙΖ'
Ανδριάντας του Νικ. Κριεζώτη στη Χαλκίδα
Συνεδρίασις δεκάτη τετάρτη
Δημοτικον Συμ6ούλιον Στυρών
Με ένδομυχον λύπην και άγανάκτησίν του μεγάλην τό Δημοτ. Συμβούλιον του Δήμου Στυρών, έπληροφορήθη από την φήμην ότι κάποιος Ίω. Α. Κριεζής καί Μ. Βιτάλης, ό μεν καταγόμενος από Ύδραν ό δε από Κωνσταντινούπολιν, κινούμενοι από πάθος και συμφέροντα ατομικά ηθέλησαν να προσβάλλουν δια του από 3 Μαρτίου τ.έ'. φυλλαδίου των άνδρα ιστορικόν, όστις από αρχής του υπέρ του Δικαίου της πατρίδος ιερού αγώνος έκινδύνευσε την Ιδίαν ζωήν του δια την άπελευθέρωσιν των συμπολιτών του, και επειδή τα είς το είρημένον φυλλάδιόν των ιστορούμενα είναι αυτόχρημα ψεύδη καί Συκοφαντίαι.

Αποφαίνεται


α'. "Ότι οί κατήγοροι οΰτοι του υποστρατήγου Κ. Ν. Κριεζώτου έγιναν δια παντός μισητοί έκ μέρους των Δημοτών μας διότι αύτο-χεφοτονήτως έτολμησαν να παρουσιασοΰν είς το κοινον ως αντιλήπτορες των Εύ6οέων, ενώ οί Εύβοεϊς τον  Ν. Κριεζώτην τον θεωρούν ως το λαμπρότερον καύχημα των, και ως άνδρα όστις έκινδύνευσε την ζωήν του δια να υπερασπιστή τα δικαιώματα των από  την άπαραδειγμάτιστον και άνήκουστον τυραννίαν των καταπιεζόντων Οθωμανών.
6'. Ευγνωμοσύνης χάριν καί προς ενδειξιν της απεριορίστου ύπολήψεως καί της άδολου αγάπης της οποίας άπολαμβάνει από τους κατοίκους του Δήμου μας, έκριναν εύλογον να έπιφορτίση τον Δήμαρχόν μας, δια να διευθύνη αντίγραφαν της παρούσης πράξεως του, είς τον ύποστράτηγον Κ. Ν. Κριεζώτην ως τεκμήριον της προς αυτόν άδολου αγάπης καί απεριορίστου σεβασμού των συνδημοτών μας.

Εν Στύροις τη 2 Απριλίου 1842


Οί Δημοτικοί Σύμβουλοι


Ιωάννης Χαραγκώνης Πρόεδρος, Έλευθ. Βουοχκης, Γεώρ. Καρατζάς, Νικ. Ραοανης, Γεώρ. Παλαιολόγος "Ότι ίσον άντίγραφον τω πρωτοτυπώ αυθημερόν


Ό Δήμαρχος Στύρων (Τ.Σ.) Γ.Μπατέλας


Κριεζώτης Γρηγόριος Γεννήθηκε στα Βύρρα, το σημερινό Αργυρό.
Λεγόταν και Μοναχός. Ήταν αδελφός του στρατηγού Νικόλαου Κριεζώτη. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο μοναστήρι των Καρυών. Ύστερα από μερικά χρόνια πήγε στις Κυδωνίες της Μ. Ασίας, όπου χειροτονήθηκε ιερέας. Η έκρηξη της επανάστασης τον βρήκε ιερέα στις Κυδωνίες.
Όταν ο Νικόλαος Κριεζώτης αναγκάστηκε το Δεκέμβριο του 1823, λόγω της αρρώστιάς του, να φύγει από το στρατόπεδο του Αλιβερίου και να πάει στο Πράσινο, άφησε επίτροπό του τον αδελφό του Γρηγόριο.
Κατά το 1825 διατέλεσε επίτροπος και επόπτης της μονής Αγίου Δημητρίου της Σκύρου.
Δημήτριος Ν. Κριεζώτης
O μοναχογιός του στρατηγού και πρωτοκαπετάνιου της Εύβοιας Νικόλαου Κριεζώτη και της Φωτεινής Στουρνάρα. Μετά το θάνατο του πατέρα του, γίνεται κύριος της κτηματικής περιουσίας της Τριάδος και των Φηγών (από την Ελένη, χήρα του Υδραίου ναυάρχου Αντώνη Κριεζή), και παντρεύεται με την πανέμορφη Καλλιόπη Κίτσου Τζαβέλλα, γενάρχου με τους Μποτσαραίους, του ενδόξου Σουλίου, της Κυάφας και του Αβορύκου, της Ηπείρου.
Ασχολήθηκε με την πολιτική και αντιπροσώπευσε την Εύβοια στο Κοινοβούλιο για περίπου 40 χρόνια. Η θέση του στο ελληνικό Κοινοβούλιο, ήταν ιδιαίτερη και συμμετείχε σε σημαντικές περιόδους της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας, όπου συνεργάστηκε και με γνωστούς πολιτικούς (Αλ. Κουμουνδούρο, 1865, Δ. Βούλγαρη, 1872).Πέθανε το 1905. Λέγεται πως τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί με την ένδοξη στολή του πατέρα του Νικολάου Κριεζώτη.
Σπύρος Δ. Κριεζώτης
Ο Σπύρος Κριεζώτηςήταν γιος του Δημήτριου Κριεζώτη και της Καλλιόπης Κίτσου Τζαβέλα.
Ο εγγονός του οπλαρχηγού Νικόλαου Κριεζώτη. Ως τέκνο της οικογένειας Κριεζώτη δε θα μπορούσε να μη λάβει υψηλή μόρφωση, έχοντας υποστηρίκτρια καθ’ όλη την πορεία της μόρφωσής του τη μητέρα του.
Σπούδασε Νομική αλλά δεν την εξάσκησε, καθώς προτίμησε να ασχοληθεί αρχικά, με τη διοίκηση και τη διαχείριση του μεγάλου κτήματος (τσιφλικιού) της Τριάδος και έπειτα να δραστηριοποιηθεί στην πολιτική.
Αντιπροσώπευε το νησί στο ελληνικό Κοινοβούλιο ως βουλευτής, ενώ μια περίοδο είχε τελέσει χρέη Υπουργού Δικαιοσύνης.
Παντρεύτηκε τη Μαρία (Μαίρη) Χρήστου Καραβοπούλου από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και απέκτησαν τέσσερα παιδιά.
Παρότι ήταν κοινωνικός, φιλικός και ανοιχτόκαρδος με τους συγχωριανούς του, με την οικογένειά του ήταν πολύ αυστηρός. Οι ιδιοτροπίες του, οι ιδιορρυθμίες του και η μεγαλομανία του ήταν κύρια γνωρίσματα του χαρακτήρα του Σπυρίδωνα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν έλειψαν να φανούν και στην προσωπική-οικογενειακή ζωή του.
Παρόλο που έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μόρφωση των παιδιών του, όπως ξένες γλώσσες, μουσικές σπουδές (κατ’ οίκον διδασκαλία από γνωστούς δασκάλους και καθηγητές)κ.ά., δε θέλησε κανένα από τα παιδιά του να μάθει κάποιο επάγγελμα. Συνήθιζε να λέει:«Τα παιδιά του Κριεζώτη δεν έχουν καμιά ανάγκη για να γνωρίζουν κάποιο επάγγελμα».
Ήταν θιασώτης αρχών και αξιών των μεγαλογαιοκτημόνων παλιότερων εποχών.
Συνήθεις και αγαπημένες δραστηριότητες του Σπυρίδωνα, ήταν το κυνήγι και η ιππασία στο απέραντο κτήμα που κατείχε.
Στους περίφημους στάβλους του έτρεφε τα καλύτερα αγγλοαραβικά άλογα και διατηρούσε στον «Πύργο» μια από τις καλύτερες οπλοθήκες κυνηγετικών όπλων, η οποία διασωζόταν και από τους απογόνους του. Πραγματοποιούσε πλήθος ταξιδιών, τόσο λόγω της βουλευτικής τους ιδιότητας όσο και για προσωπική ευχαρίστηση, απ’ όπου συνήθιζε να αγοράζει ξεχωριστά αντικείμενα, καθώς ήταν μανιώδης συλλέκτης κειμηλίων.
Ο οικογενειακός «Πύργος», ο οποίος κατασκευάστηκε από τον ίδιο, ήταν ένα από τα πολυτελέστατα κτίρια του τότε ελεύθερου ελληνικού κράτους, όπου φιλοξενούσε πλήθος βασιλέων (π.χ. Αλέξανδρος)και πολιτικών. Πέθανε τον Απρίλιο του 1948 σε ηλικία 75 ετών.
Νικόλαος Κριεζώτης ή Άρχοντας
O Νικόλαος ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά του Σπύρου και της Μαίρης Κριεζώτη – Καραβοπούλου.
Εγγονός του Δημήτριου και δισέγγονος του οπλαρχηγού.
Γεννήθηκε το 1904, ένα χρόνο πριν το θάνατο του παππού του.
Μεγάλωσε στον Πύργο της οικογένειας και έλαβε, όπως και τα υπόλοιπα αδέρφια του, σωστή ανατροφή.
Χαρακτηριστικό αποτελεί η βάπτιση του Νικόλαου, η οποία πραγματοποιήθηκε στο χωριό, σε ηλικία 14 ετών, μαζί με το μικρότερό του αδερφό Αλέξανδρο ή Κίτσο, το 1918ή 1919. Νονός τους ήταν ο Βασιλιάς Αλέξανδρος.
Κατά την περίοδο της εφηβείας φοίτησε στη Λεόντειο Σχολή στην Αθήνα, των Αδελφών Μαριανών (FrèresMaristes). Η σχολή αυτή αποτελούσε μια κοινότητα, αφιερωμένη στην εκπαίδευση των νέων.
Παρ’ όλη τη μόρφωση στη Σχολή των Αθηνών, στον Πύργο συνεχιζόταν η διδασκαλία των ξένων γλωσσών και των μουσικών οργάνων.
Ως άνθρωπος στο χωριό, σε σχέση με τις συναναστροφές με τους κατοίκους, χαρακτηρίστηκε καλοκάγαθος, ήρεμος και αγαπητός. Απέφευγε να «παρουσιάζει» το πρόσωπο του μεγαλογαιοκτήμονα στους χωρικούς, καθώς είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση συνεργασίας και σεβασμού.
Δεν επιθυμούσε να εργάζονται στα κτήματά του εργάτες από τις άλλες γύρω περιοχές.
Στις εμπορικές σχέσεις και τις διάφορες συναλλαγές τον χαρακτήριζε μια ιδιόρρυθμη και ιδιότροπη, πολλές φορές, συμπεριφορά.
Είχε πράγματι ένα λόγο πραγματικού άρχοντα, εξ ου και το προσωνύμιο Άρχοντας.
Λίγο πριν το γάμο του Νικολάου, σώζεται για αυτόν μια μαρτυρία: « πως αυτός έσωσε τους κατοίκους της Τριάδας από τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί ανέφεραν ότι είχαν βρει σε κάποιον χωριανό ένα σημείωμα, το οποίο παρέπεμπε στην αντιστασιακή οργάνωση της «ΕΛΑΣ», και είχαν στήσει πολυβόλα για να τους σκοτώσουν.
Τότε επενέβη ο Νικόλαος και τους είπε: «Εάν αυτοί είναι παρτιζάν, εγώ είμαι αρχηγός τους. Αυτοί είναι κολίγοι. Θα σκοτώσετε πρώτα εμένα και πάνω στο αίμα το δικό μου θα πέσουνε οι κολίγοι μου. Ό,τι βλέπει το μάτι σας είναι δικό μου και αυτοί οι άνθρωποι δουλεύουν για εμένα».
Έπειτα οι Γερμανοί συνθηκολόγησαν και έτσι σώθηκαν οι κάτοικοι του χωριού.
Το 1949 ήταν το έτος όπου ο Νικόλαος νυμφεύτηκε την Ελένη Ευλαμπίου, το γένος Ταβουλαρίδου από την Αλεξάνδρεια, χωρίς να αφήσει απογόνους. Η σύζυγός του, η Ελένη, ήταν πραγματική Αρχοντίνα.
Μετά το θάνατο του Νικόλαου στις 15 Νοέμβρη του 1966, ανέλαβε τη διοίκηση και τη διαχείριση της μεγάλης περιουσίας.
Ο Νικόλαος, ο Αλέξανδρος και η αδελφή τους Αικατερίνη (Καίτη) δεν απέκτησαν παιδιά. Σημερινοί και μόνοι απόγονοι της οικογένειας Κριεζώτη είναι τα παιδιά της Φυγέτας Κριεζώτη συζύγου Γεώργιου Πνευματικού,ο Αντώνιος και Νικόλαος Πνευματικός-Κριεζώτης. Η Φυγέτα Κριεζώτη - Πνευματικού έχασε τη ζωή της σε μικρή σχετικά ηλικία 33 ετών, από μόλυνση. Ένα στενό γοβάκι που φορούσε της δημιούργησε μια πληγή και προκάλεσε μόλυνση. Η πενικιλίνη δεν υπήρχε τότε, ώστε να δοθεί σαν αντιβίωση. Σήμερα το επίθετο Κριεζώτη από αυτή την ξεχωριστή και αρχοντική οικογένεια, έχει χαθεί.

 
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ - ΚΡΙΕΖΩΤΗ

 
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι πηγές υπάρχουν για τη παιδική-εφηβική ηλικία του ΚΡΙΕΖΩΤΗ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Υπάρχουν οι:

  • Ακαδημία Αθηνών, Αρχείο Ιωάννη Κωλλέτη, Αρχειακή συλλογή ΚΕΙΝΕ, Τμήμα Ιδρύματος Τοσίτσα ,Ταυτότητα τεκμηρίου:- 007-0099, 013-0170, 014-0338, 0347, 0356, 015- 0400, 019-0304, 044-0126, 0127, 0117, 0151, 0104. 046-0264, 0266, 0263, 045-0241, 0235, 004-0011, 005-0012, 015-0389, 060-0006, 004-0013, 012-0108 , 013- 0169, 061-0005, 033-0423, 089-1606, 097-2369, 080-0573,138Γ-0015, 004-0036, 019-0308 ,020-0008, 137-0035, 078-047, 088-1548, 1470 , 073-0056, 025-0114,024-0009, 009-0330, 098-2474, 053-0933
  • Ακαδημία Αθηνών,Αρχείο Ιωάννη Κωλλέτη, Αρχειακή συλλογή ΚΕΙΝΕ, τμήμα ΚΕΙΝΕ, Ταυτότητα τεκμηρίου:- 01- 006, 044-0082, 117-0576,0575, 060-0044, 04-205, 098-2493, 094-2115
  • Αλεξανδρής Κωνσταντίνος, Το αρχείον του στρατηγού Ν.Κριεζώτου του έτους 1829-30, Α.Ε. Μ τόμος Η’ 1961. σσ. 6-89,91-95, 102-110
  • Γουναρόπουλος Κωνσταντίνος, Ιστορία της Νήσου Ευβοίας:από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς, Θεσσαλονίκη, Φίλιππος Καπόλας,1930, σσ. 45,215-323,339,343-352,359
  • Ντεγιάννης Ι. Γιάννης, Ο Νικόλαος Κριεζώτης τόμος Α’,Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών Αθήνα 1967, τόμος Β΄’, Αθήνα 1971.
  • Τόλιζας Ι. Νίκος, Νικόλαος Κριεζώτης (1785 - 1853).Ένας ένοπλος της οθωμανικής περιόδου στην υπηρεσία της Ελληνικής Επανάστασης και του Βασιλείου της Ελλάδας.Διπλωματική Εργασία, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών,Αθήνα, 2015.
  • Χρυσολόγης Α., Νικόλαος Κριεζώτης, Διατριβή Αναγνωσθείσα εν τω Φιλολ. Συλλογο Βυρώνι εν δύσι Συνεδριάσεσι τω 1873, εκδότες Αδελφοί Βαρβαρρήγου, Αθήνα 1877.
  • Διασοζόμενες προφορικές πληροφορίες στους τόπους που έζησε.


  • ΕΡΩΤΗΣΗ Σωματικά πως ήταν ο ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ
    Κατά το σώμα ήτο άξιοσύστατος, είχε κεφαλήν μεγάλην, εξ ού καί τα επίθετα, K ό κ α ς, K ε φ ά λ α ς, B ο ϊ δ ο κ ο ι λ ί α, A γ ρ ι ο γ ο ύ ρ ο υ ν ο καί άλλα, ήτο λίαν εύρύστερνος, εξ ού καί τό έπεισόδιον εν τή άγγλική πρεσβεία Κωνσταντινουπόλεως, προσκληθείς ποτέ εις τό γεύμα εκεί, έθεάτο υπό της συζύγου τού πρέσβεως περιέργως καί πάντοτε εις τό στήθος, έρωτηθείσα δε διατί τόσον περιέργως τον παρατηρεί, είπεν ότι δεν πιστεύει ποσώς τό στήθος τούτο να είναι φυσικόν, άλλ’ ότι ό Κριεζώτης φορεί θώρακα, τότε εκείνος εις τήν στιγμήν έπέδειξε τό στήθος του, εκείνη δε θαυμάσασα είπε, «Τώρα εννοώ διατί ήλευθερώθη ή Ελλάς». Εΐχεν ισχυρούς μυώνας, καί τούτου ενεκα ήν δυνατός, δένδρον ήδύνατο νά ξεριζώση ώς λέγουσι, τήν δύναμίν του αυτήν ό Άλ. Σούτζος άριστα άπεικονίζει διά τού εξής στίχου.

    «Ό Κριεζώτης, όστις μεγάλην "Αρκτον,
    βασίλισσαν των βουνών
    Εις τήν χάλκινην αύτού αγκάλην
    ’Έπνιξεν ετι παιδίον ών».


    Το ανάστημα αυτού ήν μέτριον, αλλά το όλον του σωματός του τεράστιον.
    Νικολαος Κριεζωτης
    Α. ΧΡΥΣΟΛΟΓΗ
    Α.Ε.Μ. ΙΖ


    ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει μυθοπλασία σε όσα έχουν γραφεί και λέγονται για τον ΚΡΙΕΖΩΤΗ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Απαντηση σε αυτο το ερωτημα δινει ο ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ στο αθρο του "η επανασταση και η δικη του κριεζωτη στα 1847" ΑΕΜ ΙΖ
    Ειδικά γιά τον Κριεζώτη πού μάς ένδιαφέρει έδώ, ή ερευνά, δυστυχώς,δεν έχει φτάσει σέ έπίπεδα τέτοια πού νά επιτρέπουν την αναίρεση σφαλμάτων καί άκρισιών τού παρελθόντος ή την διευκρίνηση άμφιλεγομένων σημείων.
    Προχείρως άναφέρω τήν παράδοση (πού είναι άλλωστε κοινή καί σ’ άλλες ήρωϊκές μορφές τής ιστορίας μας, όπως ό Ρήγας, ή την εύβοϊκή περί Μιαούλη) για τον εκπατρισμό τοϋ Κριεζώτη στη Μικρασία ύστερα άπο φόνο τούρκου άλλα καί τήν έπιστροφή του ύστερα, πάλι, άπο φόνο τούρκου.


    ΕΡΩΤΗΣΗ Που γεννήθηκε ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗΣ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Όλες οι πηγές μιλούν για τη πρώην ΒΥΡΑ, σήμερα ΑΡΓΥΡΟ ΕΥΒΟΙΑΣ.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Γιατί τότε ονομάσθηκε ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Στα Βύρα σήμερα Αργυρό που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ΝΙΚΟΣ, όπως και στα γύρω χωρία της περιοχής, επικρατούσε ο μητρονοματικός προσδιορισμός της ταυτότητας οποιουδήποτε πριν βαπτισθείς με κάποιο "παρατσούκλι". φαινόμενο που και σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει.
    Έτσι είχαμε το ΝΙΚΟ της ΧΡΥΣΗΣ, τον ΝΙΚΟ της ΚΡΙΕΖΩΤΑΣ (λόγω της καταγωγής της μάνας του)και στη πορεία για συντόμευση τον ΚΡΙΕΖΩΤΗ. ενα "παρατσουκλι" που τον προσδιόριζε στους κατοίκους της Βύρας χωρίς να τον προσβάλει, αυτό το παρατσούκλι δήλωσε στο στρατόπεδο των ΒΡΥΣΑΚΙΩΝ όταν παρουσιάστηκε για να καταταγεί!

    ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια η σχέση τότε ΚΡΙΕΖΩΤΗ με το χωριό ΚΡΙΕΖΑ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Εκτός από την καταγωγή της μάνας του ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ από το χωριό αυτό κανένας άλλος δεσμός δεν υπάρχει μεταξύ ΚΡΙΕΖΩΤΗ και ΚΡΙΕΖΩΝ. Μετά την γέννηση των δυο μικρότερων του αδελφών ΣΟΦΙΑΣ και ΚΑΛΗΣ την επιμέλεια του ανέλαβε ο παπους του ΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗΣ που έμενε στο ΔΥΣΤΟ, και φρόντισε να σταλεί στη πορεία στη Μονή των Λευκών.
    Ο έν Δύστω πάππος Νικόλαος Χαραχλιάνης έπεμελήσατο του παιδός. λεει ο Κ.ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ. Άρα και όταν μετακόμισε η οικογένεια ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ απο τα ΒΥΡΑ στα ΚΡΙΕΖΑ ο ΝΙΚΟΣ δεν ήταν παρών.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Πότε δολοφονήθηκε ο Ισίδωρος Χαραχλιάνης;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Ισίδωρος Χαραχλιάνης πατέρας του Νίκου δολοφονηθηκε απο το διοικητή Καρύστου ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΓΑ πατέρα του ΟΜΕΡ ΠΑΣΑ. Περί το 1803, ο διοικητής Καρύστου Μουσταφάς Αγάς εξαιτίας των ερωτικών του σχέσεων με μια παντρεμένη μουσουλμάνα στραγγαλίστηκε και το πτώμα του, αφού τοποθετήθηκε σε ένα σάκο, πετάχτηκε κάτω από τις καμάρες του υδραγωγείου του κάστρου.
    Αρα η δολοφονια του Ισίδωρου Χαραχλιάνη πραγματοπιηθηκε πριν το 1803 κατα συνεπεια πριν ο Νικος γινει 18 χρονων.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Πότε έφυγε για τη Μικρά Ασία ο ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Τόλιζας Ι. Νίκος στη Διπλωματική Εργασία, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών,Αθήνα, 2015. με θεμα το ΚΡΙΕΖΩΤΗ γράφει για ηλικία 17 - 18 χρονών δηλαδή 1803-1804.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Γιατί ξενιτεύτηκε στη Μικρά Aσία;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Γιατι στη Χαλκιδα οπου ειχε σταλθει απο την θεια του "σφοδρώς ραπίσας τον παίδα επισήμου Τουρκου" που στη συνεχεια πεθανε "έρχεται εις σύγκρουσιν πρός τινα Τούρκον, καί φονεύσας αύτον, έπερασεν εις Πέργαμον της Μικράς Ασίας."

    ΕΡΩΤΗΣΗ Τον ταχυδρόμο που τον σκότωσε;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ δεν σκότωσε ποτέ και πουθενά Τούρκο ταχυδρόμο.
    Στο χωριό του όμως τα ΒΥΡΑ διασώζεται ακόμα η ανάμνηση για εκτελεστή Τούρκου ταχυδρόμου υποδεικνύοντας και τη τοποθεσία που έγινε αυτή. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι την εκτέλεση έκανε ο πατέρας του ΝΙΚΟΥ γι' αυτό και δολοφονήθηκε από τον ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΓΑ. Συνέπεια της εκτέλεσης του ταχυδρόμου ήταν όλο το χωριό να μετακομίσει φοβούμενο της διώξεις των τούρκων. Αιτία της εκτέλεσης του ταχυδρόμου ήταν οτι μετέφερε πληροφορίες από τον ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΓΑ στον πασά της Χαλκίδας για παράνομες συναλλαγές που γίνονταν στη τοποθεσία Τουρκολίμανο του χωριού.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Στη Μικρά Ασία γιατί φυλακίστηκε;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Κριεζώτης δεν φυλακίστηκε ποτέ στη Τουρκία. Δυο φορές τον έσειραν σε δίκες για βιογραφία αλλά και τις δυο αθωώθηκε, μάλιστα όχι απλώς αθωώθηκε αλλά επιβραβεύτηκε από τον εργοδότη του Καραοσμάνογλουν με προαγωγή.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Με τον ΒΑΣΣΟ τον ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΩΤΗ που και πως γνωρίστηκαν;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Γνωρίστηκαν στη ΣΜYΡΝΗ, χριστιανοί μετανάστες και οι δυο. Η ακεραιότητα των χαρακτήρων τους βοήθησε να δεθούν με μεγάλη αλληλοεκτίμηση και φιλία.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιά ήταν η Ασήμω που λογοδόθηκε με τον ΚΡΙΕΖΩΤΗ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ
    Γυναικεία μορφή του '21, σύζυγος του στρατηγού Γιάννη Γκούρα. Στην εποχή της ήταν γνωστή ως Γκούραινα ή Νταλιάνα, επειδή ήταν υψηλόσωμη και ωραία (νταλιάνι, το μακρύ καριοφίλι και κατ' επέκταση νταλιάνα, η ψηλή και όμορφη γυναίκα).
    Ήταν κόρη του κοτσαμπάση του Λιδωρικίου Αναγνώστη Λιδωρίκη και αδελφή του αγωνιστή και πολιτικού Αναστάση Λιδωρίκη. Στις 23 Φεβρουαρίου 1823 παντρεύτηκε το πρωτοπαλίκαρο του Οδυσσέα Ανδρούτσου, Γιάννη Γκούρα, που είχε διακριθεί ιδιαίτερα στη μάχη της Γραβιάς και τώρα ήταν φρούραρχος Αθηνών.
    Λόγω της ιδιότητάς του ζούσε με την Ασήμω και τους συγγενείς τους στο Ερεχθείο και ήταν γνωστός για τη φιλοχρηματία του. Είχε σωρεύσει τεράστια περιουσία, όχι μόνο από τη λαφυραγωγία, αλλά και από κάθε διαθέσιμη πηγή. Πάντως, στη διαθήκη του άφησε μεγάλη ποσά σε κοινωφελή και μορφωτικά ιδρύματα, αλλά και ευχή και κατάρα στη γυναίκα του να μην παντρευτεί μετά τον θάνατό του.
    Η Ασήμω από την πρώτη στιγμή άρχισε να φέρεται περιφρονητικά στην μάνα και την γυναίκα του Ανδρούτσου και ψυχρά στον πολέμαρχο. Να σημειώσουμε ότι η οικογένεια των Λιδωρίκηδων βρισκόταν σε οξεία πολιτική αντιδικία με τον Ανδρούτσο. Όταν το έμαθε ο Οδυσσέας και για να μη χαλάσει τις σχέσεις τους με τον Γκούρα πήρε τις δύο γυναίκες από την Αθήνα και τις εγκατέστησε στο άντρο του στη «Μαύρη Τρύπα» Παρνασσού. Η Γκούραινα, όμως, δεν ησύχασε κι άρχισε να κρυφοσταλάζει στην ψυχή του Γκούρα το μίσος κατά του αρχηγού και ευεργέτη του.
    Όπως είναι γνωστό, ο Γκούρας με διαταγή της κυβέρνησης του Ναυπλίου θα συλλάβει τον Ανδρούτσο ως προδότη στις 7 Απριλίου 1825 και θα τον κλείσει στη φυλακή της Ακρόπολης, όπου θα πεθάνει κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες στις 4 Ιουνίου 1825. Ο ίδιος θα σκοτωθεί στις 30 Σεπτεμβρίου 1826 από τουρκικό βόλι, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον Κιουταχή.
    Η Ασήμω με περισσή αποφασιστικότητα και προτού καν θάψει το νεκρό άνδρα της θα αναλάβει την αρχηγία των πολιορκημένων, μέχρι την έλευση του Νικόλαου Κριεζώτη. Τα παλικάρια του Γκούρα ορκίστηκαν ενώπιόν της ότι θα τιμήσουν τη μνήμη του νεκρού αρχηγού τους μέχρι θανάτου.
    Ο νέος φρούραρχος της Ακρόπολης Νικόλαος Κριεζώτης, ηλικίας 42 ετών, ήταν φίλος του Καραϊσκάκη και ανερχόμενο αστέρι στο ελληνικό επαναστατικό στερέωμα. Θαμπώθηκε από την ομορφιά της Γκούραινας και αυτή φαίνεται να ανταποκρίθηκε στον έρωτά του, παρότι δεν είχαν περάσει τρεις μήνες από το θάνατο του συζύγου της. Το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε ανεπίσημα, με τη σύμφωνη γνώμη της οικογένειας Λιδωρίκη.
    Όμως, η ειμαρμένη τους έπαιξε άσχημο παιγνίδι. Το βράδυ της 12ης Ιανουαρίου 1827 δύο τουρκικές βόμβες έπεσαν πάνω στη σκεπή του Ερεχθείου, η οποία κατέρρευσε και καταπλάκωσε την οικογένεια Γκούρα. Νεκρές ανασύρθηκαν η Γκούραινα, η αδελφή της Κάρμαινα με τα τρία παιδιά της, μία ανεψιά του Γκούρα και μία υπηρέτρια. Κάποιοι εκείνη την εποχή μίλησαν για νέμεση, ενθυμούμενοι την εμπλοκή της στην υπόθεση Ανδρούτσου και την ασέβεια προς το πρόσωπο του θανόντος συζύγου της.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Και με την Αμέρισσα Ζαχαροπούλου τι εγινε?
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ ο Μάϊο 1826 ο στρατηγός Νικ.Κριεζώτης με 22 πλοία εκστρατεύει από τη Σκύρο στην Κύμη για να κλέψει την Αμέρισσα Ζαχαροπούλου.
    Αποτυγχάνει και βυθίζει έξω από το λιμάνι 13 κουμιώτικα πλοία.

    ΕΡΩΤΗΣΗ Γιατί στη ξύλινη οστεοθήκη του υπάρχουν τα αρχικά Ν.Δ.Κ. ;
    ΑΠΑΝΤΗΣΗ Από αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε έχοντας υπόψη μας την χρονολογική εποχή για το ποια κατάσταση επικρατούσε στο νέο Ελληνικό κράτος! Σίγουρα οφείλετε στο ότι ο υπεύθυνος-οι για την κατασκευή της οστεοθήκης δεν ήξερε για την καταγωγή του Κριεζώτη και συμπερασματικά κατέληξε στο Δημήτρης επειδή αυτό ήταν το όνομα του γιου του Κριεζώτη.

    Δεν υπάρχουν σχόλια:

    Δημοσίευση σχολίου

    τα σχόλια σας εδώ..