ΑΛΩΝΙΑ και ΠΗΓΑΔΙΑ ΑΡΓΥΡΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ

Λαογραφική απογραφή για αλώνια και πηγάδια χωριού Αργυρού Ευβοίας υπό Σταματίου Πούλου Δεκέμβριος 2004

το πηγάδι του Παπαγιάννη
Η αγάπη και η λατρεία που έχω από μικρό παιδί για το χωριό ήταν το ερέθισμα.
Μιλώ για έναν τόπο που φωλιάζουν τα παιδικά μου όνειρα. Εκεί που συντρίβονται οι παιδικές αναμνήσεις με τις σημερινές πραγματικότητες.
Τη μελέτη αυτή τη θεωρώ σαν συνέχεια της πρώτης που είχα ασχοληθεί με τις οικογένειες του χωριού της δεκαετίας του 1940 και έχει καθαρά λαογραφικό χαρακτήρα όπως και η προηγούμενη.
Προσπαθώντας να κρατήσω κάτι από τη φθορά αλλά και τη λήθη που φέρνει ο χρόνος χαρτογράφησα τ’ αλώνια και τα πηγάδια όπως τα θυμόμουν.
Δεν γνωρίζω εάν μ’ αυτήν την εργασία καλύπτω ένα κενό ή κεντρίζω το ενδιαφέρον στους νεότερους για παραπέρα ερεύνα (ή ίσως και τα δυο).
Μακριά και ξεκομμένος από τα δρώμενα του χωριού επί σειρά δεκαετιών, έχω τις επιφυλάξεις, αλλά και τους προβληματισμούς για ότι γράφω.
Οι αλλαγές που έχουν απέλθει τα τελευταία χρόνια στη δομή της ζωής του χωριού, είναι αποτέλεσμα βέβαια της τεχνολογικής και βιομηχανικής προόδου της χώρας, αλλά και η ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ενώ ορισμένες καταστάσεις ήταν μόνιμες και μεταβιβάζονταν από γενιά σε γενιά, τώρα δεν προλαβαίνεις ούτε καν να τις παρακολουθήσεις.
Και έτσι, σκέφτηκα να σημειώσω πως ήταν τα πράγματα στη δική μας εποχή.
Δηλαδή έθιμα και παραδώσεις.
Το χωριό μας παλιά τ’ όριζε το κληρονομικό και οικογενειακό δίκαιο.
Άγραφοι νόμοι που προέκυπταν από τα ήθη και τα έθιμα, καθόριζαν τις αξίες, τις σχέσεις και γενικά τη συμπεριφορά των κατοίκων του χωριού.
Στο χωριό μας το εθιμικό δίκαιο έλεγε: το πηγάδι, το αλώνι και ο φούρνος οποιοδήποτε παιδί της οικογένειας παντρευόταν, αυτομάτως δικαιούνταν μερίδιο.
Εάν λάβουμε υπ’ όψων ότι οι οικογένειες τότε είχαν από πέντε μέχρι οχτώ παιδιά περίπου, καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο γρήγορα πηγάδια και αλώνια έχαναν την ιδιοκτησία τους και γίνονταν σχεδόν κοινοτικά.
Εδώ θα ασχοληθούμε με τα πηγάδια και τ’ αλώνια.

ΠΗΓΑΔΙΑ

ΠΟΥΣ ΚΑ ΚΑΔΙ πηγάδι στο κάμπο του Αργυρού,
δίπλα στον παλιό αλευρόμυλο
σημερινή εκκλησία ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Πηγές στο χωριό μας δεν υπήρχαν ν’ αναβλύζουν νερό, και έτσι από καταβολής χωριού ήταν επιτακτική ανάγκη το άνοιγμα των πηγαδιών για την άντληση νερού από το υπέδαφος. Το νερό που συγκέντρωναν τα πηγάδια, ήταν αποτέλεσμα των βροχοπτώσεων.
Η πτώση της υπόγειας στάθμης του νερού δεν προέκυπτε μονό από την άντληση, αλλά και από παρατεταμένη ανομβρία.
Μερικές χρονιές (τα καλοκαίρια) εξαντλούσαμε και τα πηγάδια του Αργυρού και φθάναμε μέχρι του Ντόιμα στο Δύστο, για προμήθεια νερού. (αυτά για τους νεότερους)
Το πρώτο ρόλο στην ύδρευση του χωριού είχαν τα πηγάδια μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940, οπότε ανοίχτηκαν και τα τελευταία 4 πηγάδια.
Του Σταυρίδη πατέρα και υιού, του Βαγγελ-πανουσάδα και του Γιανν-τόλια.
Μετά τη σκυτάλη πήραν οι δεξαμενές για να τη διατηρήσουν για ένα βραχύ χρονικό διάστημα και μετά να την παραδώσουν στο δύκτιο ύδρευσης με βρύση στην κατοικία.
σχεδιάγραμμα του Πούλου Σταμάτη
που καταγράφη το όνομα και τη θέση
των πηγαδιών στο κάμπο του χωριού μας
Για τα τελευταία 4 πηγάδια που προαναφέρω, έζησα την εποχή που τα άνοιγαν, και έχουν παγιωθεί στη μνήμη μου οι συνθήκες εργασίας που επικρατούσαν τότε και μου προκαλούν δέος.
Φόβο από τη μια που δεν υπήρχαν ούτε τα στοιχειώδη μέτρα ασφάλειας και προστασίας, και θαυμασμό γι' αυτούς τους εργάτες που εργάζονταν κάτω απ’ αυτές τις αντίξοες συνθήκες για εκατό δράμια λάδι (320 γραμμάρια) ημερομίσθιο (μαρτυρία Γεωρ. Β. Τσώνη και Δημ. Στ. Τσώνη σ’ μένα προσωπικά). Ευτυχώς ήταν και τα τελευταία.
Αυτά τα πηγάδια, ίσως να μην είχαν φλέβες νερού, είχαν όμως μια φλέβα ζωής για τους κατοίκους του μικρού χωριού.
Και τώρα η κλεψύδρα που καθόριζε το χρόνο τους άδειασε, η εποχή τους πέρασε, ο κουβάς του αείμνηστου τεχνίτη Μαστρογιώργη ή Κολλητήρι όπως ήταν πιο γνωστός, δεν πρόκειται να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά τους.








Τ’ ΑΛΩΝΙΑ


Αλωνια στη θεση Στο ίσιο
Ήταν κι αυτά ένα αναπόσπαστο μέρος από τη ζωή του χωριού.
Ο Μπαμπινιώτης μας τα ερμηνεύει ως επιπέδους κυκλικούς χώρους οπού συγκεντρώνονται τα δημητριακά και συνθλίβονται από τις οπλές των υποζυγίων ώστε να διαχωριστεί ο καρπός από το περίβλημα. Για εμάς πέρα από τη δουλειά που ήταν φτιαγμένα να εξυπηρετήσουν το χωριό, ήταν και από συναισθηματικη πλευρα εξισου σπουδαια. Δηλαδη οσο καιρο υπηρχαν οι θημωνιες στα θημωνοστάσια, πολλές οικογένειες κοιμόνταν τα βράδια εκεί με το σκεπτικό να τις φυλάξουν από τα ζώα. Και έτσι περνούσαν τις βραδινές ώρες με τους παραμυθάδες, που μερικοί απ’ αυτούς ήταν ακένωτοι σε ιστορίες και ανέκδοτα.
Ο ρόλος των αλωνιών ήταν σχεδόν μικρός σχετικά μ' αυτόν των πηγαδιών, διότι αλώνι το χρησιμοποιούσαμε μια φορά το χρόνο. Πρώτα για τα κουκιά και τα λαθούρια και εν συνεχεία για κριθάρι και το στάρι.
Για τα λαθούρια θα ήθελα να γνωρίζουν οι νεότεροι ότι εάν είχαμε την κατάλληλη διαφήμιση, ίσως υπερτερούσαμε σε ποιότητα και αυτή τη φάβα Σαντορίνης.
Αλωνισμος Μια εικονα απο το παρεθλον
Πέρα από τα πλακόστρωτα που αναφέρω στη χαρτογράφηση, υπήρχαν και τα μη πλακόστρωτα τα οποία ήταν και αυτά εξίσου χρήσιμα.
Μετά ήρθαν οι αλωνιστικές μηχανές και άλλαξαν άρδην μια κατάσταση πολλών αιώνων.
Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει κάποια πρόνοια από το σύλλογο ή από οποιαδήποτε άλλη αρχή να κρατήσει ένα πηγάδι που να δείχνει την παλιά εποχή με τις ραβδώσεις στις πλάκες του στομίου από τη χρήση των σχοινιών, κι ένα αλώνι πλακόστρωτο με το στραμπουλάρι στη μέση.
σχεδιάγραμμα του Πούλου Σταμάτη
που καταγράφη το όνομα και τη θέση
των αλωνιών στο κάμπο του χωριού μας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

τα σχόλια σας εδώ..

Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)