ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΓΥΡΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ και άλλες πληροφορίες της περιοχής του.

ΥΣΤΕΡΟΡΩΜΑΪΚΗ - ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΠΕΤΡΩΦ 1843

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

αδυνατεί να συντηρήσει μεγάλο αριθμό πληθυσμού
μια και η απασχόληση του θα ήταν η αγροτοκτηνοτροφία.

Στη προσπάθεια μας να καταγράψουμε την ιστορία του Αργυρού θα χρησιμοποιήσουμε τρία εργαλεία:

1) τις αναφορές που υπάρχουν για τον τόπο μας σε γραπτά κείμενα αρχαίων και νεώτερων συγγραφέων.
2) τα εναπομείναντα μνημεία – κατασκευές.
3) τις διασωθείσες μέχρι τη γενιά μας προφορικές διηγήσεις.

Γράφοντας Αργυρό αναφερόμαστε στη γεωγραφική περιοχή που ορίζει το σημερινό Τ.Δ. Αργυρό του δήμου Δυστίων. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα δρώμενα στο Αργυρό πρέπει να τα συνδέομαι με τη γειτονική του περιοχή και την ιστορία της Ευβοίας γενικότερα.
Το Αργυρό λόγω της μορφολογίας της έκτασης του, δυο μικροί κάμποι, αδυνατεί να συντηρήσει μεγάλο αριθμό πληθυσμού μια και η απασχόληση του θα ήταν η αγροτοκτηνοτροφία. Έχει όμως το πλεονέκτημα να έχει στα όρια του το ασφαλέστερο λιμάνι (ΠΟΡΤΟ ΜΠΟΥΦΑΛΟ) από Χαλκίδα έως Στύρα για την προ του 1949 ναυτιλία.

Μια ελιά του χωριού Αργυρού ίσης περίπου ηλικίας
με αυτήν που υπήρχε δίπλα στην Αγία Τριάδα.

Ένα άλλο πλεονέκτημα του είναι ότι βρίσκετε στα όρια του μεγάλου κάμπου – λίμνης του Δύστου όπου ταυτοποιούν οι αρχαιολόγοι την αρχαία πόλη του Δυστου, τou οποίου θα αποτελούσε οικισμό ενώ βρίσκετε στη διαδρομή από το Δύστο στο Πόρτο Μπούφαλο που αποτελούσε, επίνειο της πόλης Δύστου για τις εμπορικές του ανταλλαγές με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Ευχαριστώ τους Κάργα Κωνσταντίνο του Αθανασίου, Κάργα Γεώργιο του Παναγιώτη για τη πολύπλευρη στήριξη της προσπάθειας.
Τέλος ευχαριστώ τον πατέρα μου Απόστολο Μιχαήλ εμπνευστή υποκινητή και σύμβουλο της προσπάθειας αυτής.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ και ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ και ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΑΡΓΥΡΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
για το Κ.Ε.Μ.Ι.Π.Α.Ε. Κώστας Απ. Μιχαήλ

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ Ζητάμε εξ αρχής συγνώμη και κατανόηση για λάθη και παραλήψεις που σίγουρα θα υπάρχουν στα πάρα κάτω γραφόμενα. Κάναμε κάθε προσπάθεια για να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες

Διας και Ιω

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Από μια διασωζόμενη μέχρι σήμερα ιστορία του χωριού ξέρουμε ότι:
"Στις ρίζες της ελιάς που είναι δίπλα από το ιερό της εκκλησίας της Αγίας Τριάδος, είναι θαμμένος ένας θησαυρός. Όμως τον φιλάει ένα τεράστιο φίδι που δεν αφήνει κανένα να τον πάρει"
Αυτή η ιστορία έφτασε μέχρι τη γενιά μας.Η ελιά διαμέτρου 1.5 m κόπηκε τη δεκαετία του 1980.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΓΥΡΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ

Ο μεγάλος αρχαίος γεωγράφος Στράβων κάνει τη πρώτη αναφορά στη περιοχή μας γράφοντας:Τάχα δ’ ώσπερ βοός αυλή λέγεται τι άνδρον εν τη προς το Αιγαίον τετραμμένη παραλία, όπου την Ιώ φάσιν τεκείν Έπαφον και η νήσος από της αυτής αιτίας έσχε τούτο το όνομα.»ΣΤΡΑΒΩΝ 445
Ο άλλος μεγάλος γεωγράφος Στέφανος Βυζάντιος προσδιορίζει καλύτερα την αναφορά του Στράβωνα.
«ΕΣΤΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΑΡΓΟΥΡΑ ΟΠΟΥ ΔΟΚΕΙ ΤΟΝ ΠΑΝΟΠΤΗΝ ΕΡΜΗΣ ΠΕΦΟΝΕΚΕΝ» ο Στέφ. Βυζάντιος
Ο Αδαμάντιος Κοραής ερμηνεύει και προτείνει.
«……ίσως το νυν εν τοις πίναξι γραφόμενο Buffalo ραστή γαρ η έκπτωσις τοις χυδαϊζουσι, από του Βοός Αυλή εις το Βούφαλο.»
Ο Γιάγκος Τσαούσης στην Ευβοϊκή Εγκυκλοπαίδεια κάνει μια ωραία περιγραφή.

«Αργός ο Πανόπτης. Γιος του Αγήνορα, που ήταν γιος του Ιάσου ή του Αρέστορα ή του Ινάχου ή του Αργού και της Ισμήνης.
Όλο το σώμα του ήταν σκεπασμένο από μάτια, που έβλεπαν τα πάντα. Άνοιγαν με την ανατολή του ήλιου και έκλειναν με τη δύση.Τη νύχτα, που κοιμόταν, έμεναν τα μισά ανοικτά.Οι αρχαίοι τον παρίσταναν με μύρια μάτια (Ευριπ. Φοίνισσες 1114). Ο Αισχύλος τον ονομάζει «Μυριωπόν Βούταν» (Προμηθ. 578). Άλλοι τον περιγράφουν με ένα μάτι, αλλά πολύ οξυδερκές, άλλοι με δύο στο πρόσωπο και άλλοι με δύο πίσω στο κρανίο.
Η Ιώ, η κόρη του Ινάχου, κατ' άλλους του Ίασου, φίλη και ερωμένη του Δία, ιέρεια στο ναό της Ήρας στο Αργός, πιάστηκε έπ’ αυτοφώρω σε ερωτική στάση από την Ήρα, που σε εκδίκηση την μεταμόρφωσε σε «δαμάλα» και την παρέδωσε για φύλαξη στον Πανόπτη βουκόλο 'Αργο.
Αυτός, για σιγουριά, την έδεσε σε μια ελιά στη θέση «Βοάς Αυλή», το σημερινό «Βούφαλο», λιμάνι του Αργυρού της Καρυστιας.
Ο Ζευς διέταξε τον Ερμή να αποσπάσει την Ιώ με κάθε τρόπο από την επιτήρηση του Αργού.
Ο Ερμής αποκοίμησε τον βουκόλο με τη μελωδία του αυλού του και τον σκότωσε κτυπώντας τον ή με πέτρα ή βγάζοντας του τα μάτια με δρεπάνι ή αποκόπτοντας το κεφάλι του, ονομασθείς από τον φόνο τούτο «Αργειφόντης», ή «Αργοφόνος»

Λάκα Κούκουμα ...ερείπια μιας αρχαίας εισόδου

Ο φόνος έγινε στη θέση «Αργυρά» κοντά στο σημερινό Αργυρό.
Τα μάτια του Αργού, που έλαμπαν, τα τοποθέτησε η Ήρα στην ουρά του ιερού της πτηνού ταώς (= παγώνι) (Ομ. Ιλ. Β' 103) Ο Αργός, σύμβολο του αστερόεντα και Πανόπτη ουρανού γιγαντόσωμος και πολύ δυνατός, σκότωσε τον άγριο Ταύρο της Αρκαδίας, το Σάτυρο, που διάρπαζε τα κοπάδια της περιοχής, και την 'Έχιδνα, την κόρη του Ταρτάρου και της Γης, που άρπαζε τους ανθρώπους την ώρα που κοιμόνταν (Απολλόδ.Β-1).»
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ τόμος 1ος

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Στην προϊστορική εποχή έχουμε την ανάπτυξη και κυριαρχία της πόλης Δύστου.
Στη περιοχή του χωριού μας έχουμε μικρούς οικισμούς (Αργυρό-Αγία Τριάδα, Πόρτο Μπούφαλο, Κούτσουρθο, Γκαβαλά, Λακακούκουμα) όπως αποδεικνύουν ευρήματα σπασμένων αγγείων, οψιανού, υπολείμματα κατασκευών κ.λ.π.

Αρχαία αγγεία παiζουν με τη θάλασσα

Τα εργαστήρια τέλος της επεξεργασίας του εισαγόμενου οψιανού (ηφαιστιογενούς υλικού, από το οποίο κατασκεύαζαν εργαλεία στους τελευταίους νεολιθικούς χρόνους και την εποχή του χαλκού),που υπήρχαν στην Έξω Παναγίτσα Χαλκίδος και στο ΠΟΡΤΟ ΜΠΟΥΦΑΛΟ της περιοχής Δύστου… γράφει ο ιστορικός αρχαιολόγος Επαμ. Βρανόπουλος Ο Τ. Jacobsen(Prehistoric Euboea, 1964, 103) αναφέρει ότι: άκουσα για την ύπαρξη αρχαίων κτηρίων σε μια χερσόνησο στο λιμάνι Πόρτο - Μπούφαλο, αλλά δεν μπόρεσε να την επισκεφτεί.
Δεν γνωρίζουμε αν είναι αυτή η προϊστορική θέση που επισημάναμε στο Πόρτο Μπούφαλο.
Πρόκειται για μια γλώσσα ξηράς που κλείνει το λιμάνι και είναι τόσο χαμηλή, που σχεδόν σκεπάζεται από τα νερά. Κτήρια πρέπει να υπάρχουν στο κέντρο και στην ανατολική πλευρά, αλλά από την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης ο προϊστορικός οικισμός κατακλυστεί και μια ανασκαφική έρευνα θα ήταν πολύ δύσκολη.....
Η κεραμική είναι πολύ φθαρμένη από την επενέργεια της θάλασσας, αλλά μερικά κομμάτια με γάνωμα μπορούν να χρονολογηθούν στην ΠΕ II περίοδο.
Απορεί κανείς για το πλήθος των εργαλείων οψιανού, που ανήκουν κυρίως σε λεπίδες.

Μεγαλιθικός τοίχος στη τοποθεσία Κοτρώνι

Μεταξύ αυτών υπάρχουν τέσσερις γωνιώδεις λεπίδες (crested blades) και τρεις λεπίδες με εγκοπές.
Η συγκέντρωση αυτή των εργαλείων είναι πιθανόν να έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία.
Βρέθηκε επίσης κομμάτι από μυλόλιθο, μήκ. 0,22, πλ. 0,125 και 0,03
Στο βραχώδες ύψωμα που ονομάζεται Κούτσουρθο βρισκόταν ο προϊστορικός οικισμός της περιοχής.
Με αναλημματικούς τοίχους έχουν δημιουργηθεί άνδηρα, τα ψηλότερα από τα οποία διατηρούν αρκετές επιχώσεις.
Σε όλες τις πλευρές του υψώματος παρατηρείται πληθώρα οστράκων και οψιανών.
Τα όστρακα είναι συνήθως φθαρμένα, αλλά μπορεί κανείς να τα χρονολογήσει στις τελευταίες νεολιθικές φάσεις.
Από τα εργαλεία οψιανού αναφέρονται πολλές λεπίδες και μια αιχμή βέλους. Επίσης βρέθηκαν τρία κομμάτια από μυλόλιθους.

Νέες προϊστορικές θέσεις στην Εύβοια

ΔΥΣΤΟΣ στο κέντρο ο λόφος Καστρί.

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ και ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Μια διασωθείσα, σε όλα τα χωριά της περιοχής προφορική παράδοση για το Δύστο αναφέρει ότι: Στη ρίζα του λόφου ήταν μια πηγή (υπάρχει), που τη σκίαζε μια μεγάλη καρυδιά. Στον ίσκιο της μπορούσε το καλοκαίρι να κοιμίσει 1000 πρόβατα.
Το νερό της πηγής, ολόκληρο κεφαλάρι, έτρεχε σε ένα χαντάκι και αφού έφτανε στη ρίζα του βουνού προς το Πράσινο (Καλέντζι), χανόταν σε μια σπηλιά.
Ο τσέλιγκας, που είχε τα κοπάδια, μάλωσε μια μέρα με το τσοπάνη του και του είπε πως μόλις τελειώσει το κούρεμα των προβάτων θα τον διώξει. Γεμάτος θυμό ο τσοπάνης, για να κάνει κακό στο τσέλιγκα, έριξε όλο το μαλλί από τα πρόβατα στο νερό της πηγής.
Το μαλλί παρασύρθηκε από το τρεχούμενο νερό και έφτασε στη καταβόθρα στα τοιχώματα της οποίας κόλλησε. Μετά την πράξη του αυτή ο τσοπάνος εγκατέλειψε τα πρόβατα και χάθηκε. (εφημερίδα Καβοντόρος 1953) Αποξήρανση της λίμνης.

λιθόκτιστη σήραγγα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου Καστρί

Στην ιστορική περίοδο η Δύστος παραμένει μια αναπτυγμένη πόλη συνιστώσα του αυτόνομου- ανεξάρτητου κράτους της Ερέτριας.
Ο Πελοποννησιακός πόλεμος και ο δια ξηράς αποκλεισμός της Αθήνας σε συνδυασμό με τον πλούτο του κάμπου του Δύστου αναβαθμίζουν τη χρήση του Πόρτο Μπούφαλου λόγω της θέσης του ακριβώς απέναντι από το λιμάνι της αρχαίας Ραμνούντας.
Για τον Δύστο η έρευνα του γερμανού THEODOR WIEGAND αναφέρει:Ανάμεσα στην Κάρυστο και την Ερέτρια, σ’ ένα από τα στενότερα κομμάτια της Ν. Εύβοιας, βρίσκεται η κοιλάδα του Δύστου, μισογεμάτη από τα νερά ενός έλους, μισοκαλυμμένη από τα εύφορα χωράφια σιτηρών.
Απότομες βουνοπλαγιές από γκρι ασβεστόλιθο περικλείουν την κοιλάδα εμποδίζοντας μαζί με τους καταπράσινους λόφους την θέα προς την θάλασσα. Την περιοχή ζωντανεύουν το μεσαιωνικό οχυρό, οι ανεμόμυλοι και τα χωριά.
Στην μέση αυτής της κοιλάδας, απομονωμένος, ανυψώνεται ένας 300m ψηλός, γκρι μαρμάρινος κώνος.
Κουβαλάει τα απομεινάρια της οχυρωμένης πόλης του Δύστου, της οποίας το όνομα δεν θα είχε διατηρηθεί, αν δεν ονομάζανε σήμερα Δύστο μερικές δυτικά γειτονικές καλύβες.
Όταν εμείς, ο Schrader, ο W. Wilberg και εγώ, τον Ιούνιο του 1895 πήγαμε να μείνουμε εκεί, μας καλωσόρισαν οι κάτοικοι, οι περισσότεροι ταλαιπωρημένοι από πυρετό και κουνούπια, σαν μηχανικούς οι οποίοι ήρθανε για να καθαρίσουν τις καταβόθρες, που βρίσκονται στο δυτικό μέρος της κοιλάδας και γι’ αυτή την διαδικασία θα εξασφαλίζονταν και πάλι η υγεία τους.
Είχε διατηρηθεί λοιπόν μια παράδοση από μια υπόγεια αποχέτευση.
Ο W. Wilberg κατάφερε και με την δική μας βοήθεια να ολοκληρώσει σε πέντε μέρες το σχέδιο ((taf.5).Είναι το πρώτο σχέδιο που δημοσιεύεται από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους που υπάρχουν στην Εύβοια.
Μέχρι τότε κανένας από τους εντυπωσιασμένους επισκέπτες δεν σκέφθηκε να κάνει κάτι τέτοιο.
Οι διαβαθμίσεις του εδάφους δεν έγιναν σύμφωνα με μετρήσεις,

αμαξήλατες πέτρες
στη διαδρομή Πόρτο Μπούφαλου – Δύστου (θέση Κιάφα)

αλλά καταγράφθηκαν αργότερα ανάλογα με την μορφή του εδάφους.Ο πύργος της αρχαίας Δύστου ήταν ασάλευτος. Οι πλαγιές του βουνού στο οποίο βρισκόταν ήταν τεράστιοι ογκόλιθοι που σχημάτιζαν δακτυλίους, εμπόδια από τα οποία ξεφεύγεις με κόπο και που συνάμα αποτελούν μια φυσική οχύρωση.Η οχύρωση υφίσταται από ένα κατερχόμενο δακτύλιο ογκολίθων, ως και τα 2/3 του βουνού.
Στο δυτικό τμήμα υπάρχει ένας κεντρικός πύργος με όχι καλά διατηρημένο τείχος
Εκεί την εποχή των βενετών χτίστηκε ένας πύργος με διαστάσεις 7.20 επί 4.90 μέτρα.
Τότε είχε εδραιωθεί σ' όλο το νησί ένα σύστημα με παρατηρητήρια.
Στον τόσο απόκρυφο γκρεμό του δυτικού τμήματος υπάρχει μία λίμνη με καλάμια, η οποία οχυρώνει. Γι’ αυτό τον λόγο αρκέστηκαν σε ένα όχι πολύ δυνατό τείχος το οποίο ακριβώς επειδή δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά είχε διαφύγει από τους προηγούμενους επισκέπτες. Όπου υπάρχει υποχώρηση της φυσικής σταθερότητας αυξάνεται η τεχνητή υποστήριξη, έτσι ώστε ανατολικά εκεί που βρίσκεται η κεντρική πύλη της πόλης το τείχος να αποτελείται από ογκόλιθους μυκηναϊκών διαστάσεων. Το τείχος έχει ύψος έως 3 μέτρα και 2 μέτρα πάχος ( σε πολυγωνικό σύστημα δόμησης ) αποτελούμενο εσωτερικά από χαλίκια και πηλό.
Οι γωνίες ακολουθούν κάθε κίνηση του πετρώδους εδάφους,

Αποψη των χωρων διαμονης Μεγαλης οικιας
(στο λοφο Καστρι)

στο οποίο προσαρμόζονται τέλεια πολλές στενές υδρορροές που λειτουργούν ακόμη και σήμερα όπως στην αρχαιότητα. Ωστόσο δεν διακρίνεται σ' όλα τα μεταπύργια η ίδια φροντίδα.
Πολλές φορές μοιάζει το τοίχος να είναι λιγότερο ακριβές. Ξεφεύγει από το πολυγωνικό σύστημα προσπαθώντας με μικρότερες πέτρες να μειώσει το χάσμα ανάμεσα στους μεγαλύτερους συμπαγείς όγκους.
Ακόμη και οι 11 πυργίσκοι του τείχους της πόλης είναι κατασκευασμένοι από πολυγωνικούς συμπαγείς όγκους. Εδώ και εκεί έχουν εισαχθεί μικρότερες και επίπεδες πέτρες για καλύτερη εξισορρόπηση. Πηλός και χαλίκια γεμίζουν το υπόγειο των περισσοτέρων πυργίσκων.
Μόνο σε δύο περιπτώσεις ήταν το ισόγειο κατοικήσιμο.
Μια φορά στο ΒΑ μέρος όπου υποθέτουμε την αγορά της πόλης.
Στην άλλη περίπτωση σ' ένα πύργο στην περιοχή της μεγάλης δεξαμενής στα νότια. Ο πύργος διαθέτει και άλλη έξοδο από την πόλη εκτός αυτής της κεντρικής πύλης.
Το ιδιόρρυθμο σχήμα μεμονωμένων πυργίσκων εξηγείται και μόνο αν λάβουμε υπόψιν τις απαιτήσεις του δύσκολου εδάφους.

Τα περισσότερα σχεδιαγράμματα - δυστυχώς δεν μπορούν να προσδιοριστούν παντού οι είσοδοι- είναι απλά, διότι όπως τα γνωστά σπίτια των δράκων στα Στύρα παριστάνουν μία μοναδική κεντρική ή παραλληλόγραμμη αίθουσα που συνήθως δεν ξεπερνά τα 50-60 τετραγωνικά μέτρα. Οι αίθουσες Β,C,D,Ε,F που βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη, δίνουν την εντύπωση ότι κάθε δωμάτιο αποτελεί ένα ξεχωριστό σπίτι, τον «οίκο κατ’ εξοχήν».
Ακόμα και τα μεταγενέστερα οικίσματα αποτελούνται από μία μοναδική μεγάλη αίθουσα. Και στο Ο και Η παραμένει η εντύπωση της διαμελισμένης αίθουσας λόγω του τετραγωνικού σχήματος.
Ακόμα και αν στην Δύστο έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας την έλλειψη χώρου, έχουμε το δικαίωμα να δημιουργήσουμε μία εικόνα από ένα συνηθισμένο διαμέρισμα μέσου κατοίκου σε μία οχυρωμένη πόλη του 5ου π.χ αιώνα.
Απουσιάζει ο προ της αυλής μεγάλος χώρος, ο οποίος περικυκλώνεται απ’ όλες τις πλευρές του από χώρους κατοικίας και εργασίας και μ’ αυτό τον τρόπο διαμορφώνεται η εσωτερική αυλή. Ότι τον 5° αιώνα ήταν πολύ ανεπτυγμένο το σχέδιο αποδεικνύει το μεγάλο κτίριο Ι, του οποίου το σχέδιο επαναλαμβάνεται εδώ σε μεγαλύτερες διαστάσεις.
Κατασκευάστηκε σε μετα-πολυγωνικό σύστημα.

Όψη ενός από τους πύργους
των τοίχων πάνω στο λόφο (Καστρί)

Μια τεχνική η οποία προήλθε από την τετραγωνική δόμηση και διατηρείται ως τον δεύτερο όροφο.
Μια μακριά που χαμηλώνει διαρκώς είσοδος με δύο πόρτες, η μία πίσω απ' την άλλη, όπως ορίζει για τον ελληνικό οίκο ο Vitruv VI, 10,1, οδηγεί προσπερνώντας ένα οίκημα για τον θυρωρό, σε μία αυλή με πηγάδι.
Αυτή η αυλή χωρίζει τον οίκο σε δύο μέρη.
Το νότιο αποτελείται από μία μακριά αίθουσα ορθογώνιου σχήματος, πίσω από την οποία βρίσκονται δυο δωμάτια.
Το άλλο μέρος από μία περισσότερη τετραγωνική κεντρική πύλη την οποία ακολουθούν επίσης δύο δωμάτια, αλλά είναι διευρυμένη από μία αίθουσα η οποία στηρίζεται σε τρεις κολώνες και ακόμη ένα ένα στενό δωμάτιο το οποίο κλειδώνονταν.
Γι’ αυτό δεν αποκλείεται να χρησιμοποιούνταν σαν είσοδος για τις σκάλες.
Για τον τρόπο με τον οποίο αντιστοιχούσαν τα δωμάτια του σπιτιού σε κάθε κάτοικο του δεν έχουμε καμία ένδειξη. Το πάτωμα είναι καλυμμένο με συντρίμμια σε ένα τέτοιο ύψος, έτσι ώστε μόνο σκύβοντας περνάμε κάτω απ’ τις πόρτες του υπογείου που φαίνεται στην Ταξ 6,1. Το καλύτερα διατηρημένο μέρος του ανώτερου ορόφου αποδίδεται στην Ταξ 6,2. Αριστερά φαίνεται η πόρτα του πάνω ορόφου..»

Μια από τις πύλες της οχύρωσης

Η Δύστος δεν κατέβηκε ποτέ από τον βράχο στην πεδιάδα.
Παρέμεινε στο «επίπεδο» της αρχαίας Αθήνας, Κορίνθου, των Μεγάρων και της Θήβας.
Τα νεκροταφεία, της πόλης «κείτονται» στους πρόποδες του βουνού, άλλα στο ερημοκλήσι του Αγ. Γεωργίου, όπου σώζονται μερικές ταφόπλακες της ελληνιστικής περιόδου, και άλλα κάτω απ' την αγορά.
Σε αυτούς τους τάφους είχαν αναφερθεί και προηγούμενοι επισκέπτες, λέγοντας ότι ήταν σαρκοφάγοι λαξευμένοι στους βράχους.
Σε συνδυασμό αυτών με νομίσματα της μετά ελληνιστικής περιόδου τα οποία ανακάλυψα εκεί, αποδεικνύεται η πόλη στην οποία αναφέρθηκε ο Θεόπομπος ότι είχε πολιορκηθεί από τον Φίλιππο τον Μακεδόνα και είναι συνάμα το μοναδικό ιστορικό στοιχείο για την πόλη το οποίο άντεξε μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια, χωρίς να παίζει κάποιο ουσιαστικό ρόλο.
Δύο μεγάλοι λίθοι ο ένας ΝΔ του πύργου και ο άλλος στο κέντρο της πεδιάδας, δείχνουν ότι ακόμα και στην αρχαιότητα υπήρξαν μακράς διαρκείας πλημμύρες στην κοιλάδα που είχαν αποτέλεσμα το φράξιμο των καταβόθρων.

Κυκλικές οπές στο χώρο της μεγάλης οικίας
που πιθανόν να χρησιμοποιούνταν
ως εγκαταστάσεις υγιεινής

Σύμφωνα με δημοσίευση του Ευστρατιάδη υπήρχε σύμβαση μεταξύ Ερέτρειας και του επιχειρηματία Χαιρεφάνου, με σκοπό την αποξήρανση ενός μεγάλου έλους μπροστά στις πύλες αυτής της πόλης.
Όμως δεν αποκλείεται, κατά την γνώμη Γάλλων εκδοτών, σχετίζεται με την πεδιάδα της Δύστου,η οποία αργότερα έφερε το όνομα Πτεχαί εκτός και αν αναφέρονταν στον ακατονόμαστο πύργο ΝΔ της κοιλάδας, δηλαδή κοντά στις καταβόθρες.
Η κεντρική πύλη σε αντίθεση με το υπόλοιπο έργο έχει τετραγωνική δόμηση, σε οριζόντια στρώματα, απ' την οποία δεξιά της εισόδου μόνο ένας λίθος προεξέχει, που θυμίζει το αρχαίο πλατύσκαλο.
Κάτω από τον μεγάλο λίθοστήριγμα της πόρτας διακρίνουμε δύο πέτρινα υποστυλώματα και πάνω σ' αυτά ως το πάτωμα υπήρχαν τα .............. πάνω στα οποία βρίσκονταν τα ξύλινα τοιχώματα.
Τα φύλλα της πόρτας άνοιγαν προς τα έξω.
Το δεξί υποστύλωμα έχει μετακινηθεί από κάποιο σεισμό.
Και από τις δύο πλευρές βρίσκονται πύργοι.

Δύστος αρχαία τείχη

Ο αριστερός φαίνεται να προεξέχει από την γραμμή του τείχους κατά 2.9 μέτρα.
Για τον εχθρό ήταν δύσκολο λόγω του πλάτους της εισόδου ( 3.2 μέτρα ) και γίνονταν ακόμη δυσκολότερο λόγω της αδυναμίας του να πλησιάσει με κάποια μηχανή πολιορκίας.
Στους χώρους του οχυρού θα έπρεπε να προστεθούν τα συμπλέγματα δωματίων που είχαν σχέση με το τείχος κοντά στον πύργο με την ήδη αναφερθείσα πύλη ΝΑ, καθώς και το σπίτι που ακουμπάει στο δυτικό τείχος.
Και τα δύο χρησιμοποιήθηκαν για την υποδοχή της φρουράς και την αποθήκευση υλικού άμυνας.
Πίσω από την κεντρική πύλη απλώνεται ένας μεγάλος χώρος από τον οποίο ένα μονοπάτι λαξευμένο στον βράχο οδηγεί πιο ψηλά στην μοναδική μεγάλη ταράτσα της πόλης.
Αν η πόλη αυτή περιείχε μία αγορά, και γι' αυτό δεν θα μπορούσε να υπάρχει καμιά αμφιβολία, θα βρίσκονταν κοντά στην κεντρική πύλη.
Μοναδικά αποτυπώματα του τείχους διακρίνονται στο μεγάλο χώρο που δυστυχώς είναι καλυμμένος από χαλίκια έτσι ώστε η συσχέτιση τους να μπορεί να διαπιστωθεί μόνο μετά από ανασκαφές.
Ακόμα και το πάχος του τείχους δείχνει να επιβεβαιώνει την σημασία αυτής της περιοχής, διότι ενώ το συνηθισμένο πάχος του είναι 2 μέτρα,

Δύστος αρχαία τείχη

εδώ το βρίσκουμε 5 μέτρα.
Μόνο μία ακόμη φορά παρουσιάζεται μία όμοια πάχυνση στο νότο όπου βρίσκεται η 23 μέτρα μακριά και 7 μέτρα φαρδιά δεξαμενή.
Ένα μέρος αυτής είναι λαξευμένο σε βράχο και ένα άλλο διαμορφωμένο από πολυγωνικούς ογκολίθους.
Ο Bursian που παρατηρεί αινιγματικά ένα μέρος της δεξαμενής το μεσαίωνα μέσα από ένα εγκάρσιο τοίχωμα, δεν γνώριζε βέβαια τις εξαιρετικές αναλογίες του πύργου της Μυκαλέσου.
Όλος ο χώρος ανάμεσα στον κύριο πύργο και το τείχος είναι καλυμμένος από πολυάριθμα συντρίμμια αρχαίων χώρων κατοικίας.
Ο χρόνος όμως που είχαμε στην διάθεση μας δεν έφτανε για να τα καταγράψουμε.
Έτσι ο W. Wilberg σκέφθηκε λοιπόν να καταγράψουμε μόνο τα καλά διατηρημένα.
Έπρεπε να χειριστούμε τον χώρο ιδιαίτερα οικονομικά.
Αν μία ολόκληρη πόλη έπρεπε να συνευρεθεί σ’ ένα χώρο του οποίου το μήκος μετρήθηκε οριζοντίως 23 μέτρα παραπάνω από την ακρόπολη των Αθηνών (322 μέτρα) τότε αυτό ήταν δυνατό μόνο με την βοήθεια πολλών μονοπατιών τα οποία βρίσκονται το ένα πάνω στο άλλο, απότομων σκαλοπατιών πάνω στον βράχο και τεχνητών τειχών προστασίας.
Έτσι είναι όλα τα σπίτια με μία πλευρά λαξευμένη βαθιά μέσα στον βράχο, ενώ η άλλη πλευρά στηρίζεται σε δυνατά θεμέλια.
Αλλάζουν από την μία πλευρά ή από την άλλη, ανάλογα με το καπρίτσιο του εδάφους, που καθορίζει την πολεοδομία.
Προφανώς όλοι οι κατώτεροι όροφοι και ακόμα και οι ανώτεροι ήταν φτιαγμένοι από το

΄Οψη της επιβλητικής ανατολικής πύλης και του τείχους

μάρμαρο που προμηθεύονταν από το βουνό.
Η πλειοψηφία των κατοικιών ήταν διώροφοι.
Αυτό αποδεικνύεται από τις τρύπες των υποστυλωμάτων.
Επικρατεί ο πολυγωνικός τρόπος δόμησης του τοίχους στο σχέδιο με το Α αναφερόμενο οίκημα από το οποίο στην φαίνεται μία γωνία.
Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει ότι αυτά τα σπίτια ανήκαν στην περίοδο όπως και τα σπίτια δηλαδή του 5ου π. χ αιώνα, διότι πολυγωνικοί τοίχοι αποτελούσαν εξαίρεστον 4° π. χ αιώνα.
Μετά από αυτά αποτελούν μεγαλύτερη σημασία για μας τα σπίτια της Δύστου, ύστερα από την γνώση των ελληνικών ιδιωτικών οικιών, διότι κτίσματα της προελληνιστικής περιόδου ήταν ως τώρα άγνωστα του Δύστου
Επειδή ένας μόνο υπόνομος υπάρχει, ενώ στην γραπτή ιστορική πηγή αναφέρονται 2, γι' αυτό η υπόθεση ότι το έλος βρισκόταν κοντά στην Ερέτρια γίνεται ακόμα πιο αδύνατη, αφού σε μία τέτοια κοντινή απόσταση από την θάλασσα και σε τέτοια επίπεδη περιοχή ένας βαθύς, υπόγειος αγωγός με φρεάτια δύσκολα θα μπορούσε να κατασκευαστεί.

Μυστηριώδης μονόλιθος στο κάμπο του Δυστου

Σ' αυτό λαμβάνουμε υπ’ όψιν, και είχε αναφερθεί από τον Ευστρατιάδη, ότι ανάμεσα στους πολυάριθμους κατοίκους ή μάρτυρες που απαριθμούνται στο τέλος της ιστορικής πηγής, ότι οι περισσότεροι είναι κάτοικοι της Ν. Ευβοίας και ανάμεσα σ' αυτούς 63 κάτοικοι της Δύστου, αλλά κανείς της Ερέτριας.
Άμα όμως τα συνδυάσουμε με την αποξήρανση της κοιλάδας της Δύστου, προκύπτει με σιγουριά ότι ανήκε αυτή η πόλη στην οκτώ ώρες απομακρυσμένη Ερέτρια για το τέλος του 4° αιώνα π.χ. όπου κατά την πολιορκία των Μακεδόνων βρίσκονταν κοντά στην Ερέτρια για «βολικές» επιχειρήσεις.

ΑΡΓΟΥΡΑ-ΑΡΓΥΡΟ

Για το Αργυρό έχουμε το Δημοσθένη να γράφει: ΤΟΝ ΔΕ ΘΩΡΑΚΑ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΕΝΔΥΣ (ο Μειδίας) ΕΠ’ ΑΣΤΡΑΒΗΣ ΔΕ ΟΧΟΥΜΕΝΟΣ ΕΞ ΑΡΓΟΥΡΑΣ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ».
«και που ποτέ ως τώρα δε ντύθηκες τον θώρακα και που γύριζες σε άλογο με ασημένιο σαμάρι από την ΑΡΓΟΥΡΑ της Ευβοίας.»
«ΠΕΡΙ ΔΕ ΤΩΝ ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΩΝ ΙΠΠΕΩΝ ΕΙΣ ΑΡΓΟΥΡΑΝ ΙΣΤΕ ΔΗΜΟΥ ΠΑΝΤΕΣ ΟΙΑ ΕΔΗΜΗΓΟΡΗΣΕ ΠΑΡ’ ΥΜΙΝ Θ’ ΗΚΕΝ ΕΚ ΧΑΛΚΙΔΟΣ» «όλοι βέβαια ξέρετε για τους ιππείς, που είχαν εκστρατεύσει μαζί στην Άργουρα, όπως σας έκανε λόγο δημοσίως, όταν γύρισε από την Χαλκίδα»
Είμαστε στο 348 π.Χ. η διαμάχη Αθηναίων και Μακεδόνων συνεχίζετε. Στη Χαλκίδα διοικούσε ο Μακεδονόφιλος τύραννος Καλλίας και στην Ερέτρια ο εξόριστος Κλείταρχος, Μακεδονόφιλος κατέλαβε την εξουσία και οι Αθηναίοι αποφασίζουν εκστρατεία τους στην Εύβοια.

Η περιγραφή στην ευβοϊκή εγκυκλοπαίδεια είναι η ακόλουθη.

Οι Αθηναίοι εσπευσμένα έστειλαν στην Εύβοια τον εξαίρετο στρατηγό Φωκίωνα με μικρή αλλά επίλεκτη στρατιωτική δύναμη και μικρή έλη ιππικού, τον Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 348 π.Χ.,

σκόρπια μνημεία

με την προσδοκία ότι θα παρείχαν βοήθεια και οι Ευβοείς που ανήκαν στη φιλική τους παράταξη.
Διαψεύστηκαν όμως οι ελπίδες τους, γιατί η αποστασία των Ευβοέων κατά των Αθηναίων ήταν γενική, μια και όλα ήταν διαβρωμένα από πλήθος προδοτών και υπονομευμένα από τη δωροδοκία. (Πλουτ. Φωκ. 12).
Ο Πλούταρχος με τους μισθοφόρους του, αφού διώχτηκε από την Ερέτρια από τους Κλείταρχο και Καλλία, κατέφυγε και οχυρώθηκε ανατολικά της Ερέτριας, στο όρος Κοτϋλαιο, κοντά στην Κακή Σκάλα.
Αφού καταδιώχθηκε ακόμη από τους επαναστάτες, υποχώρησε μέχρι το οχυρό της Δύστου, όπου οχυρώθηκε περιμένοντας τον ερχομό του Φωκίωνα.
Κοντά στη Δύστο (τη νοτιότερη πόλη της Ερέτριας) είχε στρατοπεδεύσει και ο Καλλίας.
Ο Φωκίων αποβιβάστηκε με το μικρό επίλεκτο εκστρατευτικό του σώμα νοτιότερα της Ερέτριας σε κάποιο λιμάνι του Νότ. Ευβοϊκού (Στύρα ή Αλμυροπόταμο ή Μπούφαλο), επειδή την Ερέτρια
κατείχαν οι αποστάτες και συναντήθηκε με τον Πλούταρχο κοντά στη Δύστο.

διάσπαρτα τα μηνύματα
μιας παλιότερης εποχήςν στο κάμπο του Αργυρού

Μόλις μαθεύτηκε ότι αποβιβάστηκε ο Φωκίων στη Νότ. Εύβοια, ο Καλλίας και ο Κλείταρχος υποχώρησαν από τη Δύστο στους λόφους των Ταμυνών, για να μην αποκοπούν από την Ερέτρια και τη Χαλκίδα και από το οχυρό τους. Πιθανόν τότε να άρχισαν οι διαπραγματεύσεις του Καλλία με τον Πλούταρχο και Φωκίωνα.
Ο Καλλίας προσπάθησε να κάνει τον Φωκίωνα να πιστεύσει ότι διέκειτο περισσότερο φιλικά προς την Αθήνα από τον Πλούταρχο, αλλά ο Φωκίων δεν πείσθηκε.
Ο Πλούταρχος, μη γνωρίζοντας τι να κάνει, ποιον να υποστηρίξει, ενώθηκε ύστερα από διαπραγματεύσεις με τον Φωκίωνα, αλλά όταν άρχισε η μάχη, προσχώρησε στους αντιπάλους εγκαταλείποντας τον Φωκίωνα, ο οποίος βρέθηκε σε δύσκολη θέση και εσπευσμένα ζήτησε βοήθεια από την Αθήνα.

Δεύτερη Εκστρατεία

Οι Αθηναίοι αποφάσισαν να οργανώσουν μαζική εκστρατεία.
Οι πλούσιοι ανέλαβαν τα τριαρχικά βάρη εθελοντικά, ενώ καταργήθηκαν τα θεωρικά,

Στο κάμπο του Αργυρού αρχαία θεμέλια
περιμένουν τον αρχαιολόγο.

για να αυξηθούν τα έσοδα για την αντιμετώπιση των δαπανών της εκστρατείας.
Ένας από τους εθελοντές τριηράρχους ήταν και ο ρήτορας Δημοσθένης αν και ήταν,
όπως είδαμε πιο πάνω, αντίθετος προς την εμπλοκή των Αθηναίων στην Εύβοια. Επίλεκτο αθηναϊκό ιππικό με αρχηγό τον στρατηγό Μειδία, αποβιβάστηκε στο «Πόρτο -Βούφαλο», επίνειο του Αργυρού, και στρατοπέδευσαν στη θέση «Αργυρό», κοντά στο σημερινό χωριό Αργυρό, στη θέση «Παλαιοχώρι», ενώ το πεζικό στην παραλία των Στύρων.
Από το Αργυρό το ιππικό μπορούσε να προχωρήσει και να βοηθήσει τον Φωκίωνα.
Για να αποβιβαστεί στα λιμάνια του Νότ. Ευβοϊκού, η επικουρική βοήθεια των Αθηναίων ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί εκτός από την περιοχή της Ερέτριας, οι δυνάμεις του Καλλία και του Κλειτάρχου κρατούσαν και την περιοχή του σημερινού Αλιβερίου, πιθανόν και του Πορθμού (ανατολικά του Αλιβερίου).
Στο μεταξύ, ο Φωκίων για να κερδίσει χρόνο, έδρασε με περιορισμένες κινήσεις, εξασφαλίζοντας κυρίως αιχμαλώτους για διαπραγμάτευση.

Α' Μάχη.

Οι εχθροί επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά κατά του μικρού εκστρατευτικού σώματος του Φωκίωνα, που, παρ' ολίγο, τόσο ο ίδιος όσο και οι άνδρες του, να πιαστούν αιχμάλωτοι.
Περικυκλωμένος στους βραχώδεις και απότομους λόφους των Ταμυνών, με το θάρρος και την τόλμη που τον διέκρινε, κατόρθωσε πολεμώντας να ξεφύγει δια μέσου των αντιπάλων του.
Σώζοντας έτσι τις μικρές αλλά επίλεκτες δυνάμεις του, οχυρώθηκε σε νέα θέση.
Κατέλαβε ένα βραχώδη λόφο, που ήταν χωρισμένος από την πεδιάδα με ένα μεγάλο φαράγγι, κοντά στις Τάμυνες, κι εκεί συγκέντρωσε το πιο αξιόμαχο μέρος της δύναμης του (Πλουτ. Φωκ. Κ' 12).
Δυστυχώς, οι αρχαίοι συγγραφείς τίποτε το θετικό δεν παραδίδουν για τη θέση όπου έγινε η μάχη.
Πολλοί από τους στρατιώτες του, πονηροί, φλύαροι, άτακτοι και δύσχρηστοι δραπέτευσαν από το στρατόπεδο του. Διέταξε τους στρατηγούς του να αδιαφορήσουν γι' αυτούς, γιατί ήταν άχρηστοι. ……..
Η σύγκρουση αυτή ήταν πολλή σημαντική για τη περιοχή γιατί από τότε και στη συνέχεια δεν υπάρχει καμία γραπτή αναφορά για τη περιοχή μας.
Όπως μαρτυρεί ο Στέφανος Βυζάντιος.

«Δύστος πόλις Ευβοίας. Θεόπομπος. Αποστήσας δε τους εν αυτή περιοικία των Ερετριέων, εστράτευσεν (ο Φίλιππος) επί πόλιν Δύστον.»
«Πάλιν ταύτ’ αμελούμενα ιδών, κατέσκαψε Πορθμόν και τυραννίδα απ αντικρύ της Αττικής επετείχισεν υμίν εν τη Ευβοία.»
Δημοσθένης εν τω κατά Φιλίππου τετάρτω λόγω.

Ο ερευνητής Γιάννης Μαγκούτας στο αρθρο του ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΡΕΤΡΙΑ ΟΙ ΔΗΜΟΙ αναφερει τα εξεις:

Αργυρά, Άργουρα, Άργουσα ή Αργούσα Πόλη που λεγόταν Αργυρά -ή με κάποιο παραπλήσιο όνομα- υπήρχε και στην αρχαία Εύβοια και πρέπει, έστω για κάποια περίοδο, να ήταν και δήμος της Ερέτριας. Ο Στ. Βυζάντιος λέει πως: «Εστί και τόπος Ευβοίας Αργούρα, όπου δοκεί τον Πανόπτην, Ερμής πεφονέκεται». Αλλά και ο Δημοσθένης (κατά Μειδίου) αναφέρει τούτη την ευβοϊκή πόλη: «...τον δε θώρακα ουδέποτε ενδύς επ’ αστράβης δε οχούμενος εξ Αργούρας της Ευβοίας...»
Ο Girard, βασιζόμενος στον Σουίδα, την τοποθετεί ανάμεσα στη Χαλκίδα και την Ερέτρια. Λένε πως η πόλη αυτή -που ανήκε στη Χαλκίδα- βρισκόταν στο Λευκαντί, στη θέση ‘’Βουρλάκι’’ (λίγο ανατολικότερα από την Ξερόπολη). Ο Γουναρόπουλος, όμως, αναφέρει (σελ. 126) πως στην περιοχή των Στύρων -κοντά στο χωριό Βήρα- υπάρχει τοποθεσία με το όνομα Αργυρό, όπου υπάρχουν και αρχαία ερείπια.
Εδώ -κατά πάσα πιθανότητα- και λίγο νοτιότερα από το χωριό Αργυρό, πρέπει να βρισκόταν ο δήμος Αργυρά ή Αργούσα.
Η αρχαία αυτή πόλη λέγεται πως είχε πάρει το όνομα της από τον Τιτάνα ‘’Πανόπτη Άργο’’.
Κατά τη μυθολογία, όταν η Ήρα ανακάλυψε τον παράνομο δεσμό του Δία με την πανέμορφη ευβοιοτοπούλα Ιώ -και κατ' άλλους, κόρη του βασιλιά του Άργους Ίναχου και ιέρεια στο ναό τής Ήρας- έγινε έξω φρενών.

διάσπαρτα τα μηνύματα μιας παλιότερης εποχής
στο κάμπο του Αργυρού

Στη συνέχεια, για να την εκδικηθεί τη φυλάκισε στη ‘’βοός αυλή’’ και έβαλε να τη φυλάει ο "Πανόπτης Άργος", ο οποίος είχε 100 μάτια σκορπισμένα σε ολόκληρο το σώμα του. Λέγεται πως τα μισά από τα μάτια αυτά, ακόμα κι όταν κοιμόταν, έμεναν ανοιχτά. Όμως, ο φτεροπόδαρος θεός Ερμής αφού με τις μελωδίες της φλογέρας του αποκοίμισε τον Αργό, τον μετέφερε σε άλλη περιοχή, όπου και -κατ' εντολή του Δία-τον σκότωσε.
Η Ήρα, μετά το θάνατο του Άργου, τοποθέτησε τα εκατό του μάτια στην ουρά του αγαπημένου της πουλιού, που -ως γνωστό- ήταν το παγώνι. Από τότε η τοποθεσία αυτή -από τον Άργο- πήρε την ονομασία Άργουσα ή Αργούσα.
Η γνώμη πως η Αργούσα ήταν σ’ αυτή την περιοχή ενισχύεται και από τούτη την πληροφορία του Δημοσθένη, ο οποίος γράφει πως: όταν γινόταν η μάχη στις Ταμύνες -μεταξύ Ερέτριας και Αθήνας- ο στρατηγός Φωκίωνας κάλεσε σε βοήθεια και «τους εν Αργούσα Αθηναίους ιππείς», οι οποίοι φυσικά δεν πρέπει να βρίσκονταν σε πολύ μακρινή απόσταση.
Το χωριό που χτίστηκε, αργότερα, σ’ αυτό το χώρο -και το 1957 μετονομάστηκε σε Αργυρό, μάλλον για να θυμίζει την αρχαία του ονομασία- το έλεγαν Βίρα. Εδώ θα προσθέσουμε κάποιες σκέψεις για τη γραφή του ‘’Βίρα’’. Δεν ξέρω τι θα πει και από πού προέρχεται η λέξη-ονομασία αυτή. Ο Γουναράπουλος το γράφει Βήρα (με ήττα και ένα ρο). Ο Ναπολ Ξανθούλης στο πόνημα του: «Σύστασις και εξέλιξις τον νομού της Εύβοιας» (AΕM, τομ.ΙΖ΄, σ.426) λέει πως στο Παράρτημα της αριθ. 2 Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, του έτους 1837 το χωριό αναφέρεται ως Βύρα (με ύψιλον και ένα ρο). Ενώ στον τόμο ΙΗ΄, σελ.9Ι γράφει πως -με το ΒΛ της 11-8-1912 Φ.Ε.Κ. Α. 245Μ912-το χωριό αναγνωρίστηκε ως Βίρα (με γιώτα).
Στο ‘’Ευβοϊκό Χωριό’’ (τ. 11°, Μάρ.-Απρ. 2000) το είδα γραμμένο με ύψιλον και με δύο ρο: Βύρρα.
Μίλησα στο τηλέφωνο με τον αρθρογράφο κύριο Κ. Μιχαήλ, ο οποίος έλκει την καταγωγή του από αυτή την περιοχή. Μου είπε πως δεν ξέρει γιατί τα τελευταία χρόνια -πριν το χωριό μετονομαστεί σε Αργυρό- το έγραφαν Βύρρα και ακόμα πιο παλιά (όπως ο Γουναρόπουλος) Βήρα. Συμπλήρωσε όμως, ακόμα, ότι είδε -σε ανάτυπο των τόμων ΙΑ΄ και ΙΗ΄ του ΑΕΜ- πως στις απογραφές του 1920 και 1928 το έχουν γραμμένο με ύψιλον και δύο ρο: Βύρρα, ενώ στην απογραφή του 1940 με γιώτα και ένα ρο:Βίρα.
Σε ερώτησή μου, ο κ. Μιχαήλ με βεβαίωσε πως -αν και το χωριό είναι χτισμένο σε πλαγιά- τα κάτω σπίτια του είναι σε χαμήλωμα, σε επίπεδο χώρο. Όμως, αν τα πρώτα σπίτια (όταν πρωτοστήθηκε το χωριό) είχαν χτιστεί στο κάτω μέρος, ανάμεσα στους λόφους -όπου το χειμώνα, σε κάποια σημεία, θα υπήρχαν και λιμνάζοντα νερά- τότε θα πρέπει να το γράψουμε Βίρα (με γιώτα). Και τούτο, γιατί το βίρα -εκτός από προστακτική του βιράρω, που σημαίνει: τράβα, σήκωνε (βίρα τις άγκυρες)-, κατά Το Μέγα Λεξικό Δημητράκου, θα πει και βίραγκας-βάραγκας (=βούθουλας, χάσμα γης).
Ακόμα, στο Λεξικό Ανδριώτη βρίσκουμε και μιαν άλλη συγγενική με το βίρα- λέξη το βίρος (απ' όπου, μάλλον, και το βρος), που θα πει τέλμα, δηλαδή αβαθής έκταση νερών που λιμνάζουν.

Οι πέτρες πολλές, ο προσφερόμενος χώρος λίγος, λύση το μάζεμα της πέτρας σε μεγάλους σωρούς, τους ονομαζόμενους ΓΚΟΥΜΟΥΡΑΔΕΣ

Να προστεθεί πως, σε νέα συνομιλία που είχα με τον κύριο Μιχαήλ (στις 17-6-05) μου είπε πως, 10 χλμ. περίπου νοτιότερα από το χωριό Βίρα, λίγο μετά τον Αρμυροπόταμο- βρίσκεται και η "Παλιόβιρα' ', η οποία πήρε τούτο το όνομα όταν μερικοί κάτοικοι της την άφησαν και πήγαν και εγκαταστάθηκαν εκεί που είναι το σημερινό χωριό Βίρα. Για την ‘’Παλιόβιρα", μου είπε ότι, δεν βρίσκεται σε χαμήλωμα και δεν ήξερε αν εκεί υπάρχει κάποιο χάσμα γης, όμως με βεβαίωσε πως στα αρβανίτικα η λέξη ‘’βίρα’’ θα πει τρύπα, χάσμα, άνoιγμα γης. Έπειτα από όλα αυτά, δεν μένει παρά να συμφωνήσουμε πως: το όνομα αυτό είναι εδαφωνυμικό, οπότε και θα πρέπει να γράφεται με γιώτα, Βίρα δηλαδή.
Πριν κλείσω με τα Βίρα, να θυμίσω πως σε τούτο το χωριό είχε γεννηθεί (το 1785) και ο πολέμαρχος του 1821 στρατηγός Νικ. Κριεζώτης, γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν και Βιριώτη. Να προστεθεί, πως ο Κριεζώτης πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του -ως αυτοεξόριστος- στην Τουρκία! Διαφώνησε με τους κρατούντες εκείνης της εποχής και βρήκε καταφύγιο και θαλπωρή -τι τραγική ειρωνεία- στη χώρα που εναντίον της αγωνίστηκε και πολέμησε όλη του τη ζωή!! Πέθανε και τάφηκε στη Σμύρνη το 1853. Τα οστά του μεταφέρθηκαν αργότερα στη Χαλκίδα.

ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ

Η εύρεση στο Πόρτο Μπούφαλο ενός «θησαυρού»3 95 δηναρίων της περιόδου της ρωμαϊκής δημοκρατίας μαρτυρεί ότι το λιμάνι αυτό υπήρξε σημαντικός εμπορικός σταθμός ήδη από την περίοδο αυτή. Το μεγαλύτερο μέρος των νομισμάτων του «θησαυρού» των Βύρρων αποτελείται από κοπές του δεύτερου μισού του 1ου αι. π.Χ. έως και κοπές του Μ. Αντωνίου του 32/31 π.Χ. Ορισμένες από τις κοπές αυτές, που απεικόνιζαν στον εμπροσθότυπο μια τριήρη και στον οπισθότυπο τα εμβλήματα και τον αριθμό των λεγεώνων, αποτελούσαν τιμητική αναφορά στα στρατεύματα, που είχαν ακολουθήσει τον Αντώνιο στις πολεμικές του επιχειρήσεις

Νομίσματα από το «θησαυρό» των Βύρρων

Ο «θησαυρός» των Βύρρων αποκρύβεται το 31 π.Χ. και συνδέεται προφανώς με τις μετακινήσεις των στρατευμάτων και του στόλου της Κλεοπάτρας και του Αντώνιου λίγο πριν την τελική αναμέτρηση με τον Οκταβιανό στη ναυμαχία του Ακτίου.
Ο «θησαυρός» των Βυρρών έχει θεωρηθεί ότι ήταν οι αποταμιευτικές οικονομίες ενός ρωμαίου λεγεωνάριου, που ακολούθησε τον Αντώνιο μέχρι το Άκτιο και ισως σκοτώθηκε στη ναυμαχία.
Ο θησαυρός των νομισμάτων βρέθηκε από την κ. Κούλα Αντωνίου - Βενετσιάνου και παραδόθηκε το Μάρτιο του 1948 στο συλλέκτη Ευθ, Κυριάκη, ο οποίος με τη σειρά του τον δώρισε στο Νομισματικό Μουσείο όπου καταχωρήθηκε ως υπ. Αριθ. 467 «θησαυρός»

ΥΣΤΕΡΟΡΩΜΑΪΚΗ – ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Δασκαλειό, παραθαλάσσια οχύρωση

Σε αυτή την εποχή πρέπει να υπάρχει μια δραστηριότητα στη περιοχή μας και αυτό αποδεικνύετε από νομίσματα της εποχής αυτής που έχουν βρεθεί.
Σημαντική δραστηριότητα αναπτύχθηκε στο Πόρτο Μπούφαλο με επίκεντρο τη νήσο Δασκαλειό.«Η νησίδα αυτή παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς σε αυτήν σώζονται πλήθος από λείψανα αρχαίων κτηρίων και οχυρωματικών εγκαταστάσεων, αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ παλαιότερα είχαν εντοπισθεί όστρακα Βυζαντινής και Ρωμαϊκής εποχής. Εξ αιτίας του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η νησίδα θα προχωρήσουμε στην κηρύξει της ως αρχαιολογικού χώρου.»

Ε. ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗ
Προϊσταμένη ΙΛ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΙΣ. Κ. ΚΛΑΣ. ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Δασκαλειο ερείπια μιας εκκλησίας.

Στη νησίδα σήμερα διασώζονται τμήματα της οχύρωσης της και τα ερείπια επτά εκκλησιών όπως μαρτυρούν οι εν ζωή κάτοικοι του Πόρτο Μπούφαλου, εκ των οποίων οι πέντε έχουν καταρρεύσει, ενώ σε δυο διασώζονται τμήματα.Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την έλευση προσφύγων στην απέναντι Αττική μεγάλος όγκος λαξευμένων λίθων μεταφέρθηκαν εκεί για ανοικοδόμηση.
Επίσης οι κάτοικοι της Βύρας όταν έφτιαχναν φούρνους τα απαραίτητα κεραμικά τα έπαιρναν από το Δασκαλειό Διασώζεται επίσης δρόμος πέντε μέτρων πλάτους που διασχίζει το νησί.
Στη πλησίον του Δασκαλειού τοποθεσία Καμάρι σώζονται υπολείμματα οχύρωσης όμοια με εκείνα του Δασκαλειό.
Κατά Κοραήν, πόλις μετά λιμένος αξιόλογου, Πορτοβούφαλου νύν καλούμενου, όπερ νομίζει φθοράν του ΒΟΟΣ ΑΥΛΗ του Στράβωνος,
........ πλήν τούτου κείται πολύ μακράν της Ερετρείας, κατά τίνα όρμον νησίς ΔΑΣΚΑΛΕΙΟ. Εφ’ ής ερείπια και άψινθος αυτοφυής.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ

Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

ότι σωζόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια από τα ερείπια
μιας εκκλησίας. Διακρίνετε καθαρά ο χώρος του Ιερού.

Mια διασωθείσα παράδοση λέει ότι:
«Το νησί του Πόρτο Μπούφαλου (Δασκαλειό) παλιά ενωνόταν απέναντι με το Χορδολέμι και στη θέση αυτή υπήρχε μια ανεπτυγμένη πόλη λιμάνι.
Από κάποιο σεισμό όμως καταβυθίσθηκε και καταστράφηκε. απόδειξη είναι η ύπαρξη στο νησί δρόμου πλάτους 4 μέτρων, οχυρωματικά έργα, πολλά καταγκρεμισμένα κτίσματα και επτά εκκλησιών. Υπήρχε μάλιστα και αγωγός που από τα Πέντε Πηγαδάκια μετέφερε νερό στο σημερινό νησί.»

Μπροστά στο Πόρτο Μπούφαλο είναι η βραχονησίδα Δασκαλειό. Σ’ αυτό το μικρό νησί υπάρχουν εκτεταμένα ερείπια μεσαιωνικής οχύρωσης πολλών κτηρίων καθώς και δύο εκκλησιών.
Στην Α’ εκκλησία οι τοίχοι τηρούνται σε ύψος μέχρι 3 μέτρα, ενώ στη Β’ μέχρι 2 μέτρα περίπου.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΚΟΥΡΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ

Από 1204 η ευβοια βρίσκετε υπό την κυριαρχία των Φράγκων συνέπεια της σταυροφορίας, Η παράφραση του ονόματος Βοός Αυλή σε Πόρτο Μπούφαλο δηλώνει ότι η δραστηριότητα στη περιοχή μας συνεχίζετε. Το σημαντικότερο γεγονός αυτής της περιόδου είναι η πρόσκληση και εγκατάσταση στην ευβοια Αρβανιτών από τη Στερεά Ελλάδα.
Ας δούμε πως περιγράφει αυτή την εγκατάσταση ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΙΡΗΣ.
ΕΠΟΙΚΙΣΙΣ ΑΡΒΑΝΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΥΣΤΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ
Τον Ι2ο αιώνα οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες, για να προασπίσουν την Θεσσαλία από επιδρομές βαρβάρων, έγκατέστησαν εκεί ομάδες Αρβανιτών τον πιο εμπειροπόλεμου αλλά και πιο γεωργικού στοιχείου ανάμεσα στους υπηκόους της Αυτοκρατορίας.
Κατά την Φραγκοκρατία (1204 καί πέρα), διάφορες περιπλοκές τους προς τους Σέρβους που κατέβηκαν στην Θεσσαλία, οι διχόνοιες μεταξύ τους και οι συγκρούσεις τους με τον Φλωρεντινό κόμητα Ζακύνθου και Κεφαλλονίας Κάρολο Τόκκο, τους αναγκάζουν κατά καιρούς να ζητήσουν αλλού εγκατάσταση. ……………………………………….
Στις 20 Απριλίου, λοιπόν, του 1402 ψηφίζει ή Γερουσία (Βενετιας) διαταγή προς τις αρχές της Ευβοίας να κάνουν προκήρυξη σέ όσους θέλουν, από τους Αρβανίτες ιδίως, να έλθουν και να εγκατασταθούν στην Εύβοια παίρνοντας εκεί γεωργικό κλήρο από δημοσία κτήματα και απαλλαγή για πάντα από αγγαρείες και φόρους, υπό τον ορό να διατηρούν όλοι οι άνδρες κάθε οικογένειας άλογο και να πολεμήσουν, οπότε τύχη ανάγκη, για την ασφάλεια του νησιού.
Επειδή το έγγραφο είναι πολύτιμο, γιατί διαφωτίζει το σύστημα του προνοιάσματος, πού έγινε ή κυριότερη αιτία να κατέβουν στην Ελλάδα οι Αρβανίτες, αξίζει να το δημοσιεύσωμε ολόκληρο σε μετάφραση:
………………………………………………………………………………………………. Ότι, για εποικισμό του νησιού μας Εύριπος γράφεται και παραγγέλλεται στη Διοίκησή μας του Ευρίπου: "Ότι οφείλει να κηρύξη Δημοσία τούτο, ότι οποιοιδήποτε Αρβανίτες ή αλλά γένη που δεν είναι υπήκοοι μας θα ήθελαν να έλθουν με άλογα και να έλθουν να κατοικήσουν, από την ήμερα της σημερινής πράξεως έως ένα διάστημα δυο σχεδόν άκολούθων χρόνων στο νησί του Ευρίπου, θα γίνουν δεκτοί και είναι και θά είναι διαρκώς ελεύθεροι και απαλλαγμένοι από κάθε εμπράγματη και προσωπική υποχρέωση και σ' αυτούς εκείνα από τα ακαλλιέργητα κτήματα του δημοσίου μας, πού είναι όμως κατάλληλα για καλλιέργεια, με την συμφωνία όμως ότι οι Αρβανίτες αυτοί και τα αλλά γένη καβαλλαρέων θα μπορούν νά διατηρούν τόσα αλόγα, όσος θα είναι ο αριθμός των κεφαλιών των ανδρών της οικογένειας, και δεν θα μπορούν να φεύγουν από το νησί χωρίς την άδεια της Διοικήσεως.
……………………………………………………………………………………… Είκοσι τρία χρονιά αργότερα, την άνοιξη του 1425, σημειώνεται δεύτερος εποικισμός Αρβανιτών σιήν Εύβοια. Τριακόσια; οικογένειες, άλλες από την Αττική, άλλες από την Βοιωτία και άλλες υπό την Θεσσαλία, έρχονται με όλα τους τα ζώα και τα πράγματα και ζητούν από τους Βενετούς να δεχθούν την εγκατάσταση τους εκεί.
Δεν ξεύρομε αν ή μετακίνησης τους εκείνη έγινε ύστερα από σχετικές ενέργειες των ίδιων των Βενετών. Πάντως το γεγονός ότι οι Αρβανίτες αυτοί, πού παρουσιάζονται συγκεντρωμένοι στην Εύβοια, προέρχονται από διαφόρους τόπους, μας βεβαιώνει ότι είχε προηγηθη μεταξύ τους κάποια συνεννόησης και κοινή απόφασις. Και όσοι μεν απ’ αυτους προέρχονται από την Θεσσαλία φαίνεται ότι είναι φυγάδες από την Αιτωλία, την Ακαρνανία και την "Ήπειρο, ύστερα υπό την καταλυση του δεσποτάτου τους από τον Κάρολο Τόκκο. Αυτοί φυσικό ήταν να ζητήσουν κάποια μόνιμη εγκατάσταση.
Οι υπόλοιποι όμως εκινήθησαν από δυσαρέσκεια προς τον Αντώνιο ή για να καρπωθούν μεγαλύτερες παροχές και προνόμια είχαν δώσει οι Βενετοί στους δικούς τους Αρβανίτες

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Τον Ιούνιο του 1470 η Χαλκίδα πολιορκήθηκε από 300 πλοία των Οθωμανών, που είχαν ναύαρχο τον έλληνα εξωμότη Μαχμούτ και περισσότερους από 200.000 τούρκους με επικεφαλής τον Μωάμεθ τον Β΄ τον Πορθητή. Την 12η Ιουλίου 1470 η Χαλκίδα εκπορθήθηκε και αρχίζει η περίοδος της τουρκοκρατίας για την Εύβοια. Τούρκοι στο χωριό μας δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ μόνιμα.
Προφορικές αναφορές από τους γεροντότερους μιλούν για επισκέψεις Τούρκων με στόχο την τρομοκρατία και τη διατήρηση της τάξης.
Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι: Όταν οι Τούρκοι έρχονταν να καταλάβουν και εγκατασταθούν στο χωριό μας, ένας βράχος όταν τον πάτησε το πόδι του αρχηγού τους έλειωσε και παγίδεψε το πόδι του, αυτός τρομοκρατημένος ελευθέρωσε το πόδι του και έφυγε. Αυτό διαδόθηκε στους Τούρκους και κανείς τους δεν τόλμησε στη συνέχεια να εγκατασταθεί στο χωριό μας. Κοντά στη Λιμμ Βρρς υπάρχει η θέση Γκρ Τουρκς (πέτρα Τούρκου) που απάνω της έφερε το αποτύπωμα μπότας. Η πέτρα αυτή καλύφθηκε από τα έργα διάνοιξης του κεντρικού δρόμου το 2000.
Για της συνθήκες διαβίωσης μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από το συναξάρι του Οσίου Δαβίδ ο εν Ευβοία που έζησε τον 16ο αιωνα.

ΟΣΙΟΣ ΔΑΥΙΔ Ο ΕΝ ΕΥΒΟΙΑ

Καταγόταν από το χωριό Γαρδινίτζα, που βρισκόταν κοντά
στο Ταλάντιο, τόπος παραθαλάσσιος απέναντι από την
Εύβοια. Έζησε όταν Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
ήταν ο Ιερεμίας, περί το 1519. Τον πατέρα του έλεγαν
Χριστόδουλο και ήταν ιερέας, τη δε μητέρα του Θεοδώρα.
Ο όσιος Δαβίδ είχε άλλον έναν αδελφό και δύο αδελφές.
Από μικρός ο Όσιος έδειξε εξαίσια μορφή και έμαθε άριστα
τα Ιερά γράμματα. Σε ηλικία 15 ετών υποτάχθηκε σ' έναν
άγιο γέροντα, τον Ακάκιο, που τον εκπαίδευσε
στις αρετές της μοναχικής πολιτείας και από τότε
ο όσιος Δαβίδ κάνει μια φοβερή, σύμφωνα με τον
βιογράφο του, πνευματική πορεία, διδάσκοντας
την έμπρακτη αρετή και κάνοντας διάφορα θαύματα.
Προείδε τον θάνατο του και απεβίωσε ειρηνικά και με
μεγάλη αγιότητα την 1η Νοεμβρίου. Βιογραφία του
συνέγραψε ο μαθητής του Χριστόφορος μοναχός και
Ακολουθία του ο επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος από την
Αθήνα. Μονή του Όσιου Δαβίδ υπάρχει στην Εύβοια.

…………Εις το Συναξάριον του οσίου καταχωρίζονται θαύματα τελεσθέντα υπ’ αυτού, δια χριστιανούς και Οθωμανούς, εις τον Δύστον της Καρυστίας, εις την Ελευσίνα και εις την περιοχή της Λαμίας……………
Κάποιο καλοκαίρι ο Άγιος πήγαινε στην Κάρυστο για υπόθεση του Μοναστηριού.
Στο δρόμο σταμάτησε σ’ ένα χωριό το Δύστο, για να ξεκουραστεί λιγάκι. Σ’ εκείνο το χωριό υπήρχαν πάρα πολλά κουνούπια που έβλαπταν τους ανθρώπους τόσο, ώστε να μην μπορούν να ησυχάσουν καθόλου, μήτε να κοιμηθούν λίγο μπορούσαν, κι έτρεχαν άλλοι στα σπήλαια κι άλλοι στα βουνά. Μόλις έμαθαν την παρουσία του Αγίου στο χωριό τους έτρεξαν κοντά του, έπεσαν στα πόδια του και τον παρακαλούσαν να δεηθεί αυτός, που είχε μεγάλη παρρησία στο Θεό, να τους ελευθερώσει απ’ το φοβερό εκείνο πλήθος των κουνουπιών.
Ο Άγιος βλέποντας την ευλάβεια τους και τα δάκρυα που έχυναν, τους δίδαξε όσα ήταν αναγκαία για τη ψυχική τους σωτηρία και τους είπε να έχουν την ελπίδα τους στο Θεό κι Εκείνος θα τους ελευθερώσει αμέσως. Σήκωσε ύστερα τα χέρια του στον ουρανό, έστρεψε τα μάτια της ψυχής του στο Θεό και είπε: «Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, Εσύ, που ελευθέρωσες τους Ισραηλίτες από τα χέρια του Φαραώ και τους χάρισες τη γη της επαγγελίας, Εσύ λύτρωσε και τους δούλους σου αυτούς από τις παγίδες του νοητού Φαραώ» (δηλ. του διαβόλου) «και από το πλήθος των κουνουπιών που τους βασανίζουν, για να δοξάζουν το όνομα σου το άγιο, σε σένα Πανάγαθε Βασιλέα έχουν τις ελπίδες της σωτηρίας τους». Μόλις δεήθηκε ο Άγιος, αμέσως ώ του θαύματος, όλα τα πλήθη των κουνουπιών έφυγαν και πνίγηκαν στη θάλασσα. Όλοι εδώξασαν τον Θεό, ενώ το θαύμα ακούστηκε σε πολλά μέρη.
ΕΥΒΟΪΚΗ ΑΓΙΟΛΟΓΙΑ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΘΕΜΕΛΗ
Αρχές ΙΣΤ αιωνα.
Άλλη μια εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή της τουρκοκρατίας έχουμε από την ανέγερση τριών εξωκλησιών στο χωριό μας. Επί τουρκοκρατίας ο Λινάρδος πούλησε την αδελφή του στους τούρκους και για να εξιλεωθεί, ύστερα από επιτίμηση του Δεσπότη, έκτισε πέντε συνολικά εκκλησίες
α) την Παναγία στον Αλμυροπόταμο,
β) τον Άγ. Δημήτριο
γ) τους Αγ. Αποστόλους στο Μπούφαλο,
δ) την Άγ Τριάδα
και ε) τον Προφ. Ηλία στο Πράσινο (Καλέντζι).
ΕΥΒΟΪΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
Στη θέση της Αγίας Τριάδας υπήρχε ερειπωμένος Βυζαντινός ναός. Παράλληλα προς τις πάρα πάνω άσχημες συνθήκες στο Πόρτο Μπούφαλο επικρατεί η κίνηση ενός μεγάλου λιμανιού για την εποχή αυτή.

Εντοιχισμένη πλάκα στο ναό της Αγίας Τριάδος
στο κάμπο του Αργυρού.

«Στο νησί υπάρχουν 372 χώρια που εξαρτώνται από το πασά χωρίς να υπολογίζονται αυτά που ανήκουν στη Στερεά Ελλάδα και που υπάγονται και αυτά σε αυτόν, όπως επίσης και τα 18 λιμάνια που προσεγγίζουν τα πλοία μας για να φορτώσουν τα τρόφιμα και τα εμπορεύματα. Αυτά από τη μεριά του νησιού είναι τα εξής, Σατώ Ρόζα, Αστούρα, ΠΟΡΤΟ ΜΠΟΥΦΑΛΟ, Πρότιμο, Νεγρεπόντε, Γιάλτα, Λιθάδα, Ξηροχώρη και αυτά που βρίσκονται στη Στερεά, Ρόπο, Βάτι, Δήλεσι, Σκοπονέρια, Λάρμες, Τάλαντος, Στυλίδα, Μώλος, Ζητούνι, Γκαρτίσι.»
ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟΥ ΤΟΥ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΕ
23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1728
"Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ" Α.Ε.Μ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821

Η συνδρομή και συμμετοχή του χωριού μας στην εξέλιξη της επανάστασης του ’21 υπήρξε καθοριστική με τη συμβολή σε αυτή Νικολάου Χαραχλιάνη – Βυριώτη – Κριεζώτη.
Ο ήρως ούτος της νεώτερης Ελλάδος εγγενήθη το 1785 εν Βήρα χωρίω της Καρύστου, πατρός μεν Ισιδώρου Χαραχλιάνου, ποιμένος, μητρός δε Χρυσής. Ανετράφη δε εν τω χωρίω Κριεζά, όπου ο πατήρ μετώκησε και τούτου φονεφθέντος, η δηλητηριασθέντος υπό του διοικητού Καρύστου Μουσταφά αγά, πατρός του Ομέρ πασά, ο εν Δύστω πάππος Νικόλαος Χαραχλιάνης επιμελήσατο του παιδός. Τέκνα δε του Ισίδωρου ήσαν πέντε ο Κωνσταντίνος, ο Γρηγόριος, τρίτος ο Νικόλαοςείτα Σοφία και Καλή. Ωνομάσθη δε πρώτον Κριεζώτης εν τω στρατοπέδω των Βρυσακίων, διότι ελθών εξ Ασίας, και ως Τούρκος εκ των ενδυμάτων φαινόμενος, απεκρίθει ανακρινόμενος, ότι τυγχάνει Χριστιανός και εκ του χωρίου Κριεζά, όπου κατώκει ο αδελφός αυτού Κωνσταντίνος, εκ τούτου έλαβε το επώνυμον Κριεζώτης, καίτοι γεννηθείς και ανατραφείς εν Βήρα.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ

Ο οπλαρχηγός από την Εύβοια, ο ανθρώπος ο οποίος από βοσκός έγινε ένας από τους ενδοξότερους πολέμαρχους, τάζοντας τη ζωή του στον αγώνα για τη λευτεριά από τους Τούρκους και βρίσκοντας προστασία από αυτούς, όταν το Παλάτι στράφηκε εναντίον του.
Η εκρηκτική ιδιοσυγκρασία του, οι παράτολμες ενέργειές και η αδιαφορία του στον κίνδυνο, τον οδήγησαν σε αξιοθαύμαστους ηρωισμούς και απίστευτες περιπέτειες.
Μια ζωή σαν μυθιστόρημα
Ο Ν. Κριεζώτης (το πραγματικό του επίθετο ήταν Χαραχλιάνης) γεννήθηκε το 1785 στο Αργυρό, ένα ορεινό και κακοτράχαλο χωριό της Καρυστίας.
Μικρός έγινε τσοπάνος, και αργότερα πήγε στο χωριό Κριεζά (από το οποίο μετονομάστηκε σε Κριεζώτης), όπου εξακολούθησε να δουλεύει ως βοσκός.
Όμως, το ανήσυχο πνεύμα του δεν χωρούσε στα στενά όρια της περιοχής και έφηβος φεύγει από εκεί με καίκι, για να βρεθεί στην Κιουτάχεια της Μικράς Ασίας, όπου γίνεται το πρωτοπαλίκαρο ενός μπέη, του Καρασμάνογλου.

Προς τιμή του ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αργυρού
διοργανώνει κάθε χρόνο πολιτιστικές εκδηλώσεις
τα ΚΡΙΕΖΩΤΕΙΑ.

Κάποτε, μη ανεχόμενος τις προσβολές ενός επίσημου ταχυδρόμου του σουλτάνου, τον σκοτώνει και συλλαμβάνεται.
Οδηγείται στη Σμύρνη και κλείνεται στις φυλακές περιμένοντας να δικαστεί.
Εκεί, μέσα στα μπουντρούμια, γνωρίζεται με έναν άλλο φυλακισμένο Έλληνα, τον Μαυροβουνιώτη, με τον οποίο γίνεται φίλος (επρόκειτο αργότερα να πολεμήσουν μαζί τους Τούρκους).
Καταφέρνουν να δραπετεύσουν και να φτάσουν στην Εύβοια αρχές Μαίου του 1821.
Η δράση αρχίζει
Ήδη από τον Μάρτιο έχει αρχίσει η Επανάσταση και τον Απρίλιο ο Αθανάσιος Διάκος είχε θυσιαστεί στην Αλαμάνα.
Ο Κριεζώτης μπαίνει αμέσως στον αγώνα και η παράδοση τον θέλει να είναι μεταξύ των 116 παλικαριών που μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο κλείστηκαν τον Μάιο στο Χάνι της Γραβιάς και χάρισαν στην πατρίδα μία από τις ενδοξότερες μάχες της ιστορίας της.
Γυρίζει στην Εύβοια και κάτω από τις διαταγές του οπλαρχηγού Γοβιού (ή Γοβγίνα) αγωνίζεται τον Ιούλιο στα Βρυσάκια, εντυπωσιάζοντας τον Γοβιό με την αφοβία και γενναιότητά του.
Χαρακτηριστική είναι η φράση του αρχηγού προς τον υπαρχηγό του Σιούτα, κατά τη διάρκεια της μάχης:
Να πεις στο παλικάρι που φορεί τα τσοπάνικα να προσέχει και να μην εκτίθεται τόσο πολύ.
Την ίδια γενναιότητα επέδειξε και τον Αύγουστο στη μάχη της Στενής, αλλά και στις αψιμαχίες που ήταν σχεδόν καθημερινές.
Χάρις στην παλικαριά και τον ηρωισμό του αποκτά μεγάλη φήμη και αρχές του 1822 γίνεται αρχηγός της Ανατολικής Εύβοιας, ενώ μετά τον θάνατο του Γοβιού, γενικός αρχηγός του νησιού. Επικεφαλής των αγωνιστών διατρέχει ολόκληρη την Εύβοια και μάχεται τους Τούρκους όπου τους συναντάει.
Στις 24 Φεβρουαρίου πολιορκείται στα Στύρα από τον Ομέρ πασά που διέθετε πολυπληθέστερο στρατό. Ο Κριεζώτης με 1.500 ένοπλους διασπά την πολιορκία και διαλύει το τούρκικο στράτευμα.
Τον ίδιο πασά συναντάει και πάλι στις 5 Μαίου στην περιοχή της Καρύστου, τον νικάει κατά κράτος και τον αναγκάζει να κλειστεί στην Κάρυστο, για να σωθεί τελικά από τον τούρκικο στόλο που αποβίβασε εκεί νέες ισχυρές δυνάμεις.
Την ίδια τύχη είχε και ο αντικαταστάτης του Ομέρ, ο Αχμέτ Κεχαγιά, ο οποίος νικήθηκε και συνελήφθη σε μάχη κοντά στο Μαρμάρι.
Ο Κριεζώτης στη Συρία
Το 1823 προσβάλλεται από χολέρα (ή πανούκλα), φεύγει από την Εύβοια και πηγαίνει σε άσχημη κατάσταση στη Τζια. Παραμένει εκεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αποθεραπεύεται και ξαναρίχνεται στη μάχη. Με τους άνδρες του καταλαμβάνει και λεηλατεί το τούρκικο στρατόπεδο στο Ρούσαλη της Ρούμελης (17 Οκτωβρίου 1825) και μαζί με τον Καραΐσκάκη πολιορκεί τα Σάλωνα και αναγκάζει την φρουρά να παραδοθεί.
Την περίοδο αυτή έρχεται στην Ελλάδα ο χριστιανός Επίσκοπος Συρίας απεσταλμένος τους Εμίρη Μπεσίρ, ο οποίος ζητάει ενίσχυση για να πολεμήσει και αυτός τους Τούρκους.
Ο Κριεζώτης, ο Μαυροβουνιώτης και ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης αποφασίζουν να πάνε στη Συρία για να βοηθήσουν τον εμίρη, πιστεύοντας ότι έτσι θα προκαλέσουν αντιπερισπασμό, αλλά και γενίκευση της αντίστασης εναντίον του σουλτάνου και σε άλλες χώρες.
Μυστικά και χωρίς την άδεια της κυβέρνησης που δίσταζε, συγκεντρώνουν ένοπλους στην Τζια και με δέκα καράβια ο ιδιωτικός αυτός στρατός πηγαίνει στην Συρία.
Εκεί ο Κριεζώτης παρέμεινε λίγο, γιατί δεν βρήκε την συμπαράσταση που περίμενε από τον πληθυσμό. Αναγκάζεται, λοιπόν, να επιστρέψει στην Ελλάδα μέσω Βηρυτού, αφού προηγουμένως λεηλατεί τούρκικες αποθήκες και περιουσίες.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα μόλις μαθαίνονται τα κατορθώματα του Κριεζώτη ξεσπάει σάλος και κατηγορείται ότι ο σκοπός της τυχοδιωκτικής αυτής εκστρατείας του ήταν η λεηλασία και η λαφυραγωγία.
Ο Κριεζώτης απτόητος συνεχίζει τον πόλεμο σε Ελληνικά και πάλι εδάφη. Σπεύδει σε βοήθεια του Φιλέλληνα Φαβιέρου που είχε αποκλειστεί στο Γαϊδουρονήσι και αναγκάζει τους Τούρκους του Ομέρ Βρυώνη να λύσουν την πολιορκία.
Τον Απρίλιο του 1826, πλάι στον Καραΐσκάκη συμμετέχει στη μάχη του Χαϊδαρίου και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, μετά τον θάνατο του Γκούρα, περνάει μέσα από τις τούρκικες γραμμές, ανεβαίνει με 300 άνδρες στην Ακρόπολη των Αθηνών και την υπερασπίζεται για 9 μήνες.
Ακολουθεί η πανωλεθρία των Ελλήνων στο Φάληρο, ο θάνατος του Καραϊσκάκη και η παράδοση της Ακρόπολης στους Τούρκους τον Μάιο του 1827. Ο Κριεζώτης με κανένα τρόπο δεν ήθελε να παραδώσει το ένδοξο αυτό Μνημείο και οι σύντροφοί του αναγκάστηκαν να τον δέσουν για να τον βγάλουν από εκεί.
Το φθινόπωρο τον βρίσκει, μαζί με τον παλιό του φίλο Μαυροβουνιώτη, να πολεμάει στο Πήλιο, όπου δίνει και μία αποφασιστική μάχη στο Τρίκερι.
Με τον ερχομό του Καποδίστρια και την αναδιοργάνωση του στρατεύματος, ονομάζεται χιλίαρχος και μετέχει στις τελευταίες επιχειρήσεις στην Ανατολική Ελλάδα υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη.
Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Όθωνας τον διορίζει Επιθεωρητή των στρατευμάτων της Εύβοιας με τον βαθμό του συνταγματάρχη, του απονέμει το παράσημο του Ταξιάρχη και τον χρήζει υπασπιστή του.
Λαϊκός ήρωας και ηγέτης
Ένδοξος πλέον ο Κριεζώτης, με καθολική την λαϊκή αναγνώριση, εγκαθίσταται στη Χαλκίδα και γίνεται ο άρχοντάς της. Σε αυτόν προστρέχουν οι απλοί άνθρωποι για να λύσουν τις διαφορές τους και ο λόγος του είναι νόμος.
Σε μία περιοδεία του στην Εύβοια, ο Όθωνας διαπίστωσε ότι ο λαός ζητωκραύγαζε περισσότερο τον Κριεζώτη από τον ίδιο και πειράχτηκε. Ο Κριεζώτης του έδωσε την εξήγηση, με τον δικό του τρόπο.
“Εάν έκαναν διαφορετικά θάταν για δέσιμο. Εγώ τους προστάτευσα από τους πασάδες που γύρευαν να τους ξεκληρίσουν.”
Η εξήγηση αυτή προκάλεσε την δυσαρέσκεια του Όθωνα, ακολούθησε η δυσμένεια και σύντομα απομάκρυνε τον Κριεζώτη από το παλάτι.
Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου
Η απόλυτη εξουσία του Όθωνα και ο παραμερισμός των αγωνιστών, άρχισε να δυσαρεστεί πολλούς μπαρουτοκαπνισμένους στρατιωτικούς. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, μία ομάδα δυσαρεστημένων, την οποία αποτελούσαν ο Μακρυγιάννης, ο Μπότσαρης, ο Κανάρης, ο Κριεζώτης, ο Καλλέργης, ο Λόντος και άλλοι.
Την 3η Σεπτεμβρίου 1843, ο Καλλέργης μπαίνει στα ανάκτορα και απαιτεί από τον Όθωνα Σύνταγμα, κάτι που ο βασιλιάς -μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά – αποδέχεται.
Το ίδιο βράδυ ο Κριεζώτης καταλαμβάνει το φρούριο του Καράμπαμπα και γίνεται ο απόλυτος κύριος της Χαλκίδας. Για όλες αυτές τις ενέργειές, λίγο αργότερα αμνηστεύεται και χωρίς να έχει πλέον κάποιο επίσημο αξίωμα, διοικεί την Εύβοια όπως αυτός νομίζει, χωρίς οι κρατικές αρχές να μπορούν να επέμβουν.
Στις εκλογές του 1847 ο Κριεζώτης, όχι μόνο εμποδίζει του κυβερνητικούς του Κωλλέτη να εκλέξουν τους εκπροσώπους που ήθελαν, αλλά αντίθετα έβγαλε αποτελέσματα της αρεσκείας του. Τότε ο Κωλλέτης εκδίδει ένταλμα σύλληψής του με την κατηγορία ότι μαζί με τον Γρίβα σχεδίαζε κίνημα ανατροπής του Όθωνα.
Ο Γρίβας για να σωθεί καταφεύγει στο εξωτερικό, ενώ ο Κριεζώτης πηγαίνει στην Αθήνα για να ζητήσει εξηγήσεις από τον Κωλλέτη.
Αμέσως συλλαμβάνεται και στέλνεται δέσμιος στις φυλακές Χαλκίδας, από όπου σε μερικές ημέρες δραπετεύει, κηρύσσει ανοιχτά πλέον αντιδυναστική επανάσταση και με 600 ενόπλους στρατοπεδεύει στη θέση Κοπανά στην Αγία Ελεούσα, δύο χιλιόμετρα από την Χαλκίδα.
Εμφύλιος πόλεμος και ακρωτηριασμός του Κριεζώτη
Μία τελευταία προσπάθεια συνεννόησης του αρχηγού των κυβερνητικών στρατευμάτων και του Κριεζώτη δεν αποδίδει και τα πλοία που είχαν παραταχθεί στον Βόρειο Ευβοϊκό αρχίζουν να κανονιοβολούν τις θέσεις των επαναστατών.
Οι οβίδες πέφτουν σαν βροχή στο αρχηγείο του Κριεζώτη και μία του συντρίβει το αριστερό χέρι πάνω από τον καρπό, ο οποίος άχρηστος πλέον, κρέμεται από τις σάρκες.
Παρόλα τα παρακάλια του Κριεζώτη, κανείς δεν βρίσκει την δύναμη για να του το αποκόψει. Έτσι το στερεώνει σε μία πέτρα και τραβώντας το γιαταγάνι του, το κόβει ο ίδιος. Η αιμορραγία είναι ακατάσχετη παρόλες τις προσπάθειες των συντρόφων του να τη σταματήσουν με κομμάτια από τις φουστανέλες τους. Μισοπεθαμένος ο Κριεζώτης βράζει κατράμι που το χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες για τις βάρκες τους και χώνει το χέρι του μέσα για να σταματήσει το αίμα και για να αποφύγει την μόλυνση. Και ενώ σταμάτησε την αιμορραγία, δεν κατάφερε αν συγκρατήσει τον πανικό των στρατιωτών του, που τρομοκρατημένοι από τον αδιάκοπο κανονιοβολισμό και τον τραυματισμό του αρχηγού τους, διαλύθηκαν.
Η φυγή του Κριεζώτη και ο θάνατός του
Αναγκάστηκε, λοιπόν, να υποχωρήσει και δια μέσου της Κύμης, Ψαρρών και Χίου καταφεύγει στη Σμύρνη, όπου οι Τούρκοι διέθεταν γιατρούς και παράλληλα του παραχώρησαν πολιτικό άσυλο. Εκεί έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ο Κριεζώτης, αφού η αμνηστία που δόθηκε σε όλους όσους έλαβαν μέρος στα επαναστατικά κινήματα, εξαιρούσε τον Κριεζώτη, τον Γρίβα και τον Βοζαίτη. Πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου 1853, σε ηλικία 68 ετών και κηδεύτηκε στο Ναό της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης. Μετά την ανατροπή του Όθωνα, τα οστά του μεγάλου αυτού πολέμαρχου διακομίστηκαν στη Χαλκίδα, στις 13 Οκτωβρίου 1863. Σήμερα η προτομή του κοσμεί την πλατεία του Αγίου Νικολάου στη Χαλκίδα, ενώ ένας κεντρικός δρόμος της πόλης φέρει το όνομά του.
Υπόνοιες
Αυτή ήταν σε σύντομες γραμμές η ζωή του Νικόλαου Κριεζώτη, ενός από τους μεγαλύτερους αγωνιστές της ελευθερίας, που πολέμησε όσο ελάχιστοι τους Τούρκους, βρήκε προστασία από αυτούς και που ο θρύλος του παρέμεινε ζωντανός δεκάδες χρόνια μετά τον θάνατό του.Μυστηριώδη πάντως παραμένουν τα αίτια του θανάτου του και πολλοί τον αποδίδουν, όχι σε φυσικά αίτια, αλλά σε δολοφονία με δηλητήριο.

Ανδριαντας του Νικ. Κριεζωτη στη Χαλκιδα

Οπλαρχηγός (Αργυρό Καρυστια 1785 - Σμύρνη 1853). Τον Μάιο του 1821, μόλις επέστρεψε στην Εύβοια από τη Μικρά Ασία όπου ήταν τσοπάνος στην υπηρεσία πλούσιου κτηνοτρόφου, κατατάχτηκε από τον Αγγελή Γοβγίνα, γενικό αρχηγό Ευβοίας, στο σώμα του Θεσσαλού οπλαρχηγού Κωνσταντίνου Σούτα. Από τότε επειδή δήλωνε ότι κατάγετε από τα Κριεζά, ονομαζόταν Κριεζώτης, ενώ το οικογενειακό του όνομα ήταν Χαραχλιάνης.
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ

«….αφήνω στην εκκλησία του χωριού Βήρα δραχμάς εκατό….»Διαθηκη Νικολαου Κριεζώτη.

«Αυτός ήν ο Κριεζωτης στρατηγένης του αγώνος. Ήρως του Ανηφορίτου και φρουρός του Παρθενώνος. Μεταξύ του Οδυσσέως και του Γκούρα έδραν έχει. Και το όνομα του θέλει τους αιώνας διατρέχει. Εις την Εύβοιαν πατάξας Όθωνος την τυραννίαν. Επροτίμησε γενναίως την σκηράν αειφυγίαν»
Χρυσολόγης

ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΛΕΤΤΗ σελίδα 1η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2

ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΛΕΤΤΗ σελίδα 2η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2

ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΛΕΤΤΗ σελίδα 3η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2

ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΛΕΤΤΗ σελίδα 4η από επιστολή του ΚΡΙΕΖΩΤΗ προς τον ΚΩΛΕΤΗ 1825 Απριλίου 2

Η συνδρομή του χωριού μας δεν υπήρξε μόνο η συμβολή του Ν. ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗ αλλά και των:

ΑΓΩΝΙΣΤΑΙ ΕΥΒΟΙΑΣ του 1821 εκ ΒΗΡΑΣ - ΑΡΓΥΡΟΥ

Χάριν δε μνείας και αμίλλης εν ταίς μελλούσαις γεννεαίς καταλέγονται ενταύθα οί ται βαθμολογηθέντες παρά τής Κυβέρνησης και Φαλαγγίτες κληθέντες και οι μη ανταμειφθέντες διά βαθμού και προικοδωτήσεως. Και οι μεν βαθμούχοι εισίν οι εξείς.
ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ ΧΑΡΑΧΛΙΑΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ή ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ
ΛΟΧΑΓΟΙ ΓΚΙΚΑΣ ΒΕΝΕΚΑΣ εκ ΒΗΡΑΣ
ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΙ ΚΑΡΓΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ εκ ΒΗΡΑΣ
ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΙ ΚΑΡΓΑΣ ΠΕΤΡΟΣ εκ ΒΗΡΑΣ

κατά δε το έτος 1823 φαίνεται ανεξάρτητος αρχηγός της Καρυστίας αναγνωρισθείς τοιούτος εν τω στρατοπέδω του Παλαιοχωρίου παρά τε του στρατού και του λαού.
Τη συνεννοήσει δε τοις προκρίτοις της επαρχίας κατήρτισε και εφορίαν αυτής δωδεκαμελή, ήτοι επιτροπείαν διοικητικήν και οικονομικήν φροντίζουσαν ιδίως περί τροφίμων, μισθών, πολεμοφοδίων και λοιπών του πολέμου χρειωδών, έχουσα και σφραγίδα και πρόεδρος μεν, ο και ταύτην φέρων, διωρίσθη ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Αστέρης, αδελφός του Σταματίου, Γραμματεύς δε ο Γεώργιος Ιωάννου Ψυχογυός, μέλη δε, Δημήτριος Νικολάκης, Κ. Κωνσταντίνου, Νικόλαος Ιαννακης, Δημήτρης Καρλής εκ του Αγίου Λουκά, Χριστόδουλος Κάραλης ή Μπαρκώφ, Δημήτριος Παλαιολόγος, Δημήτριος Μπαλάφας, Αναστάσιος Κριεζώτης θείος του αρχηγού, Αναγνώστης εκ Βήρας, και Γεώργιος Μπάχλας εκ Κάδης……….………….

Αλλά προ το εσπέρας της επιούσης εκομίσθη επιστολή εκ Στυρών, και εκ μέρους δήθεν των Στυρέων, πλην ανυπόγραφος, δι’ ής εζητείτο κατεπειγόντως συνδρομή παρά του Ηλία Μαυρομιχάλη, διότι οι Τούρκοι Καρύστου έφτασαν μέχρι Βήρας θύοντες τους κατοίκους……….

Αλλά, κατά τον αυτόπτην Κεντιστόν, ο Ηλίας τη αυτή νυκτί αφίκετο εις Βήραν, ήν περικύκλωσεν, ειδώς εκ της επιστολής, ότι εν αυτή ήσαν Τούρκοι, χωρικοί δε τίνες είπον, ότι ούτοι διαμένουσιν εν Στύροις………………….

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ
Κ. Α. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αναγνώστης
Πρόκριτος από το Αργυρό με έντονη δράση στην επανάσταση. Εκλέχτηκε μέλος της δωδεκαμελούς επιτροπής για το συντονισμό του Αγώνα, συμμετέχοντας και στην οικονομική ενίσχυσή του. Πήρε τέλος, μέρος στην επίθεση του Κριεζώτη κατά της Καρύστου, παρακολουθώντας την εκστρατεία μέχρι το Μαρμάρι.

Βενέκας Γκίκας
Καταγόταν από το Αργυρό. Πολέμησε υπό τον Κριεζώτη και πήρε μέρος σε πολλές μάχες της Εύβοιας, Αττικής και Στερεάς. Αποστρατεύθηκε με το βαθμό του λοχαγού.

Βυριώτης Νικόλαος
Γεννήθηκε στο Αργυρό, εξάδελφος του οπλαρχηγού Κριεζώτη. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες της Εύβοιας και της Αττικής.

Κάργας Δημήτριος
Λοχαγός κατά την επανάσταση από το Αργυρό. Πολέμησε υπό τον Κριεζώτη σε πολλές μάχες της Εύβοιας, της Αττικής και της Στερεάς.

Κάργας Πέτρος
Αγωνιστής του ’21 από το Αργυρό. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες της Εύβοιας, της Αττικής, της Βοιωτίας και της Στερεάς υπό τον Κριεζώτη.

Κριεζώτης Γρηγόριος
Γεννήθηκε στα Βύρρα, το σημερινό Αργυρό. Λεγόταν και Μοναχός. Ήταν αδελφός του στρατηγού Νικόλαου Κριεζώτη. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο μοναστήρι των Καρυών. Ύστερα από μερικά χρόνια πήγε στις Κυδωνίες της Μ. Ασίας, όπου χειροτονήθηκε ιερέας. Η έκρηξη της επανάστασης τον βρήκε ιερέα στις Κυδωνίες.
Όταν ο Νικόλαος Κριεζώτης αναγκάστηκε το Δεκέμβριο του 1823, λόγω της αρρώστιάς του, να φύγει από το στρατόπεδο του Αλιβερίου και να πάει στο Πράσινο, άφησε επίτροπό του τον αδελφό του Γρηγόριο.
Κατά το 1825 διατέλεσε επίτροπος και επόπτης της μονής Αγίου Δημητρίου της Σκύρου.

Παπαγγελής Αγγελής
Ιερέας από το Αργυρό. Πολέμησε υπό τις διαταγές των Νικ. Κριεζώτη και Κων/νου Βολπιώτη στις μάχες Βρυσακίων, Αντριαλών, Διακόπτι, Βατησίου, Καρύστου και Αλιβερίου. Αναδείχτηκε εμπειροπόλεμος μαχητής και έφερε το βαθμό του λοχία. Στο Παλαιοχώρι των Λεπούρων εκλέχτηκε πληρεξούσιος της Καρυστίας μαζί με το Γεώργ. Χρυσοχόο τον Κονίστριο από το λαό , το στρατό και τους προκρίτους. Πιάστηκε από τους Τούρκους αιχμάλωτος και υπέστη μαρτυρικό θάνατο.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Αναγνωρισθη με το όνομα Βίρα δια του Β.Δ. της 11-8-1912 Φ.Ε.Κ. Α 245/1912 προελθουσα εκ του τέως Δήμου Στυρεων. Μετονομασθη σε Αργυρό δια του Β.Δ. της 7-6-1957.
Περιλαμβάνονται οι οικισμοί Αργυρό, ο Άγιος Δημήτριος (απογρ. 1971) και το Μπούφαλο. Κατά τας απογραφας των ετών 1920 και 1928 εγραφετο Βύρρα και κατά την απογραφην 1940 εγράφη Βίρα.
Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρει πολιν Ευβοίας «ΑΡΓΟΥΡΑ» ής ερείπια σώζονται εκεί πλησίον και ίσως εκ του αρχαίου τούτου ονόματος να εδόθη το όνομα ΑΡΓΥΡΟΝ
Αξιοσημείωτη είναι η πρώτη απόπειρα απογραφής του πληθυσμού της Εύβοιας το 1830.

Νικόλαος Καλόγερόπονλος
Εν Ναυπλίω τη 3 Σεπτεμβρίου 1830
Καταγραφή της Νήσου Ευβοίας και των κατοίκων αυτης.
Χωρία                              Οίκογέν.
Πόλις Καρύστου                  110
Πλατανιστό                          40
Αυτιά                                  24
Κάματο               9
Στράμετζι                             16
Καψούρι                              15
Ζαχαρία                               15
Σχέντζερί                               5
Κάλπίδες                               8
Γαλιανό                                70
Άγιοδημήτρι                          32
Στούρα                                 80
Μισοχώρία                            18
Ζάρκα                                   18
Κοσκινά και Δίστο                   21
Βίρα                                  17
Λέπουρα                        5
Ζερμπίτζα                       25
Κριτζά                                11
Άμπελούσα                         12
Ζαπάντί                                   6
Καλέντζα                                15
Κατακαλού                              10
Πατριαίς                                 29
Άχλαδερή                               30
Αυλωνάρι                           40
Πυργί                                      7
Γαβαλά                                   11
Βαρυπόμπι                            8
Κουρβίνο                            6

Η ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ (τέως δήμων) ΑΠΟ ΤΟΥ 1821 ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ 1912 (Νόμος ΔΝΖ)

Νόμος περί συστάσεως των δήμων της 27 Δεκεμβρίου 1833)8 Ιανουαρίου 1834.
"Αρθρ. 1. Όλον το Βασίλειον της Ελλάδος θέλει διαιρεθή εις δήμους, εκάστου δε δήμου θέλει, προσδιορισθή ή περιοχή...
"Αρθρ. 7. 01 δήμοι διαιρούνται κατά την πληθύν των κατοίκων εις τρεις τάξεις:
α' τάςις Δήμοι με δέκα τουλάχιστον χιλιάδας κατοίκων
β' τάξις Δήμοι με δύο τουλάχιστον χιλιάδας κατοίκων
γ' τάξις Δήμοι με ολιγωτέρας των δύο χιλιάδων.
Δια την σύστασιν των πρώτων δήμων του Νομού Εύβοιας δεν εξεδόθη είδικον Διάταγμα όπως έγένετο δι' άλλους νομούς, αλλά συμπεριελήφθησαν οι δήμοι και τα άπαρτίζοντα τούτους χωρία εις τον Γενικόν Πίνακα (σ. 46-51) των Δήμων του Κράτους δημοσιευθέντα εις το Παράρτημα του ύπ' άριθ. 2 της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως έτους 1837. Κατ' απόλυτον δε πιστήν άντιγραφήν, παρατίθεται ευθύς αμέσως ό πίναξ ούτος άνευ ουδεμίας μεταβολής ούτε και προς αυτόν τον τονισμόν, ένθα ενίοτε είναι προφανής ή εσφαλμένη γραφή του.
ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Αυξ. Όνομ τάξις Χωρία τα άπαρτί- έδρα του ονομασία του προ- Δημοτικαι άριθ. του δήμου αυτού ζοντα τον δημον δήμου σωτυκοΰ των δήμων θέσεις 2 Στύρα 3 Στούρα Στούρα Α. Σταματίου Δήμαρχος Μονή Άγ. Τριάδος Ζαχ. Μημος Είσπράκτωρ 'Ραγούζη Αμυνοΰ Ϊσοταΐος Κουβέλας Καραλαϊοί Ποταμούνια Τσουναϊος ‘Ραφταϊοι. Μετόχι. Βύθουλον Άλμυροπόταμον Ζάρκα Βύρα Μεσοχώρια
ΝΑΠΟΛ. ΞΑΝΘΟΥΛΗ Α.Ε.Μ

Με το Β.Δ. 669 της 30-9/21-10-1969(Φ.Ε.Κ.Α.208)»περί μετονομασίας κοινοτήτων, συνοικιών και θέσεων».Αι παρά τη Κοινότητι Αργυρού κατωτέρω θέσεις μετονομάζονται ως εξής: «Βίγλα» εις «Νεράιδα» και «Τσαρπιά» εις «Πέρδικα»

Μια περιγραφη των οικισμων του Αργυρου εχωμε στην ΕΥΒΟΪΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
Αργυρό –ού,το. Πρώην Βύρα, Βύρρα, Βίρα, Βήρα. χωριό επαρχ. Καρυστίας του ν. Ευβοίας, σε θέση υπήνεμη μεταξύ των βουνών Κούκουμα και Σουλεμάνι, νότια της Δύστου.
Από το 1912 που αποσπάστηκε από τον τέως Δ. Στυρέων, αποτελεί ανεξάρτητη κοιν. μαζί με τους οικισμούς Μπούφαλο και Αγ. Δημήτριο κάτ. 423+80+98=601,υψ. 220 μ. μετονομάστηκε Αργυρό το 1957, πιθανόν από την αρχαία πόλη «Άργυρα» ή «Άργουρα» που βρίσκεται βόρεια του.
Οι χωρικοί αποδίδουν το όνομα «Αργυρό» στο ασημένιο, αργυρό χρώμα που παίρνουν τα χωράφια από τις καλαμιές μετά το θέρισμα.
Το παλιό χωριό ήταν στο «Παλιοχώρι»,όπου βρέθηκαν θεμέλια οικοδομών, σαρκοφάγοι και νομίσματα μέχρι και της Ρωμαϊκής εποχής. Συγκοινωνεί με το Αλιβέρι με παρακαμπτήριο γραμμή της δημόσιας οδού Αλιβερίου - Καρύστου.
Η περιοχή του χωριού δεν έχει καθόλου πηγαίο νερά και υδρεύεται από αρτεσιανό, που βρίσκεται στη θέση Κόσκινα (8 χλμ. μακριά). Παράγει σιτηρά, όσπρια, εξαιρετική φάβα, μέλι, αλιευτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Εκτρέφει 8.000 αιγοπρόβατα και 400 βοοειδή.
Στο Αργυρό γεννήθηκε ο στρατηγός Νικόλ. Κριεζώτης που λεγόταν και Βυριώτης.
-Δημ. Σχολείο διθέσιο. Νηπιαγωγείο μονοθέσιο.
-Καθολ. Άγιος Νικόλαος. Παρεκκλήσιο Άγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος(29 Αυγ.), όπου το νεκροταφείο και η Αγία Σοφία, πρώην εργοστάσιο αλευροποιίας.
-Εξωκκλ. Άγ. Δημήτριος και Αγ. Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου στη θάλασσα. Στο παλαιοχώρι ο Άγ. Γεώργιος, πρώην εργοστάσιο αλευροποιίας, η Αγ. Τριάδα, βυζαντινό κτίσμα που ανακαινίστηκε και οι Άγ. Απόστολοι στο Μπούφαλο, ιδιοκτησία της οικογένειας Λινάρδου, που κτίσθηκε επί τουρκοκρατίας. Ο Λινάρδος πούλησε την αδελφή του στους τούρκους και για να εξιλεωθεί, ύστερα από επιτίμηση του Δεσπότη, έκτισε πέντε συνολικά εκκλησίες.
α) την Παναγία στον Αλμυροπόταμο,
β) τον Άγ. Δημήτριο
γ) τους Αγ. Αποστόλους στο Μπούφαλο,
δ) την Αγ. Τριάδα
ε) τον Προφ. Ηλία στο Πράσινο (Καλέντζι).
Λειτουργεί: Εκπολιτιστικός σύλλογος αργυρού που εκδίδει και μηνιαία εφημερίδα μα τον τίτλο''Φωνή Αργυρού Ευβοίας".
-Έγινε αναδασμός των κτημάτων της περιοχής το 1918 και το 1985

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΥ

Δημοτικο σχολειο Αργυρου Ετος ανεγερσης 1930

Το σχολείο λειτούργησε το 1880 και αρχικά στεγαζόταν σε ιδιωτικά κτίρια μέχρι το 1928.
Τη χρονιά αυτή με ενέργειες του δασκάλου Ανδρέα Δαλιάνη έγινε έρανος και συγκεντρώθηκε το ποσό των 4.500 δρχ.
Η κοινότητα πρόσφερε το οικόπεδο καθώς και το ποσό των 18.000 δρχ. και 4.000 δρχ. σε προσωπική εργασία.
Επίσης αναφέρεται ως ευεργέτρια του σχολείου η Αμερικανίδα Φλωρεντία Μπόρκεϋ.
Οι εργασίες για την αποπεράτωση του σχολείου συνεχίστηκαν και κατά τα έτη 1930-1933 με χρηματοδότηση 40.000 δρχ. από το κράτος.
Πρωτολειτούργησε με 140 μαθητές.
Διαθέτει 2 αίθουσες διδασκαλίας, ένα γραφείο, μεγάλη αυλή με μπασκέτες και σήμερα η δεύτερη αίθουσα χρησιμοποιείται από το νηπιαγωγείο Αργυρού. Στο σχολείο υπηρέτησαν οι εξής δάσκαλοι:
Ιωάννης Τόλιας (Παπαρούλιας) ιερέας, Δεληπέτρος Ιερέας, Βασίλειος Μπαϊρακτάρης,

το σχολειο με τη νεα του περιφραξη

Σπυρίδων Κυριαζόπουλος, Βασίλειος Καραγιάννης, Δημήτριος Παπαβασιλείου, Αγγελος Σαμούρης, Ανδρέας Δαλιάνης, Κων/νος Καραμπατσώλης, Νικόλαος Κουντούρης, Δημήτριος Λόγος, Ματίνα Ιωάννου, Καίτη Δουράκου, Ελένη Γούναρη, Προκόπιος Αγγελέτος, Όλγα Παλαί, Μιχαήλ Τσόκας, Ειρήνη Λιουδάκη, Παρασκευάς Παπαδόπουλος, Κων/νος Λόγος, Μαρία Λιάπη, Καίτη Μαρκοπούλου, Δημήτριος Κόντης, Δημήτριος Δημητρίου, Αρετή Χρυσάγη, Γεώργιος Παπανικολάου, Ευθυμία Καλογεροπούλου, Δημήτριος Κουντούρης, Αννα Οικονομοπούλου, Ιωάννης Παναγιώτου, Σοφία Τσόκα, Κλεοπάτρα Αγαπητού, Αριστείδης Γεωργίου, Σιδερή-Μπούρδου/Γεωργίου, Νικόλαος Δαγκλής, Βάγια Δαγκλή, Αικατερίνη Καραγιαννοπούλου, Μισιρλιάδης Δημήτριος, Μακρύγιαννη Παρασκευή, Λούκας Κων/νος, Παπαευθυμίου Περιστέρα, Αράπη Κων/να, Βρατσίστα Μαρία.

Το 1/θέσιο Νηπιαγωγείο Αργυρού ιδρύθηκε

1963
Σε αναμνηστική φωτογράφηση ποζάρουν οι 81 μαθητές
του δημοτικού σχολείου.

το Σεπτέμβριο του 1978.
Στεγάσθηκε πρώτη φορά στο παλιό μαγειρείο του Δημ. Σχολείου.
Η πρώτη νηπιαγωγός που υπηρέτησε σ' αυτό ήταν η Χρυσούλα Μπούα.
Στη συνέχεια υπηρέτησε η Πηνελόπη Γιαννοπούλου.
Έμεινε για κάποια χρόνια κλειστό και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε αίθουσα του Δημ. Σχολείου.
Εκεί λειτουργεί ακόμα και σήμερα.
Η αίθουσα καλύπτει εμβαδόν 55 τ.μ. και εξυπηρετεί αρκετά τις ανάγκες της προσχολικής αγωγής, αν εξαιρέσουμε τις ανύπαρκτες εγκαταστάσεις υγιεινής και το ακατάλληλο δάπεδο.
Ο μεγάλος προαύλιος χώρος του Δημ. Σχολείου θεωρείται ακατάλληλος για τα νήπια, αφού δε διαθέτει περίφραξη.
Τα εποπτικά μέσα και τα παιδαγωγικά παιχνίδια θεωρούνται επαρκή, ενώ γίνονται συνεχείς προσπάθειες να εμπλουτίζονται.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Οικισμός της κ. Αργυρού, του τ. Δ. Στυρέων, της επαρχ. Καρυστίας, του ν. Ευβοίας, στα δυτικά του κόλπου του Αλμυροποτάμου, κατ. 98, υψ. 10 μ.
Ιδρύθηκε το 1880, όταν χτίστηκε το ομώνυμο εξωκλήσι του οποίου φέρει το όνομα. Ανακαινίστηκε από την οικογένεια Ανδρέα Χατζηγεωργίου (1981).
Είναι θέρετρο παραθερισμού. Στον όρμο του, κατά τις κακοκαιρίες, καταφεύγουν μικρά και μεγάλα πλοία, για να σωθούν.
Έχει πηγή καθαρτικού νερού (τσερλονέρι) στα δυτικά του οικισμού Στην ακτή του, μέσα στον οικισμό, αναβλύζουν δυο κεφαλάρια με άφθονο υφάλμυρο νερό. Είναι ρειτοί . Κάτ' άλλους, είναι τα νερά της λίμνης Δύστου, που υπόγεια εκχύνονται στη θάλασσα.
Κτίστηκε και νέος ναός, η Αγία Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου (1974), που γιορτάζει στις 28 Ιουλίου.
Στην περιοχή του βρέθηκαν θεμέλια κτιρίων, όστρακα των Κλασσικών χρόνων. Έχει μικρή αποβάθρα για τα μικρά πλοία.

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ

Παρόμοιες σχετικά με τις γενεσιουργές αίτιες καθιερώσεως του ιδιαιτέρου ονόματος καθενός περιορισμένου ή ευρύτερου γεωγραφικού χώρου είναι κι εκείνες της υπάρξεως των τοπωνυμίων.
Σήμερα είναι αδιανόητο ένας τόπος χωρίς ονομασία, Είναι, ίσως, πιο εύκολο να βρεθούν άνθρωποι δίχως όνομα.
Ένας αφάνταστος σε ποικιλία αριθμός γεγονότων, μύθων, εμπνεύσεων στιγμής, μορφολογίας, τόσων και τόσων άλλων λόγων είναι αιτίες διαμορφώσεως της ονομασίας των γεωγραφικών σημείων. Τα περισσότερα από τη χρήση στη γλώσσα του λάου μέσα στους αιώνες αλλάζουν.
Πολλές φορές, όχι ο επιπόλαιος, αλλά ο μεθοδικός και επιστημονικά εξοπλισμένος με γνώσεις ερευνητής, κάτω από μιαν ονομασία ενός τόποι, αλβανική π. χ., θα βρεί να κρύβεται μια άλλη, παλιότερη, πού διαφωτίζει για την ιστορία, τη γλώσσα, τη λαογραφία, ώστε τα τοπωνύμια να παρουσιάζουν μια σπουδαία εθνική καί επιστημονική σημασία.

Τοπωνύμιο Σιν τ Ηρι (αρβανίτικη) στην ευρύτεροι περιοχή
Στο ίσιο. Στην Ελληνική Αγια Ήρα. Περίτεχνες λαξεύσεις
σε συμπαγή πέτρα, που κατά την αρχαιότητα χρησίμευαν
ως χωρος προσφορας.

Ό Άγιος Δημήτριος (εκκλησία, παράλιος θέσις), ό Άγιος Ηλίας (εκκλησία, λόφος), ή Βλιχάδα (άγρ. περιφ.), ό Βουβός (παράλιος θέσις), ή Ζωχεριά, το Ζαζι, ο Ζυγός (αγρ. περιφέρειες), ο Κούκουμας, ή Κορφιά (όρη), ή Κιάφα Στάμα, ή Κουφάλα (λόφοι), οί Κιόφαζες, ή Καλατσίδεζα (βοσκότοποι), το Κρούαθι, ή Κρόσπα, το Κούρι Βλιχάδα, ο Γκαβαλλάς, (άγρ. περιφέρειες), το Καγκάδι (πηγάδι), ή Λιούτσα (λόφοι), το Λιούμι θέλ (δάσος), η Λιουμισάρα (αγρ. περιφ,), το Λιούμι Βουβά, το Λιούμι Λιούτισ (ρεμματιές), οί Λιμιώνες (παράλιος θέσις), το Λιοΰμι Σαραζ (ρέμμα), το Λίσι Μάδι(βοσκότοπος), το Μπιρμπίλη (βοσκότοπος), ή Μπρίσκα, το Μάρμουρι, ή Ξελαχτίζα (άγροτ. περιφέρειες), τα Πυργάρια (ορός), ή Πεζούλια (λόφος), το Πραριζή (δάσος), το ΙΙράρι, το ΙΙράρι Τρασί, το Ρέθι (βοσκότοποι), ή Σπέλα (άγρ. περιφ.), το Σαμπάνι (λόφος), ό Στανότοπος (βοσκότοπος), το Χωνί (κοιλάδα), το Χοροπόδι, οί Χερωμαλινάρδες (βοσκότοποι), ή Χέρωμα Βουρλιά, ή Χέρωμα θέλη, ή Χέρωμα Μπιτσάτ, το Χορδολέμι, ή Χέρωμα Πριφτιρ (βοσκότοποι), το Ψωριάρη (βουνό).Τσόπεζι, Σέσια, ΒάτιΚουλούροσι, Τσούκα, ΣπιθάριΠούλ σι, ΜισοΤσούκα, Μισονίχι, Τσέετσια, ΓκούριΚλισεσι, Κουντούπι, Πρώτο, Κιβούρι, Τριάδες, Ξουραφά, Φουρνέλες, Κούτσουρθι, Φράχτι του Γιαγκουλα, Κουντούπι, Ρούγα, Λέιμονι, Κωτρόνι, Γεροκόλια, Καλίβεζες, Χερόμα, Σταματάρα, Μάλια, Πηγάδια, Κρέριζες, Λιοφάτιζα, ΛιούμιΚούκουμζ, ΛακαΚούκουμζ, Λακαλίσι, Ξεροκάντηλο, Καμίνι, Τριανταφύλλι, Μπόμπες, Τσίκνα, ΛίιμιΤσίκνεσι, ΛάκαΤσίκνεσι, Ρούφα, ΚιάφαΣτάμς, Κουφάλα Ξουλιαμάνι, Πυργάρια, Τσακώνι, Πραζί, Ζοχεριά, ΛιουμιΓκίκανιι, Κρούαθι, Ντράζιζα, Τσαρπιά, Πέντε πηγαδάκια, Αλώνα, ΣιντΉρι, Πηγάδι του μπαρμπα Κώτσια, Σαλαμίνα, Γκοτσιφό, Μπαθερίστα, Τουρκολίμανο, ΒίραΜουγκρί, Χοροπόδι, Ρέθι, Καμάρι, Μπρέσκα, Μπαρουτάδικα, Φωλιά ι Λέκοσι, Ζάζι,Ντιστρίλια, Βίιγκιλια, Πρινιά, Ισόματα, Τσεμπέρι, Γουρνά, Κορφιά, ΜποταΚούκε, Θρασκινά, Χορδολιέμι.
Στη περιοχή Καμάρι υπάρχει η θέση Μπαρουτάδικα που διασώζει την κατασκευή μπαρουτιού με πρώτη ύλη την Σφάκα που είναι άφθονη στην περιοχή.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ

ΠΑΝΗΓΥΡΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

προετοιμασια για το πανηγυρι στη πλατεια του χωριου

Πανήγυρης γενικής μορφής και κύρια διασκέδασης με ρίζες πολύ βαθιές στο χρόνο,όσο και οι ρίζες του ομώνυμου εξωκλησιού που είναι ανακατασκευή παλιάς βυζαντινής εκκλησίας που μάλλον αντικατέστησε αρχαίο ναό συνδεδεμένο με το μύθο της Ιούς. Η ακτινοβολία της πανήγυρης ήταν πολύ μεγάλη στη γύρο περιοχή, και υπήρχαν χρονιές που και τέσσερα «μαγαζιά» είχαν ορχήστρα οργανοπαιχτών Από το 1977 που ιδρύθηκε ο πολιτιστικός σύλλογος έχει αναλάβει τη διοργάνωση του…

ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Τη 10ετια του 1830 κληρώθηκε ο κάμπος του χωριού σε 30 κλήρους όσες ήταν και οι οικογένειες του χωριού.
Από αφήγηση του Δημητρίου Λόγου

ΠΗΓΑΔΙΑ

Η έλλειψη πηγαίου νερού υπήρξε το μεγάλο πρόβλημα στη διαβίωση από ανέκαθεν των κατοίκων του.

Πούς Καγκάδι πηγάδι στο θέση κόμπος Αργυρού

Το Πόρτο Μπούφαλο αντιμετώπιζε το πρόβλημα με τη μεταφορά νερού από τη θέση πέντε πηγαδάκια. Για τους κατοίκους της Βύρας μοναδική λύση ήταν η διάνοιξη πηγαδιών. Μέχρι την απελευθέρωση από τους Τούρκους υπήρχαν δυο τόποι ύδρευσης: το μεγάλο πηγάδι και όταν τελείωνε κατέφευγαν στη πηγή Καμάρα στα Ζάρκα.

Όταν περίπου το 1830 πριν τη κλήρωση του κάμπου, ειχε χηρέψει η θέση του παπα στο χωριό, προσκάλεσαν τον παπα Κυρήκο από τις Πετριές. Έγινε η κλήρωση για τη διανομη του καμπου, πήρε κλήρο και ο Παπα Κυρήκος και στην ιδιοκτησία του πλέον κατασκεύασε το πηγάδι Παπατσιρίκανι, (1840 περίπου) με αποτέλεσμα όλοι οι κάτοικοι να πηγαίνουν εκεί για νερό.

Tο πηγάδι του Παπαγιάννη.

Με το ζήτημα της ιδιοκτησίας ληγμένο άρχισαν η κάθε οικογένεια (σόι) να κάνει το δικό του πηγάδι και έγιναν κατά σειρά πούς Λόγανι, πούςΤσίγρανι, πούςΚόλιανι, πούςΠαπαγιάννη, πούςΡούλιανι, κ.λ.π. Το 1919 έγινε το πρώτο δημόσιο πηγάδι με εισφορές και προσωπική εργασία όλων των κατοίκων με μαστόρους από τον Οξύλιθο. Τα τελευταία φτιάχτηκαν τη διετία 1944-45 και παρέδωσαν τη σκυτάλη στις δεξαμενές (στέρνες).

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Aφισσα για τα 100 χρονια του Αγιου Νικολαου

Στο χώρο του σημερινού Αγίου Νικολάου υπήρχε μια μικρή εκκλησία που ήταν και νεκροταφείο του χωριού.
Το 1896 με εισφορές των κατοίκων ανεγέρθηκε ο σημερινός ναός.
Το 1922 με εργολαβία του Κανάρη κτίσθηκε το τέμπλο.}
Η αγιογράφηση είναι του Κωνσταντίνου Αρτέμη.
Το νεκροταφείο μεταφέρθηκε στο σημερινό του χώρο το 1906

ΔΙΕΝΕΞΗ ΠΑΠΑΔΩΝ

Μετά τον θάνατο του παπα-Δημήτρη (1820-1830) το χωριό έμεινε χωρίς παπα.
Έγινε πρόταση τότε στον παπα-Κηρύκο από τις Πετριές ναγίνει εφημέριος στο χωριό μας.
Η πρόταση έγινε αποδεκτή και ο παπα-Κηρύκος ήρθε στα Βύρα.
Όταν ήταν ιερέας στο χωριό ο Παπα-Κηρύκος (1830-1855), ο Ρούλιας ήθελε να κάνει το γιο του Γιάννη παπα.
Απευθύνθηκε στον επίσκοπο Καρυστίας που όμως του αρνήθηκε

O παπα Γιαννης Ρουλιας

γιατί προτεραιότητα είχε ο γιος του παπα-Κηρύκου Νίκος.
Ο Ρούλιας τότε ζήτησε τη βοήθεια του Κοντόσταυλου με τον οποιο είχε καλές σχέσεις.
Ο Κοντόσταυλος έστειλε τον Γιάννη στην Κωνσταντινούπολη στο Φανάρι όπου σπούδασε και χειροτονήθηκε.
Επιστρέφοντας στο χωριό βρήκε εφημέριο τον παπα-Νικόλαο με τον οποίο συν λειτουργούσε σαν δεύτερος όμως τη τάξη.
Ο ανταγωνισμός τους έφερε διχόνοια και ένταση στο χωριό με αποτέλεσμα κάποιος «να στήσει καρτέρι» στον παπα-Νικόλαο και να τον τραυματίσει θανατηφόρα «σε σαράντα μέρες πέθανε».
Ο παπα-Γιάννης Ρουλιας έμεινε μόνος εφημέριος, αλλά δεν ειχε την αναγνώριση επισκόπου.
Η ένταση και διχόνοια στο χωριό συνεχιζόταν.
Μια ισχυρή ομάδα κατοίκων πρότεινε να χειροτονηθεί ο Βασίλης Καραγιάννης και το κατάφερε με αποτέλεσμα να έχομε ξανά δυο παπάδες στο χωριό, με πρώτο τη τάξη τον παπα-Βασίλη.
από αφήγηση Δημήτριου Λόγου

ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΣ – ΔΥΣΤΟΣ

Αρχές τις 10ετιας του 1910 επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου μετά από πανελλαδικές αγροτικές κινητοποιήσεις για αλλαγές στην ιδιοκτησία μεγάλων γεωργικών εκτάσεων ο Κοντόσταυλος φοβήθηκε την αναγκαστική απαλλοτρίωση του τσιφλικιού του και άρχισε προσπάθειες να πουλήσει την ιδιοκτησία του.
Έχοντας σχέσεις με τον Παπά Ρούλια πρότεινε δια μέσο αυτού στους κατοίκους του χωριού να κάνουν την αγορά.
Στο χωριό έπεσε διχασμός από δυο απόψεις.
α) Να γίνει η αγορά.

ΣΑΡΑΪ. Eρειπια κτιριακου συγκροτηματος
στον παλαιο οικισμο του Δυστου

β) Αφού θα γίνει απαλλοτρίωση και διανομή στα γύρω χωριά, να μη γίνει αγορά και να περιμένομε.
Οι διαπραγματεύσεις μαθεύτηκαν στα γύρω χωριά που συνεννοήθηκαν και προχώρησαν στην αγορά απομονώνοντας το χωριό μας.

ΕΛΟΣ ΛΟΥΤΣΑΣ

Για την κατάσταση που επικρατούσε στο κάμπο του Αργυρού πριν το άνοιγμα της καταβόθρας μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα από τα στοιχεία που δημοσιεύει το περιοδικό ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΝ ΤΩΝ ΕΛΩΔΩΝ ΝΟΣΩΝ
Έλος Λούτσα Αργυρού επαρχίας Καρυστίας Δήμου Στυρέων Έκτασης αυτού εις στρέμματα……………. ….1000
Βάθος του ύδατος αυτού………………….. ……. 3,00m
Πόλις ή χωρίον είς ό παράκειται ……………..Βύρα
Απόστασις από τον πλησιέστερον οικισμόν ……20 λεπτ. Ώρας
Εις τίνα ανήκει το έλος…………………………. Κοινοτ. Βυρών.

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1909
Το 1912-13 άρχισε η διάνοιξη της καταβόθρας που υπάρχει σήμερα στον κάμπο.

ΔΥΟ ΞΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΙΟ ΧΩΡΙΟ

Αλώνια στο Στο ίσιο

Με κύρια απασχόληση την κτηνοτροφία το χωριό ήταν διαιρεμένο σε μικροοικισμούς (στάνες).
Αρχές του 1900 δυο χωριανοί μας βρέθηκαν να υπηρετούν στην ίδια μονάδα στο στρατό και συστήθηκαν.
-Πούλος από τη Σαλαμίνα.
-Αποστόλου από το Καμάρι

ΑΣΒΕΣΤΟΚΑΜΙΝΑ

ΚΑΜΙΝΙ ΧΕ ΡΟΜΑ ΤΣΙΓΚΡΑΝΙΕ
Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950
για εμπορική εκμετάλλευση της άσβεστου.....

ΚΑΜΙΝΙ ΧΕ ΡΟΜΑ ΤΣΙΓΚΡΑΝΙΕ

Στα καμίνια αυτά χρησιμοποιούσαν σαν καύσιμο ύλη το κόκκινο θυμάρι.
Λόγο της μεγάλης ποσότητας που χρειαζόταν αφού έκαιε συνεχώς για τρία 24ωρα εξαντλιόταν η καύσιμος ύλη στη περιοχή με αποτέλεσμα να λειτουργούν για μια και μόνο φορά..
Για κάθε «μεγάλο» έργο της εποχής κατασκευαζόταν και ένα καμίνι.
Για την εκκλησία Άγιος Νικόλαος ένα καμίνι στη Λάκα Λύσι και ένα στο Ξερό Κάντηλο που ξανακαύτηκε πολύ αργότερα όταν είχε ξαναγίνει το θυμάρι για το Δημοτικό Σχολείο

ΦΟΝΟΙ ΣΤΟ ΑΡΓΥΡΟ

Το χειμώνα του 1929 σκοτώθηκε ο Κηρύκος Χασάπης (Ταινίας) ενώ ήταν έγκυος η γυναίκα του.
Η δολοφονία έγινε στη θέση Στο Ίσιο από τους καταγόμενους από τα Μεσοχώρια αδελφούς Κουκουλάδες, που έχοντας συγγενεις και στο χωριό μας έφερναν τα γιδοπρόβατα τους για βοσκή.
Σε μια διαφωνία για τα βοσκοτόπια που είχαν με τον Χασάπη ο Κώστας τον μαχαίρωσε με αποτέλεσμα τον θάνατο του.
Συνελήφθη καταδικάστηκε και φυλακίστηκε στη Λαμία.

Το 1935-36 τσακώθηκαν οι αδελφοί Δημήτρης και Γιώργος Βυζακόπουλου.
Ο Γιώργος χρησιμοποιώντας πυροβόλο όπλο σκότωσε τον Δημήτρη (πατέρα του «Ταρζάν»).
Συνελήφθη και καταδικάστηκε.

ΛΑΘΡΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Η ύπαρξη λαθρανασκαφής στο χωριό είναι ένα φαινόμενο γνωστό στους κατοίκους του.
Η μεγαλύτερη πραγματοποιήθηκε το 1964 με τη κάλυψη του τότε νομάρχη.
Παρουσιάστε κάποιος ιδιώτης (Γεράσιμος) που με άδεια και χορηγό την νομαρχία (Μπιμπλής) προσφέρθηκε να ανοίξει πηγάδι στη Λιμμ Βρρς, θέση γειτονική στη θέση των αρχαίων Αργούρων, όπου οι κάτοικοι λεν είχαν καμία ένδειξη ή υποψία για την ύπαρξη νερού.
Την ημέρα έσκαβαν το πηγάδι και από τα πρώτα σημάδια της νύκτας άρχιζε η λαθρανασκαφή.
Νερό φυσικά δεν βρέθηκε αλλά όλοι οι λένε ότι βρέθηκαν πολλά αρχαία αντικείμενα.
Τα ευρήματα φυγαδεύτηκαν στη Γαλλία.

ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΤΟ ΕΥΒΟΪΚΟ

Στον Ευβοϊκό κόλπο κατά την περίοδο 1945-1946 ψάρευαν καί ιταλικές ανεμότρατες (μπραγκότσες).
Ή ψαροπούλα του στουραΐτη ψαροπουλητή καί ίχθυέμπορου κατοπινά στην Αθήνα Νικ. Λούλουδα, άπόπλευσε από τα Νέα Στύρα, με 5-6 επιβάτες μέσα, διευθυνόμενη αρχικά προς τη Καβαλιανή και το Πόρτο-Μπούφαλο, να παραλάβει τα αλιεύματα από τις Ιταλικές μπραγκότσες καί τίς ντόπιες ψαρόβαρκες καί να κατευθυνθεί ύστερα στη Ραφήνα.
Το σκάφος πέρασε ξυστά από την «ξέρα» του νησιού Φόνι χτύπησε, άνοιξαν τα μαδέρια της καί βούλιαξε.
Ανάμεσα στους επιβάτες βρισκόταν καί μια γυναίκα, ή αδελφή του ψαρά Γεωργ. Σκρεπετού Ειρήνη από το Πόρτο-Μπούφαλο, μαζί καί ένα παιδάκι 5-6 χρονών.
Ή γυναίκα βοήθησε δυο από τους χωριανούς έπιβάτες να γαντζώσουν σε μια αντένα.
Το παιδί το κράτησε μαζί της πάνω σ’ ένα καπάκι αμπαριού του καϊκιού πού επέπλεε.
Καί τα τέσσερα άτομα μπόρεσαν να σωθούν πάνω στο νησί Φονιάς, μαζί τους ό κυβερνήτης κι ό ναύτης του σκάφους.
Από το αυλάκι του μεγάλου Στουρονησιού —οπού καλάριζε ή τράτα του άνδριώτη Λινάρδου Βλάμη έπλευσε, με πανί καί κουπιά στον τόπο του ναυαγίου, παράλαβε τους ναυαγούς καί τους μετάφερε στα Στύρα καί από κει με βάρκα στο Πόρτο-Μπούφαλο.
Το σκάφος το άνελκύσανέ αργότερα.

Τάσου Ζάππα Ναυάγια στον Ευβοϊκό θαλάσσιο χώρο
ΑΕΜ τομ. ΚΒ

1943 ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΟΣ ΚΑΙ ΦΘΗΝΟΤΕΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

Λίγα χιλιόμετρα κάτω από το Αλιβέρι ήταν μια ακτή στο στενότερο σημείο μεταξύ Ευβοίας και Αττικής.
Απ’ εκεί διεξήγετο μικροεμπόριο από τα πλούσια χωριά της Καρυστίας προς την Αθήνα.
Η μαύρη αγορά συνεχιζόταν κατά κάποιον τρόπο. Ξεκινήσαμε μεσάνυχτα από το χωράφι μας στην περιοχή Οριού, μαζί μου η Ιωάννα και δύο κολαούζοι, η αδελφή μου Γιούλα, η οποία και σήμερα πολλά και μεγάλα διακηρύττει και ο γαμπρός έπ’ αδελφή Νικ. Κουρνιάτης συνακολουθούμενος και από ένα υποζύγιο (γαϊδουράκι).
Διασκίζουμε δια του δημόσιου δρόμου πολλά χωριά της Καρυστίας χωρίς κανένα εμπόδιο και τις πρωινές ώρες φτάσαμε στον Πορτομπούφαλο, χωρίς καμιά υποψία, διότι απ’ εκεί πολλοί περνούσαν απέναντι με βάρκα ως τον ευκολότερο και φθηνότερο δρόμο.

ΙΩΑΝΝΑ ΧΑΤΗΡΑ
Αφανής ηρωική μορφή ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΗΡΑΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

Η διάνοιξη ξεκίνησε το 1950 με προσωπική εργασία. Υπήρξαν πολλές διαφωνίες και προστριβές με τους κατοίκους των Ζαρκών.
Εμείς σαν χωριό επιιθυμούσαμε η ένωση με το δρόμο Λεπούρων Καρύστου να γινόταν σε άλλο σημείο αλλά κατόπιν πιέσεων και δικαστηρίων υποχωρήσαμε.

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΟΙΤΑΛΟΥΣ

Το 7ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ. στην Εύβοια συγκροτήθηκε το Σεπτέμβριο του 1943 μετά την ιταλική συνθηκολόγηση που είχε ως αποτέλεσμα όλος ο ιταλικός οπλισμός να περιέλθει στα χέρια των ολιγάριθμων, μέχρι τότε, ανταρτών.
Το σύνταγμα αποτελούνταν από 3 τάγματα:
το πρώτο επιχειρούσε στη βόρεια Εύβοια,
το δεύτερο στην κεντρική
και το τρίτο στη νότια.
Στο χωριό μας αρχές του 44 έγιναν τα πρώτα βήματα εγκατάστασης λαϊκής εξουσίας.
Εγκαταστάθηκε επίτροπος του ΕΑΜ ο μπάρμπα Χρήστος από τη Χαλκίδα.
Λόχοι του 3ουΤαγματος περιόδευαν στην περιοχή.
Διανυχτέρευαν στο Δημοτικό σχολείο και τα πρωινά έκαναν ασκήσεις στα αλώνια εντυπωσιάζοντας τους κατοίκους του χωριού.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Tο λεωφορειο του χωριου τη δεκαετια του 60

Το 1955 στη πανήγυρη της Αγίας Τριάδος ήρθε το πρώτο αυτοκίνητο στο χωριό μας.
Ήταν φορτηγό και μετέφερε αναψυκτικά.

Τα δύο αδέλφια

"Ήτανε δυο αδέλφια καρδιακά κι αγαπημένα,
κι ο πειρασμός έβάλθηκε για να τα ξεχωρίσει.
Αγάπησε ο μικρότερος του πρώτου τη γυναίκα
και μια γιορτή, και μια Κυριακή, και μια, Λαμπρή ημέρα
εξήλθε ή νύφη απ’ το λουτρό και ό νιος απ’ τ' αργαστήρι
και συναπαντήθηκαν σε ξέμερο μονάχοι.
Νύφη μου, κάπως σ' αγαπώ, νύφη μου κάπως σε θέλω.
Τι λες καημένε αδελφέ, καημένε νοικοκύρη;
"Αν μ αγαπάς σε αγαπώ, θέλε με να σε θέλω,
τον άδελφό σου σκότωσε γυναίκα να με πάρεις.
- Και τι αφορμή να του βρω για να τον έσκοτώσω;
-Εσάς ο θεός σας χάρισε αμπέλια και χωράφια,
συρτέ να τα μοιράσετε τ' άμπελοχώραφά σας.
Από τις άκρες δίνε τον και από τα παλιοπύργια,
και όπου καλά και καρπερά στο μέρος το δικό σου.
Το μαύρο καβαλίκεψε και στο χωράφι πάει.
- Καιρός ήρθε ρε Κωσταντή, καιρός να χωριστούμε.
"Έλα να τα μοιράσουμε τ΄ άμπελοχώραφά μας.
Από τις άκρες πάρε συ, και από τα παλιοπύργια,
όπου καλά και καρπερά στο μέρος το δικό μου.
- Τι λες καημένε αδελφέ;
Αν θέλεις να χωρίσουμε, όπως χωρίζουν όλοι.
- Πάρε τις άκρες αδερφέ, γιατί θα σκοτωθούμε
Χαλάλι σου βρε αδερφέ, όλα δικά σου νάνε,
αν είναι να χωρίσουμε πάρε και τα δικά μου.
Του ήρθε ένα παράπονο και είδε τ’ αδίκημα του.
Το μαύρο καβαλίκεψε και στο χωριό γυρίζει,
τη νύφη του έφώναξε, τη νύφη τον φωνάζει.
- Νύφη μου φέρε μου νερό να πλύνω το σπαθί μου,
απ' το πολύ το αίμα, το αίμα τ' άδερφου μου.
Κι αυτή απ την πολλή τη βία και την πολλή χαρά της,
τον μαστραπά της άρπαξε, κρασί ήταν γεμάτος,
στη σκάλα έκατέβηκε νερό για να του ρίξει.
Απ’ τα μαλλιά την άρπαξε, λιανά, λιανά την κόβει.
Την έλιωσε, την ξανάλιωσε στο μύλο την πηγαίνει.
-Άλεσε μύλο μου, άλεσε κακούργας το κεφάλι,
κάνε το αλεύρι κόκκινο, πασπάλι νάνε μαύρο,
να τόχουν φκιασίδι οι όμορφες, φκιασίδι τιμημένο,
να τόχουν και οι γραμματικοί μελάνι να το λένε.

Αφήγηση Δ. Τσίγκρου από το Άργυρο, 1986
Α.Ε.Μ.

ΙΕΡΕΙΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ

Παπά Γιάννης ή Κόλιας 1817
Παπά Δημήτρης 1820
Παπά Κηρύκος 1830
Παπά Νικόλαος 1855
Παπά Γιάννης ή Ρούλιας 1885 Παπά Βασίλης 1895
Παπά Τρύφων 1937 Παπά Σταμέλος 1938
Παπά Γιώργης 1939 Παπά Σταμάτης εκ Κοσκίνων 1986
Ο Παπα Βασίλης πέθανε το 1928
Ο Παπα Ρούλιας πέθανε το 1943
Ο Παπα Γιώργης πέθανε το 1986

Ο Χαράλ. Δημ. Φαράντος στο Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών ΑΕΜ ΛΘ στο άρθρο του με τίτλο "Άγνωστες σελίδες της Ευβοϊκής Ιστορίας" αναφέρει:
Δημήτριος Παπαγεωργίου, Ιερέας απο τα Βυρα
Ο ιερέας Δημήτριος Παπαγεωργίου, κάτοικος του χωριού Βύρα του Δήμου Δυστυων, «Έδειξε τόλμη άρίστην καί γενναιότητα, κατά των έχθρών, φανείς αξιος μαχητης έμπειροπόλεμος, εύπειθης και καλός στρατιωτικός...», κατα την Επανάσταση του 1821.
Σε πιστοποιητικό τού 1846, το οποίο υπογράφουν οι υποστράτηγοι Νικόλαος Κριεζώτης και Κωνσταντίνος Βολπιώτης, αναφέρεται ότι ο ιερεας Δημητριος Παπαγεωργίου «άμα άρξαμένου του ύπέρ ανεξαρτησίας ιερού Αγώνος, δράξας και αυτός προθύμως τα δπλα κατετάχθη υπό τάς όδηγιας μας, και υπηρέτησε την Πατρίδα στρατιωτικώς, και μετά πατριωτισμού και ζήλου απ’ αρχής μέχρι τής εις τήν Ελλάδα άφίξεως τού άοιδήμου Καποδιστρίου, συνεισφέρας και εξ των ίδιων του αρκετήν ποσότητα χρημάτων, χρησιμευσασαν πρός τροφήν και πολεμοφοδια των έν τή Εύβοια στρατευμάτων».
Ο ιερέας Δημητριος Παπαγεωργίόυ πήρε μέρος στις μάχες στα Βρυσάκια, στο Διακόφτι, στο Βατησι, στην Καρυστο και στο Αλιβέρι.

Γρηγόριος Κριεζώτης, Ιερομόναχος από τα Βύρα
Ο ιερομόναχος Γρηγόριος Κριεζώτης ήταν ο δευτερότοκος γιος τού Ισίδωρου Χαραχλιάνη (Κριεζώτη) και τής Χρυσής, και αδελφός τού μετά από αυτόν Νικολάου Κριεζώτη (1785-1853), οπλαρχηγού τής Επανάστασης του 1821.
Ο ιερομόναχος Γρηγόριος καθ’ ον χρόνον ήταν εφημέριος στις Κυδωνιές τής Μ. Ασίας, εξερράγη η Επανάσταση του 1821.
Τότε ο ιερομόναχος Γρηγόριος μετέβη στην Πέργαμο και έπεισε τον αδελφό του Νικόλαο Κριεζώτη να επιστρέφουν στην πατρίδα τους Εύβοια.
Διά των Ψαρών έφθασαν στην Κύμη και από εκεί στη Μονή Μάντζαρη.
Ο ιερομόναχος Γρηγόριος προσπάθησε να πείσει τον αδελφό του Νικόλαο Κριεζώτη να μείνουν στη Μονή Μάντζαρη και να ησυχάσουν.
Ο Νικόλαος Κριεζώτης όμως διάλεξε άλλον δρόμο.
Ο ιερομόναχος Γρηγόριος έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες στην Εύβοια, στο Χαϊδάρι της Αττικής τον Αύγουστο του 1826 και στην πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών, κατά το ίδιο έτος. Η φρουρά τής Ακρόπολης, δύναμη από 1.500 άνδρες, ήταν υπό την διοίκηση του ιερομονάχου Γρηγορίου και του Γκούρα.
Ο ιερομόναχος Γρηγόριος, μετά τον αγώνα για την Ανεξαρτησία της Ελλάδας, επέστρεψε στα Κριεζά, όπου και πέθανε το 1849.

ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ

1. Ε. Ν. ΛΟΓΟΣ 26- 6-1914 έως 25-10-1915
2. Δ. Β. ΜΠΕΝΑΚΗΣ 25-10-1915 έως 1-10-1916
3. Κ. Β. ΧΑΣΑΠΗΣ 1-10-1916 έως 1-10-1917
4. Φ. ΚΑΡΓΑΣ 1-10-1917 έως 2- 5- 1918
5. Ε. Ν. ΛΟΓΟΣ 2 - 8-1918 έως 20-11-1922
6. Χ. Δ. ΠΟΥΛΟΣ 20-11-1922 έως 2-11-1923
7. Ν. Μ. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 20-11-1923 έως 8-12-1925
8. Α. Δ. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 5-12-1925 έως 31- 3-1927
9. Κ. Ε. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 5-12-1927 έως 15- 8-1929
10. Γ. Δ. ΚΑΡΓΑΣ 15- 5-1929 έως 14- 9-1929
11. Γ. Β. ΜΠΕΝΑΚΗΣ 14-9-1929 έως 8- 9-1930
12. Γ. Ν. ΛΟΓΟΣ 8- 9-1939 έως 1- 8-1931
13. Α. Ν. ΧΑΝΤΖΗΣ 1- 8-1931 έως 9-11-1932
14. Γ. ΠΑΠΑΚΗΡΥΚΟΣ 9-11-1932 έως 16- 2-1934
15. Γ. ΡΑΠΤΗΣ 13- 2-1934 έως 13- 4-1934
16. Δ. Α. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 13- 4-1934 έως 15-12-1934
17. Α. Η. ΤΟΥΡΤΟΥΛΑΣ 15-12-1934 έως 15-12-1935
18. Κ. Α. ΜΙΧΑΗΛ 15-12-1935 έως 15-12-1936
19. Δ. Γ. ΠΟΥΛΟΣ 15-12-1936 έως 8- 9-1940
20. Γ. ΤΟΛΙΑΣ 8- 9-1940 έως 25- 1-1941
21. Δ. Α. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 25- 1-1941 έως 23- 4-1942
22. Π. Δ. ΚΑΡΓΑΣ 23- 4-1942 έως 16-12-1942
23. Δ. Γ. ΠΟΥΛΟΣ 16-12-1942 έως 4-10-1945
24. Ι. Ν. ΜΠΑΝΟΣ 4-10-1945 έως 4- 6-1947
25. Κ. Α. ΜΙΧΑΗΛ 7- 6-1947 έως 31-12-1949
26. Β. Κ. ΧΑΣΑΠΗΣ 31-12-1949 έως 21- 5-1951
27. Ι. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ 27- 5-1951 έως 16-12-1952
28. Αν. ΚΑΡΓΑΣ 16-12-1952 έως 16-12-1953 29. Κ. Ν. ΜΠΑΝΟΣ 16-12-1953 έως 31-12-1956
30. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ 31-12-1956 έως 17- 5-1959
31. Κ. Ν. ΜΠΑΝΟΣ 17- 5-1959 έως 31-12-1964
32. Κ. Ν. ΜΠΑΝΟΣ 31-12-1964 έως 22- 4-1967
33. Κ. Ν. ΜΠΑΝΟΣ 11- 9-1967 έως 26- 9-1973
34. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ ...............................................
35. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ ...............................................
36. Γ. Α. ΤΣΙΓΚΡΟΣ .............................................
37. Ν. Γ. ΤΣΙΓΚΡΟΣ .............................................
38. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ ...............................................
39. Ε. Α. ΤΣΙΓΚΡΟΣ 21-10-1973 έως 19- 9-1974
40. Αριστ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ(δάσκαλος) 19- 9-1974 έως 1- 6-1975
41. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ 1- 6-1975 έως 31-12-1978
42. Δ. Γ. ΚΑΡΓΑΣ 1-1-1979 έως 31-12-1982
43. Ι. Ν. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ 1-1-1983 έως 31-12-1987
44. Κ. Κ. ΜΙΧΑΗΛ 1-1-1988 έως 31-12-1991
45. Ν. Κ. ΧΑΣΑΠΗΣ 1-1-1992 έως 31-12-1995
46. Ν. Κ. ΧΑΣΑΠΗΣ 1-1-1996 έως 30- 3-1997
47. Β. Α. ΚΑΡΓΑΣ 30- 3-1997 έως 31-12-1998

ΔΗΜΟΣ ΔΥΣΤΙΩΝ
1.ΡΕΓΚΟΥΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 1-1-1999 εως 31-12-2002
προεδρος Τ.Σ. ΚΑΡΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ απο1-1-1999 εως31-12-2000
ΠΟΓΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ απο1-1-2001 εως 31-12-2002
2.ΜΑΣΤΡΟΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΑΣ 1-1-2003 εως .......
προεδρος Τ.Σ. ΑΡΓΥΡΟΥ ΚΟΛΙΑΣ ΜΑΡΙΟΣ

Σημειώσεις
1 ΣΤΡΑΒΩΝ Αρχαίος Έλληνος γεωγράφος και ιστορικός (Αμάσεια του Πόντου γύρω στο 60 π.Χ έως 21 μ.Χ.). Ακούραστος ταξιδευτής επισκέφτηκε σχεδόν όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Έπειτα από ένα έργο που δεν σώθηκε (ιστορικά υπομνήματα, σε 4 βιβλία) ο Στράβων πρόσφερε με τα γεωγραφικά του, σε 17 βιβλία, μέτρια από λογοτεχνική άποψη, πολύτιμες εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες: από τις αναρίθμητες χώρες που περιγράφει (από την Ιρλανδία ως τον Καύκασο) παρουσιάζει πραγματικά μιαν απέραντη εικόνα ηθών, εθίμων, τεχνών, πολιτικής ζωής και στρατιωτικών και κοινωνικών γεγονότων.(εγκυκλ. ΔΟΜΗ)
2 ΣΤΕΦΑΝΟΣ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ Γραμματικός (τέλος 5ου μ.Χ. αιων.), συγγραφέας ενός γεωγραφικού λεξικού (Εθνικά) από το οποίο σώζεται μια επιτομή του γραμματικού Ερμόλαου. Το έργο του Στέφανου ήταν πλούσιο σε φιλολογικές, ιστορικές και γραμματικές παρατηρήσεις. Υπήρξε μια από τις βασικές πηγές από τις οποίες άντλησε ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος για τη συγγραφή του έργου του Περί Θεμάτων. (εγκυκλ. ΔΟΜΗ)
3 «ΔΥΣΤΟΣ: ΠΟΛΙΣ ΕΥΒΟΙΑΣ» ΑΘΗΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών Α.Ε.Μ.
ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
«ΔΥΣΤΟΣ: ΠΟΛΙΣ ΕΥΒΟΙΑΣ» – ΑΘΗΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ
ΕΥΒΟΪΚΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΧΡΥΣ. ΘΕΜΕΛΗ
ΕΥΒΟΪΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ – Γ. ΤΣΑΟΥΣΗ
Η ΠΟΛΙΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ – ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΥΒΟΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ - Κ. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ - ΕΠ. ΒΡΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΙΩΑΝΝΑ ΧΑΤΗΡΑ - Τ. ΧΑΤΗΡΑΣ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ – ΚΩΝΣΤ. ΣΑΒΒΑ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ – ΘΕΩΔΩΡΟΣ ΣΚΟΥΡΑΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

τα σχόλια σας εδώ..